BASISKENNIS TAALONDERWIJS
HOOFDSTUK 2 TAALONDERWIJS EN TAAL
Functies van taal
Taal heeft verschillende functies voor mensen, namelijk:
• Communicatieve of sociale taalfunctie. Hierbij gaat het om de interactie tussen
mensen, zoals:
1. Handhaving: met woorden opkomen voor jezelf door jezelf te beschermen en
te verdedigen.
2. Zelfsturing: met woorden je handelen ordenen en je plannen aankondigen.
3. Sturing van anderen: het gedrag van anderen beïnvloeden.
4. Sturing van het gesprek: het gespreksverloop beïnvloeden.
• Conceptualiseren of cognitieve functie. Hierbij gaat het om taal te gebruiken als
hulpmiddel om je gedachten te ordenen en greep te krijgen op de werkelijkheid,
zoals:
1. Rapporteren: verslag van iets wat in de werkelijkheid voorkomt. Bijv. dingen
benoemen, etiketteren, beschrijven en vergelijken.
2. Redeneren: een stap verder dan beschrijven -> Bijv. je ordent de gebeurtenis
chronologisch, trekt conclusies, legt relatie tussen middel en doel of oorzaak
en gevolg, doet een voorstel om het probleem op te lossen.
3. Projecteren: je probeert je te verplaatsen in de gedachten en gevoelens van
een ander.
• Expressieve taalfunctie: taal gebruiken om je te onderscheiden van anderen of je
emoties uit te drukken (expressiemiddel).
Communicatieve competentie
Communicatieve competentie is het vermogen om de communicatieve functie van taal te
gebruiken. Het gaat om de manier waarop je iets zegt en het hangt af van je kennis van het
taalsysteem en taalregels, de vaardigheid om een gesprek te voeren en de efficiënte
strategieën te gebruiken. Communicatieve competentie kan onderscheiden worden in:
• Grammaticale competentie (linguïstische competentie): kennen van grammaticale
regels, woordenschat, correct vervoegen en verbuigen van woorden en correcte
uitspraak van woorden.
• Tekstuele competentie: kennis van gesproken en geschreven taal (hoe gesprek
beginnen en eindigen, regels voor schriftelijke teksten).
• Strategische competentie: vermogen van taalgebruiker om strategieën te hanteren
om bepaalde doelen te bereiken (bijv. overtuigen).
• Functionele competentie: vermogen om je taalgebruik aan te passen aan een
specifieke situatie.
1
, HOOFDSTUK 3 MONDELING TAALVAARDIGHEID
Theorieën over taalverwerving
In de loop der tijd zijn er verschillende theorieën ontstaan over hoe kinderen hun taal
verwerven:
1. Behaviorisme: dit is een stroming binnen de psychologie en gaat ervan uit dat
kinderen taal leren door te imitatie. Kinderen bootsen de taal die ze in hun omgeving
horen na en de meeste frequente woorden worden als eerste geleerd (taalaanbod).
Ook leren ze woorden eerder na goedkeuring. Als een kind geprezen wordt na het
zeggen van woorden zoals papa en mama, dan zal het kind deze woorden vaker
zeggen. In de praktijk blijkt deze theorie echter niet geheel te kloppen. Kinderen
blijken zinnen te produceren die ze nooit eerder hebben gehoord, zoals: ik ben
gevald, ik zie twee schippen. Ook blijken de meeste frequente woorden (de, ik en die)
niet als eerste door kinderen te worden geleerd. Concrete zelfstandig naamwoorden
en werkwoorden worden namelijk als eerst geleerd (zoals, stoel, auto en eten).
Echter is het wel noodzakelijk dat de ouders een voorbeeld zijn om de taal te leren.
Als een kind voor zijn zesde levensjaar niet met taal in aanraking is geweest zal het
ook niet meer in staat zijn om de taal te leren (wolfskinderen).
2. Creatieve constructietheorie: binnen deze theorie wordt ervan uitgegaan dat
kinderen taal niet imiteren, maar zelf over een aangeboren taalvermogen beschikken
waarmee ze op een creatieve manier zinnen kunnen bouwen. Dit blijkt uit het feit dat
een kind elke willekeurige taal kan leren. Met het aangeboren taalleervermogen is
een kind in staat om zelf structuur te ontdekken in taal en om zinnen te vormen die
het nog nooit eerder heeft gehoord. De volgorde waarin een kind zich taal eigen
maakt wordt bepaald door biologische rijping. Binnen deze theorie wordt de nadruk
sterk gelegd op de creatieve manier van het eigen maken van de taal en niet op de
aandacht van het taalaanbod.
3. Interactionele benadering: Binnen deze theorie wordt uitgegaan van het belang van
het aangeboren taalleervermogen, maar ook het taalaanbod van de omgeving en de
interactie. Echter moet het taalaanbod wel afgestemd worden op de mogelijkheden
van het kind (hoge toonhoogte, articuleren, korte zinnen, concrete woorden zoals
papa ipv ik, en herhalen van woorden/ zinnen. Dit geeft een kind de mogelijkheid om
allerlei hypotheses op te stellen over de betekenis van woorden en regels van de
taal. Een kind maakt dan wel de nodige fouten, maar dat zijn noodzakelijke stappen
voor het leren van een taal.
Eerstetaalverwerving
Taal bestaat uit verschillende niveau en op al deze niveaus van taal ontwikkelt een kind zich:
1. Fonologisch niveau: het vormen van spraakklanken. Een baby produceert al naar een
paar maanden losse spraakklanken (‘ah, ah’ of ‘buh, buh’), dit is een eerste stap in de
taalontwikkeling.
2. Morfologisch niveau: de manier waarop woorden worden gevormd. Het geleidelijk
eigen maken van de regels voor de opbouw van Nederlandse woorden. Eerst is het
gevald of geloopt, maar na verloop van tijd leren ze de correcte vormen (gevallen en
gelopen).
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemarie90. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.