MODULE 11: COMMUNICATIE IN DE ONDERWIJSPRAKTIJK
INLEIDING
Communiceren is een kerncompetentie voor leerkrachten.
wordt impliciet en expliciet ingeschreven als basiscompetenties voor leraar secundair onderwijs.
In onderwijs context:
In de klas
Tijdens het oudercontact
Op klassenraden
In vergaderingen
Met een veelheid aan actoren:
Leerkrachten en leerlingen
Leerkrachten en ouders
Leerkrachten en directie
Leerkrachten onder elkaar
Een leerkracht moet niet enkel kunnen communiceren met leerlingen in klascontext, maar ook
communicatie met de ouders is belangrijk.
Daarnaast moet een leerkracht ook kunnen overleggen met collega’s en andere teamleden binnen
de school.
Communicatie is een cruciaal element van een succesvol onderwijsleerproces.
Er wordt verwacht van een leerkracht dat ze naast inhoudelijke kennis en pedagogische kennis, ook
kennis hebben van hoe communicatie verloopt binnen een onderwijspraktijk.
COMMUNICATIE AFGEBAKEND BINNEN DE KLASCONTEXT
NAAR EEN DEFINITIE VAN COMMUNICATIE
Drie voorwaarden om van communicatie te kunnen spreken:
1. Er wordt een mededeling of boodschap uitgestuurd door de zender
voorbeeld: een keelontsteking, is geen communicatie op zich, maar wel als de leerkracht zegt
of neerschrijft ‘ik heb pijn aan mijn keel’ (=VERBAAL) of als hij fronst bij het slikken om te
laten merken dat het pijn doet (=NON-VERBAAL)
2. Communicatie is een proces
3. Communicatie is een dynamisch gegeven
Er is geen eenduidige definitie van communicatie REDEN?
Permanente evolutie van de manieren waarop en de middelen waarmee we communiceren
Definitie is afhankelijk van de theoretische invalshoek die wordt waargenomen om
communicatie te interpreteren
Er zijn twee theoretische invalshoeken:
Processchool
= communicatie als activiteit of gedrag Beide stellen communicatie
voor als een proces
Semiotische school
= communicatie als werking of sociaal-
1
culturele overdracht
,Communicatie is een proces als twee voorwaarden vervult zijn:
1. Communicatie bestaat uit het doorlopen van verschillende fasen of stappen;
2. Waarbij een boodschap in een bepaalde context betekenis krijgt
Om dit communicatieproces in kaart te brengen COMMUNICATIEMODELLEN
TRANSMISSIEMODELLEN VOLGENS EEN LINEAIR ÉÉNRICHTINGSPROCES (JAREN 1940)
Een zender verstuurt een boodschap naar een ontvanger
Er is sprake van geslaagde communicatie wanneer de ontvanger deze boodschap begrijpt
zoals de zender dit heeft bedoeld
Communicatie als éénrichtingsverkeer
ontvanger is geen actieve deelnemer
VOORSTELLING VAN COMMUNICATIE ALS EEN CIRCULAIR TWEERICHTINGSPROCES TUSSEN ZENDER EN ONTVANGER
(JAREN 1950)
Heeft te maken met de derde voorwaarden: communicatie is een dynamisch gegeven
Communicatie is geen statisch proces waarbij zender en ontvanger een boodschap
uitwisselen, MAAR een voortdurende wisselwerking over de betekenisgeving van de
boodschap tussen zender en ontvanger
Circulaire tweerichtingsmodellen definiëren communicatie als een systeem
= communicatie volgens systeemtheorie (Zie deel 3: de vijf axioma’s)
Er wordt uitgegaan van een ontvangersgericht communicatieproces
een zender stemt de boodschap af op de ontvanger die hij voor ogen heeft
Doelgerichte of intentionele communicatie = communicatie waarbij het de bedoeling is dat
ontvanger(s) de boodschap opmerken
communicatie hoeft niet intentioneel te zijn
binnen het eerste axioma verwoord: ‘men kan niet niet communiceren’
Deze benadering vereist niet dat de boodschap de ontvanger moet bereiken om te spreken van
communicatie terwijl dat bij geslaagde communicatie dit wel een voorwaarden is.
Geslaagde communicatie VOORWAARDEN?
Boodschap van zender bereikt de ontvanger
Boodschap veroorzaakt het effect bij de ontvanger zoals de zender dit bedoelt heeft
2
, NAAR EEN DEFINITIE VOOR KLASCOMMUNICATIE
DEFINITIE: de uitwisseling van verbale en non-verbale boodschappen tussen leerkracht en
leerlingen met het oog op het realiseren van een bepaald leerdoel binnen een leerproces waarbij
een positieve relatie tussen leerkracht en leerlingen een leeromgeving kan creëren die dit
leerproces kan bevorderen
Een communicatieproces in klascontext bestaat tegelijkertijd uit:
Een lerend deelaspect
Een interpersoonlijk deelaspect
Binnen onderwijscommuncatie verwijst dit naar twee algemene benaderingen:
RETORISCHE BENADERING
Focust op het inhoudelijk aspect
Eerste deel van de definitie
Educatieve communicatie = communicatie die zich focust op de inhoudelijke kant van het
leerproces.
RATIONELE BENADERING
Focust op de interpersoonlijke aspect (= interpersoonlijke communicatie)
Tweede deel van de definitie
In klascontext ontstaat tussen leerkracht en leerlingen een relatie of interactie die
geïnitieerd en onderhouden wordt door de manier van communiceren.
DOEL: leeromgeving te creëren waarbij leerlingen gemotiveerd worden om bij te leren
Communicatie in de klas verloopt volgens een circulair tweerichtingsproces of een directe
wisselwerking tussen leerkracht en leerlingen.
Zowel leerkracht als leerlingen willen deelnemen aan het communicatieproces opdat de
communicatie en leerproces zou kunnen slagen
Enkel door uitwisseling van leerinhouden tussen leerkracht en leerlingen kan via
communicatie betekenisgeving ontstaan
Communicatieproces start vaak vanuit de leerkracht die doelgericht of intentioneel als zender een
boodschap uitstuurt.
leerkracht draagt de hoofdverantwoordelijkheid om leerdoelen bij de leerlingen te realiseren
Binnen educatieve communicatie wordt verondersteld dat leerkrachten tijdens het voorbereiden
van hun les deze leerdoelen vooropstellen, om via hun communicatie tijdens de les een directe
invloed te kunnen hebben op het leerproces
opstellen leerdoelen gebeurt VOOR de start van het communicatiemoment in de klas
geldt als een pre-communicatievoorwaarde
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElsVDB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,59. Je zit daarna nergens aan vast.
