INTERPERSOONLIJKE COMMUNICATIE
DOELSTELLINGEN
04 ADVIES
- De student heeft inzicht in het gedrag van individuen, groepen en organisaties vanuit psychologisch en
sociologisch perspectief met focus op communicatie.
05 BOODSCHAP
- De student benoemt het verschil tussen informatieve en persuasieve boodschappen.
- De student herkent de inhoudelijke en vormelijke structuur van een informatieve en persuasieve
boodschap.
- De student creëert een relevante informatieve of persuasieve boodschap in functie van de
communicatiecontext.
08 NETWERK
- De student ziet de meerwaarde van een professioneel netwerk in.
- De student gedraagt zich professioneel ten opzichte van stakeholders in het werkveld
- De student netwerkt met relevante stakeholders in het werkveld
INHOUD
De module interpersoonlijke communicatie focust op doelgericht communiceren met anderen.
Om tot effectieve interpersoonlijke communicatie te komen, vormen kennis en inzichten uit de psychologie,
sociale psychologie en sociologie de basis.
Theoretische begrippen als gedrag, persoonlijkheid, leerprocessen, motivatie, attitude, perceptie, attractie,
groepsprocessen, leiderschap, beïnvloeding, cultuur, ongelijkheid en verandering worden praktijk in de analyse
van reële situaties.
De link tussen psychologie en sociologie enerzijds en interpersoonlijke communicatie anderzijds behandelen
we in diverse communicatiecontexten: non-verbale communicatie, leren aanmoedigen, de juiste vragen
stellen, empathisch communiceren, luisteren, uitleggen, self-disclosure, een gesprek starten en afronden,
assertiviteit, beïnvloeden en overtuigen, onderhandelen en samenwerken.
We hebben in deze module bijzondere aandacht voor interculturele communicatie. We zien wat interculturele
communicatie precies is, categoriseren culturen en hebben het over basiswaarden (6 dimensies van Hofstede,
tijd en ruimte). We bekijken de overeenkomsten en verschillen tussen landen wat betreft interpersoonlijke
communicatie, leren omgaan met de verschillen en maken een eigen cultureel kompas via The Hofstede
Insights Culture Compass™ (kostprijs voor het gebruik van deze tool 7,5 euro).
1
,INTRO
INTRO
- In deze module → verbale en non-verbale interactie ‘tussen’ mensen
o ‘Inter’ → Latijn voor ‘tussen’
o ‘Persoonlijke’ → directe karakter (1-op-1) van deze manier van communiceren
- IC → communicatie die rechtstreeks tussen personen gebeurt en dit vaak één-op-één of in kleine
groepen
- Inhoud:
o Voordelen bestuderen IC
o Karakteristieken van IC
o Model van IC (Hargie)
- 12 subthema’s
o Non-verbale communicatie
o Aanmoedigen
o Vragen stellen
o Empathische communicatie
o Luisteren
o Uitleggen
o Self-disclosure of zelfonthulling
o Sociale interacties starten en afsluiten
o Assertiviteit
o Beïnvloeden en overtuigen
o Onderhandelen
o Samenwerken
- Psychologie en sociologie (zie handboek)
o Begrippen uit psychologie en sociologie → zoeken naar verklaringen voor gedrag dat we
vertonen tijdens een interpersoonlijke interactie
o Handboek Psychologie: de essentie (Zimbardo, Johnson, McCann & Braam, 2018)
o Op het einde → doelgericht en bewust communiceren in een interpersoonlijke context
- Begrippen psychologie
o Gedrag en invloeden op gedrag o Communicatie
o Persoonlijkheid o Interpersoonlijke attractie
o Leerprocessen o Groepsprocessen
o Motivatie o Leiderschap en leidinggeven
o Attitude o Sociale beïnvloeding
o Perceptie
- Begrippen sociologie
o Sociologische visies op de maatschappij
o Cultuur
o Sociale ongelijkheid
o Sociale verandering
2
,WAT IS INTERPERSOONLIJKE COMMUNICATIE?
- Interpersoonlijke communicatie
o De verbale en non-verbale interactie tussen twee, of soms meer dan twee, personen met
onderlinge afhankelijkheid
- ‘Interpersoonlijke communicatie’ typeert zich door:
o Face-to-face situatie
o Dyadisch of in een kleine groep (groep van 2, kleinste sociologische eenheid)
o Gevormd door de persoonlijke karakteristieken van zij die communiceren
o Geeft informatie over de persoonlijke karakteristieken van zij die communiceren
o Geeft informatie over de sociale rol en relaties van zij die communiceren
o Een veelheid aan beschikbare communicatiekanalen
o Onderlinge afhankelijkheid van de personen die in interactie gaan
o Snelheid waarmee feedback op de situatie mogelijk is
o De mate waarin zelfonthulling wordt opgewekt (self-disclosure)
2 BELANGRIJKE BEGRIPPEN : COMPRESENCE EN SOCIATION
- Compresence (Burgoon et al, 1996)
o Aanwezigheid van anderen heeft invloed op ons gedrag
o We gedragen ons anders alleen (offstage) dan in de aanwezigheid van andere mensen
(onstage)
o We houden ook van die interactie
▪ Interactie (IC dus) draagt bij tot positieve gevolgen
▪ Ontbreken van interactie met anderen → eenzaamheid, ongelukkig zijn, depressie
(Wood, 2014)
o Erving Goffman and the performed self
▪ The performed self → rol die je speelt afhankelijk van welke situatie
▪ Alle rollen die je speelt → eigen persoonlijkheid
o Psychische gevolgen van quarantaine
▪ Vorm: rapid review, snel overzicht
▪ Aantal mensen met klachten 3 tot 4x hoger wanneer in quarantaine
▪ Klachten stress-gerelateerde stoornissen: angst, prikkelbaarheid,
concentratieproblemen, een ‘verdoofd’ gevoel en depressieve klachten
▪ De zorgen zijn te herleiden tot 5 belangrijke factoren
• Mensen in quarantaine voelen zich geïsoleerd
• Ze gaan gebukt onder onduidelijkheid
• …en financiële zorgen
• Ze voelen zich "scheef bekeken" door mensen in hun omgeving
• Ook de verveling is niet te onderschatten
▪ Aanbevelingen?
• Zorgen voor duidelijke gewoontes en schema’s (planning)
• Sociaal contact erg belangrijk is voor onze geestelijke gezondheid
• Zorg dat je verbonden blijft door veel te communiceren
• Niet voortdurend op zoek te gaan naar nieuws (ook al heb je het gevoel dat
je onvoldoende wordt geïnformeerd), beperk je tot een tweetal degelijke
bronnen om je informatie over de situatie te verwerven
• Ga tactvoller om met mensen die in quarantaine zitten om hun negatief
gevoel over hun situatie te verminderen
• Mensen moeten zekerheid krijgen over financiële toestand die misschien
door quarantaine in het gedrang komt
• Blijf bewegen
3
, - Sociation (Wolff, 1950)
o Aangeboren nood om relaties (niet enkel liefdesrelaties!) aan te gaan met anderen
o Mensen hebben er nood aan om zich te ‘verenigen’
o Leidt tot persoonlijke en professionele voordelen
WAAROM EEN MODULE OVER INTERPERSOONLIJKE COMMUNICATIE?
- IC → essentieel onderdeel van het menselijke bestaan
- Net zoals kennis over geschiedenis, wetenschap, geografie, … fundamenteel tot onze kennisdomeinen
behoort, verdient de studie van hoe mensen met elkaar in interactie gaan en relaties aangaan
(professioneel en privé) een prominente rol
- We komen tot inzichten die in de praktijk zowel persoonlijke als professionele voordelen zal bieden
7 PERSOONLIJKE VOORDELEN
- Beter begrip van jezelf, en anderen
o Persoonlijk succes en geluk hangen voor een groot deel af van IC
o Vriendschappen en intieme relaties worden gevormd/verwoest door de manier waarop we
communiceren met elkaar
o Alle soorten relaties (familie, buren, kennissen, medestudenten, collega’s)
o Mensen die goed kunnen communiceren…
▪ Zijn ook beter in staat om zich aan te passen aan veranderlijke levenssituaties
▪ Hebben een grotere voldoening in hun persoonlijke relaties
▪ Hebben meer vrienden
▪ Zullen minder snel leiden onder depressie, eenzaamheid en onrust.
- Diepgeworteld in ons DNA
o Interpersoonlijke VH zitten in DNA van mens
o Voorouders die in groepen leefden hadden meer kans op overleving
o Sociale VH → centrale rol in evolutie mens
- Draagt bij tot algemeen welzijn (geluksbesef)
- Reductie van eenzaamheid, ongelukkig zijn en stress
o Wanneer we niet in staat zijn om op een betekenisvolle manier met anderen in interactie te
gaan dan resulteert dit mogelijks in
▪ Eenzaamheid
▪ Ongelukkig voelen
▪ Depressie
- Betere zelfredzaamheid
o Goede communicatoren hebben een grotere self-efficacy (zelfredzaamheid) in sociale
situaties
- Meer vrienden en een beter huwelijk
- Beter zelfbeeld (self-esteem)
4 PROFESSIONELE VOORDELEN
- Beter functioneren in een werksituatie
o Professioneel succes hangt af van interpersoonlijke communicatie
o Van sollicitatiegesprek tot iem overtuigen in onderhandeling
o Effectief IC bepaalt graad van succes
- Succesvoller in de job (aanwerving, meer €)
o Sollicitatie
▪ IC-VH doorslaggevend bij sollicitatiegesprek
▪ Vaak worden de job specifieke VH bij beslissing om iemand aan te nemen,
overtroffen
4