Dit is een samenvatting van het vak linguïstiek van het logopedie en audiologie fase 1, gegeven door mevrouw Cornette. De samenvatting volgt volledig de cursus, de ppt en het handboek 'basisbegrippen fonetiek en fonologie'. Kortom: deze samenvatting bevat alle leerstof voor het examen linguïstiek...
Taal en taalvermogen: soorten talen
Menselijke (natuurlijke) talen
Er zijn 4 kenmerken taal (universeel, geldt voor alle talen):
1. Creatief
Onze taal is creatief want met een beperkte set van regels en klanken kan u oneindig
variëren. U kan over van alles praten en steeds nieuwe zinnen maken die niemand eerder
produceerde. Er is veel variatie mogelijk in zinslengte maar ook in woordgebruik/ jargon.
(afh van situatie)
2. Interactief
Taal is HET communicatiemiddel waarmee we kunnen communiceren. Taal is het sociaal
materiaal waarmee we cultuur vorm geven en de maatschappij organiseren. Het is een heel
sociaal gebeuren want er is een wisselwerking tussen actie en reactie.
3. Spontaan
Er is geen directe aanleiding nodig om te spreken. We kunnen op elk moment van de dag
over alles en nog wat praten. Het is dus onafhankelijk van het hier en nu. Ook is taal
spontaan ontstaan en niet gemaakt.
4. Willekeurig
Er is een arbitraire relatie tussen vorm en betekenis. Dit wilt zeggen dat er geen logisch
verband is tussen vorm en betekenis. Is er geen enkele reden waarom wij een stoel, een
stoel zijn gaan noemen. Er is ook een conventionele relatie. Er zijn impliciete afspraken
tussen sprekers van dezelfde taal. Deze kan u niet negeren. Je kan een stoel niet plots
anders gaan noemen.
- Uitzondering: onomatopeeën/ klanknabootsingen: dit is niet volledig arbitrair.
De koekoek heet een koekoek omdat die zo’n geluid maakt: er is dus wel een
verband.
- Uitzondering: gebarentaal: de vorm van een groot aantal woorden is niet
arbitrair, namelijk 1/3 van de gebaren is iconisch. (2/3 willekeurig) Er is een
logisch verband tussen een gebaar en naar wat het verwijst.
Deze kenmerken maken deel uit van de competence en performance van de taalgebruiker:
- Competence = taalkennis of taalvermogen
Dit is complex in kaart te brengen want het is deels bewust en onbewust. Dit komt omdat
taalkennis onbewust en abstract is. Onbewust omdat we kunnen zeggen of een zin al dan
niet correct is, maar dat betekent niet dat we kunnen uitleggen waarom. Abstract omdat
het gaat om algemene regels. Het omvat de grammatica: regels over fonologie,
morfosyntaxis en semantiek. Competence is taaluniverseel en taalspecifiek.
- Performance = taalgebruik in bepaalde situatie
Zichtbaar in versprekingen, ellipsen en gekozen registers. Er is een verschil in wat de
taalgebruiker kan en in wat hij werkelijk zegt. Er zijn woorden die je kent maar die je niet
direct gebruikt. Een mens die praat in een normale communicatie maakt zijn zinnen niet altijd
2
, lOMoARcPSD|10987319
af (ellips), maakt fouten, past zich aan omgeving.
3
, lOMoARcPSD|10987319
Gesproken taal VS geschreven taal:
Gesproken taal Geschreven taal
Doel Uitwisselen van ideeën
Geen/ letters/ tekens, vaak
Vorm Klanken, vaak interactief
individueel
Tijd(sduur) Snel, vergankelijk Traag, blijvend
Metalinguïstische proc. Idee krijgt impulsief vorm Planning en organisatie
Leerproces Impliciet en spontaan Expliciet op school
Ontstaan Miljoenen jaren geleden “vrij recent” met spijkerschrift
Alle talen worden gesproken maar niet alle talen worden geschreven. Niet alle talen hebben
een even rijke woordenschat. In de geschreven vorm zijn verschillende systemen te
onderscheiden, waarbij: schrijfsysteem is gebaseerd op kleinere taaleenheden, oudste
schriftvormen gebaseerd op pictogrammen, recentste schrijfvormen gebaseerd op klanken.
Verbale VS non-verbale communicatie :
Verbale communicatie is gesproken taal met woorden (orale wijze) of geschreven taal
(grafomotorische wijze). Verbale communicatie veronderstelt spraakverstaanbaarheid
(duidelijke uitspraak van klanken, vertrekt vanuit perspectief van spreker), spraakverstaan
(de boodschap achter te klankstroom verstaan, vanuit perspectief van luisteraar) en
begrijpelijkheid (begrijpen van boodschap).
Non-verbale communicatie is zonder woorden. Voorbeelden hiervan zijn handgebaren,
lichaamshouding, gezichtsuitdrukking… De afstand tussen 2 pratende personen toont
verbondenheid. Bij mensen die je niet kent, kan je het niet goed verdragen als ze te dicht
staan. Emoticons zijn hier ook een voorbeeld van.
- Non-verbale comm is beperkter als verbale comm. Gebaren hebben maar één
betekenis, woorden kunnen er soms meerdere hebben. Het bevat geen grammatica.
De betekenis van een gebaar kan afhankelijk zijn van context en gebruiker. (vb: peace/
twee pintjes/ nog 2 rondes)
Gebarentaal:
Gebarentaal is een volwaardige taal. Het verschilt van de gesproken taal op vlak van
modaliteit (visueel <-> manueel) en in iconiciteit (bij 1/3 is er een verband vorm-betekenis).
Voor de rest vertoont het heel veel gelijkenissen met de gesproken taal. Het is ook
spontaan, creatief en interactief. Het bevat ook een grammaticale structuur. Het heeft taal
universele (zie volgende blz.) en taalspecifieke kenmerken. In Nederland heeft men bv een
ander gebaar voor water.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marievermeiren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
