Geen eenduidige definitie erover -> eigen standpunt van innemen
Verleden en geschiedschrijving zijn niet hetzelfde
- De term « geschiedenis » verwijst naar beide (het verleden als naar historisch onderzoek)
- Fundamenteel onderscheid tussen verleden en wat historici daarover schrijven
o Geschiedschrijving: constructie van taal en tekst → in boeken
o 1 historisch werk = 1 ‘lezing’ van (delen van) verleden -> mogelijke reconstructie van een
gebeurtenis, interpretatie van een persoon: geeft niet de hele geschiedenis weer
- Bepaalde groepen, sociale klassen en gebeurtenissen uit het verleden ‘afwezig’ in de
geschiedschrijving… (bepaalde groepen geen toegang tot schrift ect.)
Geschiedenis als het verleden → zijn gebeurtenissen die voorbij zijn gegaan en niet meer
teruggehaald kunnen worden en rechtstreeks kunnen worden waargenomen.
Geschiedenis als geschiedschrijving is wat historici, op basis van bronnen, over dat verleden
vertellen, een constructie van taal en teksten: die overlapt niet volledig het verleden, maar bevat
slecht uitspraken over het verleden. Het is een constructie van tal en teksten -> want je kan niet naar
de 18de eeuw in Frankrijk gaan, dat vind je in de boeken.
Rol van het verleden → belang van de studie van het verleden:
“History in the wider sense is all that has happened, not merely all the phenomena of human life, but
those of the natural world as well. It is everything that undergoes change; and as modern science has
shown that there is nothing absolutely static, therefore, the whole universe, and every part of it, has
its history” (1911 - Encyclopædia Britannica)
- Ons persoonlijke verleden vormt ons, maakt wat wij zijn
- Ons bewustzijn: vanuit ons verleden gericht op de toekomst = menselijk bewustzijn als
fundamenteel ‘tijdelijk’
- Naast ieder individu houdt ook iedere gemeenschap zich met haar collectieve verleden bezig
Je bent altijd met je verleden bezig -> samenleving bezig met collectieve geheugen (geschiedenis,
processen, ect) -> maakt hoe je bent geworden en hoe de toekomst wordt
Het verleden is geen objectief gegeven maar het product van interpretatie
Waarom het verleden bestuderen?
Invulling over de waarde van historisch onderzoek:
- “Geschiedschrijving hoeft niet nuttig te zijn” Verleden bestuderen omwille van zichzelf:
weergeven “wie es eigentlich gewesen” (Ranke) -> Duitse school; GS hoeft niet nuttig te zijn:
gewoon beter begrijpen zoals het is gegaan -> hoe het eigenlijk is geweest
o Opgelet: ‘de’ werkelijkheid en totale objectiviteit bestaan niet -> niet volledige bronnen
je weet maar een beetje
- Verhalen maken die mensen amuseren en inspireren (postmodernisme): er bestaat niet één
duidelijk verhaal dus dan maar leuk maken
, o Opgelet: boeiende verhalen goed, maar niet « anything goes » > naïef en onverantwoord
want niet alle verhalen kunnen in een samenleving, sommige verhalen meer invloed dan
de andere (politiek regiem, censuur -> verhaal van de macht is er). Er moeten meerdere
argumenten afgewogen worden
- Aangename bezigheid; werk en status voor historici -> historici baat bij het stellen dat onderzoek
nodig is
o Opgelet: eigenbelang van historicus en verlokking van fraude -> belangen mee gemoeid;
realiteit wordt gemanipuleerd
Daniel Lord Smail (deep history - Harvard): “I work under the assumption that history is not a political
science designed to explain the present. It is an anthropological science designed to help us
understand humanity”
Gebruik / misbruik van het verleden?
- Macht, controle en beïnvloeding
- Ideologische motieven en toe-eigening van ‘de’ geschiedenis
“Owning history … has become something of a battleground, especially for those with ideological
agendas that arguably include most people who set out to record history … Jews and Arabs tell very
different stories about the creation of the State of Israel and about the subsequent history of the
Palestinian people”
Nut / waarden?
1. Beschrijven
- Past bij oude Duitse school
- Herinnering levend te houden → Nut: Voorkomen dat we vergeten: VB. de Holocaust
- Lessen trekken, of de voorbeeldfunctie van de geschiedenis
o Welke lessen precies, hangt af van historicus en tijdvak
o “The one thing we have learned from history is that we don't learn from history”
(Winston Churchill)
- Complexiteit beschrijven = nuance aanbrengen, mythen doorprikken -> aangeven hoe lastig de
menselijke samenleving is en de veranderingen. Mythes in juist perspectief te brengen
2. Verklaren: via het verleden het heden beter begrijpen
Om beter inzicht te krijgen in actuele problemen -> wat ware belangrijke ontwikkelingen
- Oorzaken en verklaringen voor het verleden
- Ontwikkelingen ontdekken en verklaren
o Verandering: verschuivingen, omwentelingen, groei
o Continuïteit: terugkerende patronen, verbanden of ‘rode draad’ (Daar naar zoeken) het is
altijd in ontwikkeling -> voorspelling van wat kan gaan gebeuren
- Inzicht in samenhang en proces = besef van complexiteit
o Kijken naar de samenhang tussen politieke, economische, sociale en culturele
fenomenen -> complexiteit en de stereotype verklaringen tegenwicht bieden
o Kritisch: wat zit er achter actuele fenomenen, hoe gegroeid?
o Vermijden van common sense en stereotypen
- Verwachtingshorizon van de toekomst aftekenen -> marges van toekomstige ontwikkelingen;
kijken naar patroon in het verleden
, o Hoeveel van heden is niet bepaald door verleden en blijft open als domein van keuze?
Waar zitten nog mogelijkheden tot veranderingen? Wat zou er in de toekomst nog
kunnen gebeuren en wat niet? De verwachtingshorizon van de toekomst (de marges
waarbinnen toekomstige veranderingen mogelijk zijn af te tekenen) -> beleid ect
Kijken naar verschil tussen beschrijven en verklaren -> bijdrage van GS
Beperkingen
Historisch onderzoek kent ook belangrijke beperkingen!
- Historici zelf niet vrij van common sense en stereotypen -> worden ook beïnvloed
- Geen pasklare antwoorden op actuele vraag « what works? » -> beter kijken naar wat niet werkt
- Geen toekomstvoorspellingen mogelijk! Wel ‘verwonderd omkijken’ en (on)mogelijke scenario’s.
afbakenen van mogelijkheden van toekomstige veranderingen, niet om voorspellingen van wat
er precies zal gaan gebeuren in de toekomst.
- Opgelet voor overdreven determinisme… Er zijn steeds alternatieve wegen, veranderingen
mogelijk -> ook daar naar kijken. Het verleden beïnvloed de toekomst maar bepaald deze niet.
Historici, hun ‘feiten’ en interpretatie
De moeilijke relatie tussen feit en interpretatie = kernprobleem in de geschiedschrijving → Bij elke
stap in de keten: interpretatieproblemen
Een versie van het verleden; beroep doen op bronnen -> daarmee aan de slag gaan -> zijn
verschillende interpretatie bij historisch onderzoek
1. Tussen een gebeurtenis en de registratie is een interpretatie van de bron door een persoon
→ objectieve feiten bestaan niet
2. Hoe interpreteert de historicus de bron? En dat dan opschrijf in een verhaal = 3
- Waarnemen en registreren = interpreteren
- Historici geen eigen waarneming, moeten met sporen werken
- Alle mogelijke sporen/getuigenissen kunnen bronnen zijn
- Bronnen zijn ook interpretaties of uitspraken over feiten (rapporteren over een gebeurtenis) ->
waarin bepaalde aspecten van die feiten worden belicht -> waarnemen is interpreteren tegelijk;
meerdere mensen nemen dezelfde gebeurtenis waar, maar interpreteren het anders
(Onthoofding Lodewijk). Invalshoek, causale verband, verklaringen, bepaald begrippen, taal
gebruik ect
- Bronnen kunnen op hun beurt op verschillende manieren geïnterpreteerd/gelezen worden
- Ordenen van informatie uit de bronnen in een verhaal: opnieuw interpretatie
- Bronnen kunnen misleidend zijn… of vals
, Falsa en bronnenmanipulatie
- Van alle tijden en in alle soorten
- Kijken naar de invalshoek en niet altijd is de ene oorzaak de oorzaak voor een bepaald gevolg
- Van kwaad opzet tot slordigheid
- Vervalsingen op het spoor komen is moeilijk
o Vals van echt onderscheiden:
o Via het materiaal, taalgebruik, technische kenmerken, inhoudelijke inconsequenties…
Enkele beruchte voorbeelden: Voorwerpen, teksten en beelden
Allemaal interpretatie?
Niet allemaal… Enkele spelregels van de historische bewijsvoering:
- Kritische juxtapositie van de bronnen = afwegen van getuigenissen van onafhankelijke bronnen
o Het afwegen van getuigenissen = vergelijken van onafhankelijke bronnen
o Principes van Bernheim & Langlois-Seignobos
o Valkuilen: mythe van de unanimiteit; woord tegen woord;…
- Redeneringen opbouwen
o Falsificatietechniek (Popper): een hypothese of mogelijke verklaring is bewezen zolang ze
niet wordt tegengesproken / ontkracht
o Redeneringen in het negatieve: het zwijgen van de bron
o Opzettelijk ‘zwijgen’, dus belangrijk punt? Probleem: bronnen ‘zwijgen’ wel vaker, en dan
onopzettelijk…
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CrimiVU123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.