In deze samenvatting staat alle verplichte literatuur van jaar 2022/2023 samengevat. De nadruk ligt op de samenvatting van het boek 'Handboek gezondheidsrecht'.
Samenvatting IGR
Inhoudsopgave
WEEK 1: INTRODUCTIE....................................................................................3
PLAATSBEPALING.................................................................................................................. 3
OMSCHRIJVING VAN HET GEZONDHEIDSRECHT............................................................................3
GEZONDHEIDSRECHT EN GEZONDHEIDSETHIEK...........................................................................3
BRONNEN VAN RECHT IN DE GEZONDHEIDSZORG........................................................................3
Bovennationale rechtsbronnen....................................................................................3
(Nationale) wetgeving................................................................................................. 3
Jurisprudentie.............................................................................................................. 4
Zelfregulering.............................................................................................................. 4
Relatief gewicht van de verschillende bronnen...........................................................4
RECHTSBEGINSELEN EN GRONDRECHTEN...................................................................................4
Beperking van grondrechten; horizontale werking......................................................4
Rechtsbeginselen en grondrechten in het gezondheidsrecht......................................5
DE PROFESSIONELE STANDAARD..............................................................................................5
Twee categorieën normen voor het medisch handelen...............................................5
Medisch-professionele standaard................................................................................6
Richtlijnen, standaarden en protocollen......................................................................7
Medisch, professionele autonomie...............................................................................7
THEMATISCHE WETSEVALUATIE ZELFBESCHIKKING IN DE ZORG.......................................................7
WEEK 2: CORONA EN GEZONDHEIDSRECHT......................................................8
GEZONDHEIDSRECHT IN HET GEVAL VAN EEN (WERELDWIJDE) CRISIS..............................................8
RECHTSPRAAK: RB DEN HAAG 10 APRIL 2020, ECLI:NL:RBDHA:2020:3551.............................8
RECHTSPRAAK: EHRM 13 APRIL 2021, TERHES TEGEN ROEMENIË...............................................8
DE CORONAPANDEMIE EN DE TOEGANKELIJKHEID EN KWALITEIT VAN ZORG.......................................8
ARTIKEL: ACHTER GESLOTEN DEUREN.......................................................................................9
WEEK 3: DWANGTOEPASSING........................................................................10
PSYCHIATRIE..................................................................................................................... 10
Vrijwillige opneming in een psychiatrisch ziekenhuis................................................10
De wet verplichte geestelijke gezondheidszorg.........................................................11
De wet zorg en dwang............................................................................................... 13
Dwangtoepassing In de jeugdzorg en strafrecht........................................................14
EERSTE EVALUATIE WET VERPLICHTE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG EN WET ZORG EN DWANG, DEEL
1.................................................................................................................................... 14
INFECTIEZIEKTEN................................................................................................................ 14
Nationaal................................................................................................................... 14
VACCINATIE...................................................................................................................... 15
WEEK 4: KWALITEIT VAN VEILIGHEID EN ZORG...............................................16
KWALITEITSBEWAKING EN -BEVORDERING................................................................................16
Verantwoordelijkheid voor kwaliteit...........................................................................16
Kwaliteitsnormen....................................................................................................... 16
Kwaliteitstoetsing...................................................................................................... 17
KWALITEIT EN ZORGAANBIEDERS........................................................................................... 17
Wetgeving................................................................................................................. 17
Governance en goed bestuur.....................................................................................17
, Kwaliteitsbewaking en MIP/VIM..................................................................................17
Kwaliteit en jeugdhulpaanbieders..............................................................................18
KWALITEIT EN BEROEPSBEOEFENING.......................................................................................18
Beroeps beoefening in instellingsverband.................................................................18
Samenwerking........................................................................................................... 18
Wet op de beroepen In de individuele gezondheidszorg............................................18
TOEZICHT OP DE KWALITEIT VAN ZORG...................................................................................19
ECLI:NL:GHSHE:2021:2922............................................................................................ 19
WEEK 5: DERDENBELANGEN..........................................................................21
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK........................................................................................... 21
Wetenschappelijk onderzoek met patiëntengegevens...............................................21
Wetenschappelijk onderzoek met lichaamsmateriaal................................................22
Wetenschappelijk onderzoek met mensen................................................................22
Medisch wetenschappelijk onderzoek met wilsonbekwamen.....................................24
Medisch-wetenschappelijk onderzoek met personen in onvrije situaties...................24
Orgaan- en weefseltransplantatie..............................................................................25
MEDISCHE KEURINGEN........................................................................................................ 27
WEEK 6: RECHT EN ZORGTECHNOLOGIE.........................................................28
PRIVACY........................................................................................................................... 28
Uitgangspunten......................................................................................................... 28
GENETICA EN DNA TECHNOLOGIE......................................................................................... 30
Ingrijpen In het genoom.............................................................................................30
WEEK 7: GEZONDHEIDSRECHT EN BELEID......................................................32
HOOFDSTUK 1................................................................................................................... 32
Wat is “health policy”?..............................................................................................32
Gezondheidsbeleid analyseren..................................................................................32
De ‘Health policy triangle’......................................................................................... 32
De actoren die beleid maken of beïnvloeden.............................................................32
Contextuele factoren die het beleid beïnvloeden......................................................33
Het proces van beleid maken....................................................................................33
Het gebruik van de beleidsdriehoek..........................................................................33
HOOFDSTUK 3................................................................................................................... 34
De rol van de staat in gezondheidssystemen............................................................34
Kritiek van de staat.................................................................................................... 34
Heruitvinding van de overheid en hervorming van de gezondheidssector................34
De profijtsector en het gezondheidsbeleid................................................................35
Wat maakt de particuliere sector tot een machtige speler in het gezondheidsbeleid?
.................................................................................................................................. 35
Hoe is de private sector betrokken in beleid?............................................................35
,Week 1: Introductie
Plaatsbepaling
Het gezondheidsrecht heeft zich ontwikkeld als een horizontaal specialisme dat wordt bestudeerd vanuit het
civiel-, straf-, bestuurs- en internationaalrechtelijke perspectief.
De groei van het gezondheidsrecht hangt samen met ontwikkelingen in de medische wetenschap en
technologie en met veranderingen in de samenleving. Bij deze ontwikkeling spelen ook de rechten van de
mensen een rol. Het gezondheidsrecht ziet op twee aspecten:
- De rechten van de patiënt, die beschermd moet worden bij zijn hulpvraag;
- De erkenning van het recht op zorg voor de gezondheid;
o Recht op gezondheidszorg;
o Recht op gezondheidsbescherming en -bevordering.
Eenieder dient toegang te hebben tot voor de gezondheid noodzakelijke zorg en deze moet aan bepaalde
kwaliteitseisen voldoen. Dit omvat zowel de beschikbaarheid en de financiële bereikbaarheid.
Doel van gezondheidsrecht is een evenwichtige situatie in de hulpverlening.
Omschrijving van het gezondheidsrecht
Gezondheidsrecht: het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de zorg voor de gezondheid en de
toepassing van overig burgerlijk, bestuurs- en strafrecht in dat verband. Dit kan zien op verschillende
domeinen:
- Preventie
- Cure (curatieve zorg gericht op diagnose en behandeling)
- Care (verpleging, verzorging, etc.)
- Welzijn (ondersteuning)
- Jeugd
Het is belangrijk om het onderscheid te kennen tussen de verschillende gebieden. De verschillende domeinen
komen ook tot uiting in de 4 stelselwetten: Dit zijn de zorgverzekeringswet, de wet langdurige zorg, de wet
maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet. Dit komt ook naar voren In de VWS-brochure, die stond
voorgeschreven.
Gezondheidsrecht en gezondheidsethiek
Gezondheidsrecht en -ethiek kennen overlap als studie van beginselen, maar er zijn ook verschillen. De
beginselen van ethiek worden als uitgangspunt beschouwd en zijn overigens voor een belangrijk deel ook in het
recht geïncorporeerd, ook al zijn rechtsbeginselen niet in alle opzichten gelijk aan morele beginselen. Ethische
opvattingen kunnen verschillen, het recht heeft tot taak die verschillen in het rechtssysteem een plaats te
geven. Het recht mag zich niet met één ethische opvatting identificeren, maar moet vrijheid laten. Ethiek
normeert het gedrag, maar die norm is niet direct juridisch bindend, wel kunnen ze doorwerking krijgen in het
recht (denk aan begrippen als redelijkheid en billijkheid).
Tussen ethiek en wet kan spanning zijn wanneer een wettelijke regel dwingt of dringt tot gedrag dat strijdig is
met fundamentele waarden of beginselen. De wet kan dan haar legitimatie verliezen en ethiek laten prevaleren.
In het recht is ook erkend dat fundamentele rechtsbeginselen in omstandigheden boven de wet komen. Ruimte
voor ethiek is er voorts waar het recht niet regelt. Indien ethische opvattingen uiteenlopen moet de rechter
terughoudend zijn.
Bronnen van recht in de gezondheidszorg
Bovennationale rechtsbronnen
Twee belangrijkste wegen voor bovennationaal recht is enerzijds de internationale mensenrechtenverdragen en
anderzijds het supranationale recht van de EU.
De relevantie van de mensenrechten ligt voor de hand. Deze zijn te vinden in een breed scala van
internationale verklaringen en verdragen. Indien deze zijn geratificeerd kan de patiënt zich daar direct bij de
rechter op beroepen. Naarmate nationale wetgeving in een betere bescherming voorziet, zullen klachten over
schending van het EVRM minder vaak voorkomen. Een rechtsbron is bijvoorbeeld ook de uitspraken van het
EHRM.
Daarnaast is het supranationale recht van de EU een rechtsbron. De rechtsorde van de EU (Europese Hof
van Justitie) prevaleert boven nationaal recht, doordat lidstaten een deel van hun soevereiniteit hebben
ingeleverd.
De immateriële belangen en waarden zijn in de eerste plaats een aangelegenheid van de lidstaten. Op grond
van het subsidiariteitbeginsel mogen organen van de EU pas optreden als de doelstelling niet op nationaal
niveau wordt bereikt.
(Nationale) wetgeving
In Nederland zijn verschillende wetten opgenomen die onderdeel uitmaken van het gezondheidsrecht. Denk
bijvoorbeeld aan de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Voor de vaststellen zijn
, vele doelen zoals de bescherming van de patiënt in diens afhankelijkheid van de hulpverlener en meer in het
algemeen het aan banden leggen van machtsposities. De wetgeving moet wel aan de eisen blijven voldoen,
zoals doeltreffendheid en uitvoerbaarheid etc.
Jurisprudentie
Op nationaal niveau kent het gezondheidsrecht naast rechtspraak via het civiele-, bestuurs- of strafrecht ook
rechtscolleges die specifiek voor de gezondheidszorgzijn ingesteld, namelijk Regionale Tuchtcolleges en het
Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (CTG). Ook zijn er specifiek rechtsprekende colleges op het
terrein van de gezondheidzorg, zoals het Scheidsgerecht Gezondheidszorg (SG) en de Geschillencommissie
Zorginstellingen.
Zelfregulering
Zelfregulering houdt in dat personen, groepen of instellingen in de samenleving regels vaststellen om (nader)
aan te geven welke normen zij onderling of in hun betrekkingen met derden in acht zullen nemen. Dit wordt ook
wel aangeduid als autonoom recht. Regels die het resultaat zijn van zelfordening hebben interne werking in
de zin dat zij betrokkenen binden. Zelfregulering verkrijgt niet zomaar externe werking. Zij zijn immers niet
langs democratische weg tot stand gekomen, en kunnen onvoldoende recht doen aan de belangen van degenen
die niet direct bij het proces betrokken waren. Wil het gezaghebbend zijn, dan zal zij bij voorkeur moeten
plaatsvinden in samenspraak met derden wier belangen zij raakt. Denk aan bijv. belangengroeperingen.
Zelfregulering wordt gebruikt bij rechtspraak als toetssteen voor de beoordeling van gedragingen. Soms laat de
overheid bij wet bepaalde zaken nadrukkelijk ter nadere regulering aan partijen in het veld.
Relatief gewicht van de verschillende bronnen
Er bestaat een hiërarchie in termen van hoger en lager recht.
De toegenomen betekenis van het recht voor de praktijk wordt ook wel aangeduid als juridisering. Dit heeft
geleid tot vrijheid waarborgende, humaniserende emancipatoire effecten van het recht. Het probleem waartoe
juridisering kan leiden is een te overheersende rol van het recht in een situatie waarin met een andere, minder
formele aanpak betere resultaten zouden kunnen worden bereikt.
Rechtsbeginselen en grondrechten
Onder rechtsbeginselen worden verstaan normen die aan het positieve recht ten grondslag liggen. Zij zijn
nauw verbonden met het doel en de functie van het recht en daardoor veeleer richtinggevend bij de vorming en
toepassing daarvan. Rechtsbeginselen zijn van groot belang, omdat zij het rechtvaardigheidsgehalte van het
recht kunnen toetsen en aanwijzingen kunnen geven voor toekomstig recht. Rechtsbeginselen geven als
zodanig geen rechtstreekse juridische aanspraken, maar dat betekent niet dat zij bij de toepassing van
rechtsregels geen rol spelen.
Positivering van rechtsbeginselen heeft voor- en nadelen. Voordeel is concretere kenbaarheid en mogelijk ook
afdwingbaarheid, nadeel is dat door formulering beperking plaatsvindt. Door opname in het rechtssysteem
worden aspecten van het rechtsbeginsel harder gemaakt, maar daarbij treedt soms wel verlies van inhoud en
flexibiliteit op.
Rechtsbeginselen zijn nauw verwant met grond- of mensenrechten. Grondrechten zijn een juridische
vormgeving van de fundamentele plaats van de mens in de samenleving. Zij zijn weliswaar soms beginselachtig
geformuleerd, maar het zijn regels van positief recht. Hetzelfde geldt voor de mensenrechten.
Klassieke grondrechten beogen bescherming van een individueel vrijheidsgebied tegenover de overheid. Van
de overheid wordt dan verwacht dat zij zich onthoudt van handelingen die de autonome sfeer van burgers
aantasten.
Bij sociale grondrechten gaat het om het bieden van ontplooiingskansen aan de mens en zijn deelhebben aan
de maatschappelijke verworvenheid (ook wel: participatierechten). De overheid moet ervoor zorgen dat die
kansen er zijn. Zij bevatten inspanningsverplichtingen van de overheid en worden meestal als instructienormen
voor de overheid geformuleerd.
Sociale grondrechten bevatten inspanningsverplichtingen van de overheid en worden meestal als
instructienormen voor de overheid geformuleerd. Sociale grondrechten hebben weliswaar in vergelijking met
individuele grondrechten een zwakker juridisch karakter, maar de betrekkelijke vrijblijvendheid van de sociale
rechten wordt wel geringer.
Klassieke en sociale grondrechten vertegenwoordigen twee aspecten van het menselijk bestaan en hebben een
complementair karakter. Sociale rechten zijn mede gericht op het kunnen verwezenlijken van individuele
rechten. De samenhang is ook omgekeerd. Tussen klassieke vrijheidsrechten en sociale grondrechten kan soms
wel een spanningsveld bestaan. Bij regelingen ter implementering van sociale rechten kunnen individuele
rechten in de knel raken.
Beperking van grondrechten; horizontale werking
Grondrechten kunnen met elkaar botsen. Dat geldt niet alleen voor sociale en klassieke grondrechten, maar ook
voor klassieke grondrechten onderling. Denk aan de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst.
Inbreuk daarop mag niet zomaar, hiervoor moet gekeken worden naar de subsidiariteit, proportionaliteit en
noodzaak tot inbreuk.
Grondrechten kunnen horizontale werking hebben.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper DB18. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
