Dit is een samenvatting van deel 1 hoofdstukken 1 t.e.m. 5 uit het boek 'Vermogensrecht in kort bestek', aangevuld met notities en casussen uit de les Goederen- en Bijzondere overeenkomstenrecht gegeven door Vincent Sagaert en Bernard Tilleman aan de kuleuven gedurende academiejaar .
GBO 2022-2023
Deel I: Algemene begrippen van
het vermogensrecht
Hoofdstuk 1: Vermogensrechten: persoonlijke en zakelijke
rechten
Inhoud cursus
Deel 1: Algemene begrippen van het vermogensrecht
H1 persoonlijke en zakelijke rechten
H2 bijzondere kenmerken van zakelijke rechten
H3 zakelijke en persoonlijke rechtsvorderingen
H4 de vermogensleer
H5 onderscheid tussen goederen
Deel 2: Overeenkomsten inzake overdracht van eigendom
H1 omschrijving, inhoud en bescherming v/h eigendomsrecht (leer van burenhinder)
H2 mede-eigendom en onverdeeldheid (appartementsmede-eigendom)
H3 koop
H4 kanscontracten (spel en weddenschap, lijfrente, kostcontract, tontine, aanwas en terugval)
H5 wettelijke wijzen van eigendomsverkrijging (natrekking, verkrijgende verjaring, vinden van
verloren zaken en zaakvorming)
Deel 3: Overeenkomsten inzake gebruik en genot van een goed
1. eigendom
2. mede-eigendom
3. zakelijke gebruiksrechten: erfdienstbaarheden, vruchtgebruik, erfpacht en opstal
4. zakelijke zekerheden: retentierecht, pand (voor roerende goederen) en hypotheek (voor
onroerende goederen en schepen)
(3) intellectuele rechten
Met een zakelijk recht wordt een recht bedoeld dat de titularis ervan een aanspraak verleent op
een zaak of een ander goed. Een zakelijk recht staat hiermee in tegenstelling tot een persoonlijk
recht, dat een persoon een aanspraak verleent op een prestatie.
Belang onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke rechten:
1. Persoonlijke vordering, met uitzondering van een vordering wegens buitencontractuele
aansprakelijkheid, verjaart in beginsel na 10 jaar (art 2262bis OBW) vordering tot sanctionering van
zakelijke rechten verjaren na 30 jaar (art 2262 OBW)
2. Territoriale bevoegdheidsregeling: persoonlijke rechtsvorderingen komen voor de rechter van de
woonplaats van de verweerder (art 624 Ger. W.) terwijl onroerende zakelijke rechten moeten voor
de rechter van de plaats waar het goed gelegen is (art 629 Ger. W.)
3. Enkel zakelijke rechten moeten worden bekendgemaakt en hebben dus een grotere
tegenwerpelijkheid (absolute gelding van zakelijke rechten).
Wijze van publicatie:
- Roerende goederen: bezit (art 2279 OBW)
- Onroerende goederen: inschrijving bij kantoor Rechtszekerheid (hypothecaire publiciteit: art 3.3
BW)
- Schuldvordering: kennisgeving of erkenning door SA (art 1690 OBW)
OPMERKING: Sinds nieuw BW moet ook huur (= een persoonlijk recht) een vaste dagtekening
bekomen bij wijze van registratie. Huur is hierdoor tegenwerpelijk zelfs bij overschrijving in een niet
publiek toegankelijk register in tegenstelling tot zakelijke rechten.
4. Enkel zakelijke rechten zijn uitgerust met de attributen van zakelijke rechten (zie verder):
- Bescherming tegen insolvabiliteit (art 3.5 BW)
- Volgrecht (art 3.4 BW)
- Specialiteitsbeginsel (art 3.8 BW)
- Eenheidsbeginsel (art 3.8 BW)
- Zakelijke subrogatie of zaakvervanging (art 3.10 BW)
OPMERKING: schenking is een eenzijdig contract maar een tweezijdige rechtshandeling (want 2
wilstoestemmingen zijn vereist namelijk van schenker en van begunstigde).
§2 De klassieke leer: een scherpe tweedeling
2
, De klassieke leer: persoonlijke rechten creëren een rechtsverhouding tussen twee rechtssubjecten
terwijl zakelijke rechten een rechtsverhouding tot stand brengen tussen een rechtssubject en een
rechtsobject.
→ Kritiek: appelen met peren vergelijken
§3 De leer van het personalisme
Onderscheid ligt niet in interne werking (subject-object verhouding) maar in externe werking
(tegenwerpelijkheid). Kritiek op de klassieke leer leidde tot een ‘subjectivering’ van zakelijke rechten. Dit
betekent dat zakelijke rechten ook gedefinieerd worden in subject-subjectverhoudingen. De
basisgedachte van de leer van het personalisme bestaat erin dat een rechtsverhouding enkel kan
bestaan tussen rechtssubjecten en dus nooit tussen een rechtssubject en een goed. Zowel zakelijke als
persoonlijke rechten creëren dus een rechtsband tussen twee rechtssubjecten. Zakelijke rechten doen
dus ook een verbintenisrechtelijke band ontstaan.
Personalisme: verschil in de reikwijdte
Persoonlijk recht ten laste van 1 persoon, namelijk de debiteur/schuldenaar (synoniem:
vorderingsrecht, schuldvordering of verbintenis). Persoonlijk recht noemen we een relatief
recht.
Zakelijk recht legt een verplichting aan iedereen (erga omnes) op (passieve verbintenis). Een
zakelijk recht noemen we dus een absoluut recht.
Een relatief recht (ook wel persoonlijk recht genoemd) is een vermogensrecht dat slechts in relatie
tot een of meer bepaalde rechtssubjecten kan worden uitgeoefend. Een relatief recht staat
tegenover een absoluut recht, wat de rechthebbende tegenover ieder rechtssubject kan doen
gelden.
→ Kritiek: Personalisme heeft interne (bevoegdheden) en externe (tegenwerpelijkheid) kenmerken
vermengd: ten onrechte afgeleid dat persoonlijke rechten geen gevolgen hebben voor derden. Passieve
verbintenis ten aanzien van iedereen om geen inbreuk te plegen op zakelijke recht geldt ook voor
persoonlijke rechten (derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk).
Onderscheid tegenwerpelijkheid ligt in publiciteit:
- Zakelijke rechten tegenwerpelijk door publicatie.
- Persoonlijke rechten enkel tegenwerpelijk tegen derden die kennis hebben van die rechten.
Derde-medeplichtigheid aan contractbreuk (art 1382 OBW)
Wanneer een derde met kennis van zaken meewerkt aan de contractbreuk van een persoonlijk
recht dan is hij aansprakelijk voor derdemedeplichtigheid, dus ook een persoonlijk recht is niet
zomaar relatief recht. Het bestaan van vorderingsrechten is tegenstelbaar aan derden. Zakelijke
rechten zijn tegenwerpelijk aan iedereen louter door het vervullen van de publiciteitsmaatregel.
Persoonlijke rechten zijn enkel tegenwerpelijk aan derden die kennis hebben van het bestaan van
die rechten.
§4 Leer van neo-personalisme: het onderscheid tussen
eigendom en beperkte vermogensrechten (kwalitatieve
verbintenissen)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kwebbelmond. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
