Urogynaecologie
Algemeen
Actief vanaf puberteit
Primaire geslachtsorganen (gonaden): testes en ovaria met functies
- Vorming geslachtscellen (gameten): zaadcel (spermatozoïde) en eicel (ovum), in contact met elkaar
bevruchting
- Productie en secretie geslachtshormonen; testes produceren androgenen, ovaria produceren oestrogeen en
progesteron
Mannelijk geslachtsstelsel
Anatomie
Scrotum = balzak: met 2 testes, uitpuiling van abdomen vor steunstructuur testes
Testes = teelballen: buiten lichaam, -3°C <lichaamstemperatuur, ideaal voor
overleving en productie zaadcellen
Transport spermatozoïde: testes epididymis (bijbal) ductus/vas deferens
(zaadleider) vesicula seminales (zaadblaasjes) urethra (urinebuis)
Prostaat: klier rond monding zaadleider in urinebuis, productie secreet (30%
ejaculaatvolume), activeert spermacellen,
Vesicula seminales: vocht productie voor mening met zaad bij ejaculatie, 60%
ejaculaatvocht met elementen voor overleving zaadcellen + bevorderen bevruchting
(pH vagina neutraliseren)
Penis: corpus (schacht) met glans penis (eikel: omgeven door preputium/ voorhuid),
urethra (urineafvoer + ejaulaatafvoer), corpus
bestaand uit 3 zwellichamen:
- 2 corpora cavernosa
- 1 corpus spongiosum: sponsachtig weefsel en
galdde spiercelle, vullen met bloed voor
erectie
Spermatogenese
Testes opgebouwd uit tubuli seminiferi (zaadbuisjes) met kiemepitheelwand
(spermatogonia)
Snelle vermenigvuldiging cellen kiemepitheel door mitotische kerndeling
Ontstaan spermatocyten door reductiedeling (meiose) spermatiden door
differentiatie rijpe zaadcellen (spermatozoa) door loskoming luminale zijde
van epitheel naar zaadbuisjes
Interstitiële cellen van Leydig: synthese en secretie testosteron, tussen
zaadbuisjes
Sertoli cellen: in wand zaadbuisjes tussen defferentiërende gameten, steun, bescherming en voeding gameten:
- Mediërend effecten van testosteron en FSH op spermatogenese
- Productie inhibine: substantie voor inhibitie FSH + invloed op spermacelproductie
- Controleren secretie spermacellen in lumen zaadbuisjes
Hormonale regeling van mannelijke fertiliteit
Geregeld door hypothalamus, hypofyse en testes
Secretie gonadotrofine releasing hormoon (GnRH) door hypothalamus secretie gonadotrofine (luteïniserend
(LH)in adenohypofyse via portaal systeem
1
, Oiv LH: stimuli Leydig cellen secretie testosteron bevordering spermatogenese, viriliserende invloed
Oiv FSH: stimuli Sertoli cellen versterking invloed testosteron op spermatogenese, stimuli inhibine secretie
Secretie gonadotrofine door hypofyse gecontroleerd door terugkoppelingsmechanisme via hormonen:
- Testosteron: inhibeert GnRH en LH secretie
- Inhibine: inhibeert FSH secretie
In afwezigheid van FSH, LH, GnRH atrofie testes stop zaadcelproductie
Pre-puberteit: lage concentraties testosteron, LH, FSH
Begin puberteit (±13j aar): hypothalamus hyposensitief voor inhiberende terugkoppeling testosteron hoge
concentraties FSH, LH en testosteron start spermatogenese + ontwikkeling voortplantingsmechanisen (testes,
prostaat, libido)
Zonder testosteron steriel
Effecten testosteron = secundaire (niet-voorplantingsgerichte) mannelijke kenmerken = viriliserende werking:
- Haargroei op pubis, oksels, aangezicht, armen, benen, borst…
- Vergroting larynx + verdikking stembanden verzwaren stem
- Vergroting testes en scrotum + toename pigmentatie en verrimpeling huid
- Groei penis in lengte en omvang
- Verdikking en vettiger huid door stijging activiteit talgklieren acné
- Groei en verzwaren beenderen
- Toename skeletspiermassa (anabole werking: anabole steroïden: derivaat van testosteron, anabole invloed zonder
viriliserende invloed (bevorderen spieraanmaak bij verzwakte personen, doping, vee )
- Afname onderhuids vetweefsel
Mannelijke voortplanting
in 2 fases:
- Erectie penis voor copulatie
- Ejaculatie zaadcellen
Erectie
Reflex via CZS door seksuele excitatie waarbij stikstofmonoxide vrijkomt uit
niet-adrenerge, niet-cholinerge neuronen relaxatie arteriolen penis via
vorming cGMP vulling penis met bloed groter en rigider (extra effect
door compressie afvoervenen
Essentieel voor copulatie
Voor ejaculatie: bulbo-urethrale klieren secreteren slijm naar urethra:
neutraliseren zure urine
Ejaculatie
Bij kritische graad van seksuele excitatie spinale reflex: orthosympatische
activiteit ↑ naar genitaliën
- Ritmische contracties van zaadleiders, prostaat en zaadblasjes: inhoud ledigen in urinebuis met afvoering
tijdens ejaculaat
- Contractie blaassfincter: belet urine in ejaculaat of sperma in blaas
- genotsgevoel , HF en BD ↑, veralgemeende spiercontractie (organsme)
na ejaculaat: ontspanning spier en psyche + verdwijning erectie door vasoconstrictie van penisarteriolen oiv
noradrenaline uit OS zenuwen
Vrouwelijk geslachtstelssel
Anatomie
Opgebouwd uit: 2 ovaria (eierstokken), 2 tubae uterinae (eileiders), uterus
(baarmoeder), vagina, externe geslachtsdelen en mammae (borstklieren)
Ovaria (eierstokken)
Vrouwelijk equivalent van testes
Verantwoordelijk voor oögenese: vorming van rijpe eicellen (oöcyten)
2