Architecturale context
1. De revolutionairen & het Neoclassicisme
1.1 Historische kader en algemene kenmerken
• 18e eeuw => monarchie en kerk => meeste landen nog steeds in alle macht
• Meeste Europese landen blijven Barok en Rococo sterk aanwezig in paleizen en paleistuinen
van Europese vorsten
• 18e eeuw => eerste kiemen gelegd worden => Moderne architectuur
1.1.1 Barok
• 16e eeuw had pauselijke zetel ten gevolge van reformatie => belangrijke financiële terugslag
ondervonden => loyaliteit katholiek gebleven landen & verhoging belastingen (verkopen
aflaten) => hielpen kerkelijke schatkist gevuld te houden
• Kerken en paleizen bleven opgetrokken worden => rijke en krachtige stijl =>
contrareformatie kracht moest bijzetten
• Feestelijke en overdadige stijl => barok => gekenmerkt door sterke contrasten en overdreven
vertoon van pracht en praal
• Eenheid tussen vorm en ruimte, geometrische basisvolumes vaak gecontrasteerd met andere
volumes om grotere ruimtewerking en dynamiek te bekomen(vaak ellipsvormig grondplan)
• Beeldengroepen en uitgewerkte gebouwelementen zonder constructieve functie (pilasters,
lijsten, voluten, (gebroken) frontons => vormen 1 dynamische compositie => vaak
dramatische geaccentueerd door bestuurde lichtinval en schaduwwerking (daklichten,
koepellantaarns)
• Vormen renaissance overgenomen maar vrij toegepast in onstuinige vaart naar omhoog
• Gebouw en omgeving als 1 geheel uitgewerkt => feestelijk en dramatisch
• Net zoals renaissance verbreidde barok zich langzaam over heel Europa en vond navolging in
katholieke landen
Vlaamse barok: Carolus Boromeuskerk, Antwerpen (Huyssens,
D’Aguilon, Rubens, 1615)
Sant’ Andrea al Quirinale, Rome
(Bernini, 1658-1670) Vismarkt, Gent (Van der Linden, 1689)
Gentse barok: Sint-Pieterskerk,
Gent (Huyssens, 1629-1722)
1.1.2 Rococo
• Barok => in Frankrijk en Noord Europa verder uitgewerkt tot rococo
, • Rococo afgeleid van rocaille => puntige versiering wordt aangeduid (figuur 1)
• Verguld stucwerk in abstracte, asymetrische krullen, plantenmotieven, vruchten, schelpen en
guirlands, ingebouwde spiegels en delicaat beschilderde muren en plafonds
• Om sfeer van elegantie en luchthartigheid op te roepen
• Ornamentiek negeert architectonische (constructieve) orde en verbindt het gebouw, beelden
en plafondschilderingen tot 1 geheel
• Heftige beweging van barok => vervangen door nerveuze speelsheid met voorliefde
asymmetrie en afkeer rechte lijn
• Rococo => ontstaat echte wooncultuur => inrichting, versiering, bemeubelen => verschillende
kunsttakken werken samen om te komen tot verfijnd, idyllisch en bekoorlijk resultaat
Figuur 1
Gentse rococo, Hoofdwacht (’t Kindt,
1738-1739)
Bedevaartskerk Vierzehnheiligen,
Beieren (Neumann, 1743)
Gentse rococo, Huis Damman (’t
Kindt, 1745-1747)
Gentse rococo, Hotel Falligan (De
Wilde, 1755)
Gentse rococo, Hotel d’Hane-Steenhuyse (Symoens, 1772-1774): monumentaal middenrisaliet met
groot halfrond fronton, als grootschalige variante op de Hoofdwacht. op de Hoofdwacht