Werkzaam in de hulpverlening → bepaalde mate van kwetsbaarheid
Als hulpverlener heb je geen zekerheid → je bent nooit zeker van de uitkomst
Kwetsbaarbaarheid is een voedingsbodem voor betekenisvol contact met cliënt
Psychotraumatologie in NL → lange geschiedenis:
o Na 2de WO: zorg voor + behandeling van slachtoffers => centrum 45 = uniek behandel- en kenniscentrum
o Slachtofferhulp: uitgegroeid tot een Europees verband toonaangevende organisatie
o Gevolgen voor ontwikkeling: kritischer en genuanceerder denken over traumaconcept
o Ingrijpende/ schokkende gebeurtenissen kunnen leiden tot posttraumatische reacties
Niet elke ingrijpende gebeurtenis wordt een trauma
Na een ingrijpende gebeurtenis → behoefte aan relatie (binding) => nood aan warmte en aandacht
Eigen omgeving + eerstelijnshulpverlener => belangrijk en hard nodig voor een goede ondersteuning
Ingrijpende gebeurtenis = schokkend
o Sterke gevoelens van ongeloof, angst en verbijstering
o Gevolgen kunnen ernstig en langdurig zijn
o Psychische moeilijkheden kunnen werk en privéleven ingrijpend en acuut verstoren
Anais Nin → subjectieve beleving =
o Alles wat we waarnemen, waar we de focus op leggen, de betekenis die we aan het waargenome koppelen,
wordt door een resem factoren bepaald en voornamelijk door wie we zijn.
Als hulpverlener een nieuwsgierige ingesteldheid naar beleving van onze cliënt
Perceptie => zonder kunnen we geen zinvolle voorstelling van de wereld maken
o ‘alles is perceptie’:
▪ Emoties
▪ Subjectief welzijn
▪ Gezondheid
▪ Illusie van onkwetsbaarheid
▪ Kunst van ongelukkig zijn
De opname van stimulatie en het vertalen van deze het organiseren, interpreteren en begrijpen van de
stimulatie in elektrochemische neuronale signalen gewaarwordingen
die naar de hersenen gestuurd kunnen worden
Deze worden omgezet in
o Beelden
o Klanken
o Geuren
o Smaken
1
, 3 belangrijke functies:
o Overlevingsgericht
▪ Angst helpt ons om aan gevaarlijke situaties te ontsnappen
o Adequate communicatie in sociale context
▪ Emotionele toestand tonen aan anderen en info krijgen hoe anderen zich voelen zodat ze rekening
kunnen houden met behoeften en verlangens
o Cognitie-ondersteunend
▪ Emoties kunnen voor verhoogde aandacht zorgen waardoor mensen gevoeliger worden voor bepaalde
info
Emotie is moeilijk te definiëren → 3 aspecten van emotie:
o Beoordeling van stimulus of situatie
o Respons => fysiologische opwinding, gezichtsuitdrukking, ander gedrag
o Bewuste, subjectieve ervaring => emotie kunnen duiden en benoemen
Emotie = een reactie op een stimulus die bestaat uit fysiologische opwinding en gepaard gaat met een evaluatie van de
stimulus, gezichtsuitdrukking en een subjectieve ervaring.
Evaluatie van de stimulus → grotere overlevings- en voortplantingskans bij het leren van herhalen van negatieve
interacties
Emoties en conditionering
o Ruw onderscheid tussen aangename en onaangename emoties
o Aangeleerd door onder andere biologische predispositie (iets dat vooraf al bepaald is) en sociaal leerproces
James-Lange theorie:
Stimuli uit de omgeving lokken automatisch een lichamelijke reactie uit die naderhand door onze hersenen als een
emotie geïnterpreteerd wordt
Kritiek:
o Reacties van lichaam niet snel en gedifferentieerd genoeg om te weten of je moet vechten of vluchten => dus
in strijd met basissequentie
o Bij inspuiting met adrenaline enkel lichamelijke symptomen maar geen emoties => lichamelijke opwinding dus
niet voldoende voor emotie
Alternatieve theorie: Cannon-Bardtheorie:
Emotieopwekkende situatie stimuleert gelijktijdig het sympathisch zenuwstelsel en de hersenen
stapje verder tijdens de beginjaren van cognitieve psychologie → emoties kunnen niet tot stand komen zonder cognitieve
beoordeling van de stimulus
Theorie van de cognitieve beoordeling van Lazarus:
o Eerste stap in de emotionele sequentie is de cognitieve beoordeling van de situatie → pas dan fysiologische
opwinding
Iemand naderen in een donkere steeg → eerst beoordelen of persoon een positieve (vriend,
neutrale (wandelaar) of negatieve (potentiële aanrander) stimulus is, dan pas de emotie
genereren en adequate reactie op gang brengen.
Voorgaande theorieën bevatten elk een stukje waarheid:
o James-Lange: mensen lezen emoties gedeeltelijk af door te reageren op lichamelijke veranderingen
o Cannon en Bard: twee onafhankelijke routes => bewust en onbewust
o Lazarus: ook cognitieve interpretatie nodig
Maar … cognitieve beoordeling bewust?
o Volgens Murphy en Zajonc niet
▪ Emotie begint niet bij cognitie
▪ Verdere evidentie: amygdala reageert hevig op kwaad kijkende gezichten of kwaad klinkende stemmen
• De amygdala reageert op stimuli die vanuit evolutionair perspectief schrikreacties geven
(bedreigende zaken) en ook op woorden zoals ‘gevaar’ & ‘dood’ die onbewust worden gezien
door zeer snel aangeboden te worden
Capgraswaan = door hersenschade overtuiging hebben dat mensen en dieren uit directe omgeving opeens hun vertrouwdheid
verloren hebben en vervangen lijken te zijn door dubbelganger
Beschadiging onbewuste emotionele herkenningsroute
Mensen uit omgeving nog herkennen maar vertrouwd gevoel kwijt zijn
Emoties gaan altijd gepaard met lichamelijke veranderingen → hierdoor heviger dan gewone denkprocessen
Lichamelijke reacties bestaan uit
o Activatie van het sympathische zenuwstelsel
o Specifieke gezichtsuitdrukkingen
Bijdrage sympathisch ZS → emoties gaan gepaard met fysiologische opwinding (arousal) => komt tot stand op basis
van autonome ZS
3
, Consensus bij meeste onderzoekers dat …
o Een patroon van lichamelijke veranderingen ten gevolge van emoties niet specifiek genoeg is om een emotie te
identificeren
o Een fysiologisch signaal enige info bevat maar niet genoeg is om exacte emotie af te leiden
Emoties zijn het duidelijkst te herkennen in gezichtsmimiek
Ekman: 6 emoties te herkennen op het gezicht:
o Droefheid
o Blijheid
o Angst
o Woede
o Verrassing
o Combinatie van walging/ minachting
Darwin: eerste universele gezichtsuitdrukkingen
Expressie van emotie kwam tot stand op basis van evolutieprincipes
Twee bewijsgronden van zijn stelling:
o Duidelijke overkomst tussen emotionele uitdrukkingen bij mensen en bij dieren
o Alle mensen gebruiken dezelfde emotionele expressies
Argumenten van Darwin → ter discussie => 2 redenen:
o Opkomst van het behaviorisme
o Maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel
Duidelijke evidentie voor universele, aangeboren gezichtsuitdrukkingen voor emotie => glimlach: 2 soorten
o Authentieke glimlach = echte vreugde
o Gespeelde glimlach = mensen op hun gemak stellen
Gezichtsuitdrukking helpt niet enkel omstanders, helpt ook de persoon zelf bij ervaren en interpreteren van emotie
Emotionele ervaring van persoon wordt door spieractiviteit in gezicht versterkt of verzwakt
Hypothese → slecht nieuws voor mensen die niet kunnen lachen door verlamming van de mondspieen
Culturele uitingsregels = culturele verschillen in regels over welke emoties men in bepaalde situaties mag tonen
Door culturele uitingsregels => misverstanden tussen culturen
o In alle culturen dezelfde spontane uitdrukkingen van emoties
Emotie wordt pas echt gevoeld wanneer gepaard met bewuste subjectieve ervaring = een gevoelen
Van Schachter en Singer:
= een theorie over overgang van lichamelijke reactie naar bewuste emotie-ervaring
Emotioneel geladen stimuli lokken fysiologische reactie uit → wordt door persoon geïnterpreteerd
o Interpretatie op basis van fysiologische respons en info uit de omgeving
Niet altijd specifiek genoeg → mogelijks interpretatieverwarring waardoor persoon zelf onterecht bepaalde emotie
toeschrijft
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charoncardinael. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.