Redenen waarom deze samenvatting de moeite waard is
- ontstaan uit college-aantekeningen
- aangevuld met het boek
- alle extra informatie van de docent staat er in
- er staan oefenvragen in die voor een groot deel terug komen in het examen
- ook de ken jezelf staat er in (het stomste deel om ...
De oorsprong van de filosofie
Inleiding 2
Omschrijving en indeling van de filosofie 2
Filosofie tussen religie en wetenschap 2
Drie groten vragen en domeinen 2
Het huis van de filosofie 3
De pre-socratische filosofie 3
Thales van Milete 4
Anaximander van Milete 4
Pythagoras 4
Parmenides en Herkaleitos 4
Democritos 4
Ken jezelf 5
Gnothi Seauton 5
Voorbeeldvragen5
‘Ken uzelf’
- Thales van Milene
‘De wereld is een getal’
- Phytagoras
‘Zijn en kennen zijn hetzelfde’
- Parmenides
‘Alles vloeit’
- Herakleites
Inleiding
1
, Filosofie = filein + sophia
> Filein: houden van
> Sophia: Griekse God van de wijsheid
Twee visies op oorsprong filosofie
> Filosofie is zo oud als de mens zelf
> Filosofie is ontstaan in een bepaalde periode binnen een bepaalde cultuur
In het Westen
In het Oosten, India: Upanishaden, Mahavira, Boeddha
In China: Confucius, Lao Tzu (taoïsme)
Ontstaan wordt gezien als overgang van mythos naar logos (overgang van mythes,
een wereld vol goden en fantastische verhalen naar een wereld met een meer
rationele verklaring bv. natuur is uit natuur ontstaan en niet uit goden) -->
Voorbeelden mythos: de zondeval, odysseus en de sirenen
Omschrijving en indeling van de filosofie
Filosofie tussen religie en wetenschap
Filosofie ligt tussen religie en wetenschap
Religie: zoekt naar iets absoluut en biedt troost in zingeving
> Domein: zingeving, waarden, bewustzijn
> Voorbij ratio en empirie, voorbij zintuigen en verstand
Wetenschap: bestudeert op systematische wijze de ‘objectieve’ verschijnselen of
fenomenen
> Domein: de materiële (waarneembare?) werkelijkheid
> Natuurfilosofie werd fysica, later volgend andere wetenschappen
> Ratio (rede, verstand) en empirie (zintuiglijke waarneming)
Drie grote vragen en domeinen
Emmanuel Kant (filosoof van de verlichting) bracht alles filosofische vragen in drie
essentiële vragen:
> Wat kan ik weten?
> Wat moet ik doen?
> Wat mag ik hopen?
> Deze drie vragen kunnen volgens hem herleid worden naar 1 vraag: wat is de
mens?
Luc Ferry geeft het nog kernachtiger weer
> Kennis
> Ethiek
> Wijsheid
Kant Ferry
Wat kan ik weten? Kennis
-->
Wat moet ik doen? Ethiek
-->
Wat mag ik hopen? Wijsheid
-->
> Kennis gaat over objectiveerbare feiten en weten hoe die objecten verschijnen
en op elkaar inwerken
> Wijsheid gaat over de manier waarop we in het leven staan en hoe we omgaan
met wisselvalligheden van het leven
2
, > Het is niet omdat iemand veel kennis heeft dat hij wijs in het leven staat
> Situeert wijsheid in vele culturen niet in het brein maar in het hart
Het huis van de filosofie
Kan filosofie best indelen naar soort vragen de men stelt
Ontologie: feiten, de leer van het zijn
Wereld (kosmologie) Bovenwereld (metafysica) Mens (antropologie)
- fysica - theologie - sociologie
- astronomie - psychologie
- scheikunde - culturele antropologie
- biologie - agogiek
Waarden
Goed/rechtvaardig Waarheid Schoon
- ethiek - epistemologie/kennisleer - esthetica
- sociale en politieke filosofie - logica
- rechtsfilosofie - wetenschapsfilosofie
- taalfilosofie
Filosofie
Ontologische vragen: vragen naar het zijnde
> Kosmologie vraagt naar (de oorsprong van) de kosmos, de natuur en de
krachten binnen de natuur.
Fysica, astronomie, scheikunde, biologie
> Metafysica vraagt naar achterliggende principes.
Als het ‘achterliggend principe’ god is: theologie
> Antropologie vraagt naar de mens. Wie ben ik? Wat drijft mij?
Sociologie, psychologie, culturele antropologie, agogiek
Vragen naar de 3 waarden
> Waarheid
Epistemologie/kennisleer: vraagt naar waarheid en kennis. Wat is kennis?
Wat is waarheid? Bestaat waarheid of is het relatief? …
Logica vraagt naar wat is geldig redeneren?
Wetenschapsfilosofie vraagt naar kennis van afzonderlijke wetenschappen
(methoden, grondstellingen, begrippen en doelen)
Taalfilosofie
> Goedheid en rechtvaardigheid
Ethiek: vraagt naar het goede
Sociale en politieke filosofie: vraagt naar de rechtvaardige samenleving
(hoe dient een rechtvaardige maatschappij te worden georganiseerd?
Rechtsfilosofie: vraagt naar de aard en oorsprong van recht en haar
verhouding tot ethiek
> Schoonheid
Esthetica: vraagt naar wat schoonheid en kunst is
De pre-socratische filosofie
= de Westerse filosofie, de filosofie voor Socrates.
6e – 5e eeuw V.Chr
Rond Egeïsche Zee (o.a. Milete)
Vraag naar de aard van de kosmos (kosmologie)
3
, > Wat is het eerste beginsel (archè)?
Welke kosmische krachten spelen in het proces van verandering (kosmogonie)
Enkele belangwekkende figuren:
Thales van Milete
Beschouwt als eerste filosoof want:
> Bracht als eerste de werkelijkheid terug tot een beginsel (= arché). Volgens
hem is de oorsprong van alles water
> Wiskundige stelling die naar hem is genoemd waarbij twee evenwijdige lijnen
van evenwijdige rechten evenredige stukken afsnijden (gebruikt om hoogten
van piramides te meten)
> Uitspraak ‘Ken jezelf’ aan hem toegeschreven. Zelfkennis blijft fundamenteel
binnen filosofie
Anaximander van Milete
Leerling van Thales
Betwijfelde of water arché was, volgens hem was het apéron (het onbepaalde)
arché
Eerste poging tot kosmogonie (het ontstaan en de evolutie van de wereld)
> Scheiding en inwerking van tegengestelde elementen op elkaar
Pythagoras
Ontwerpt het begrip phylosophos: een persoon die blijft nadenken tot hij weet
Wiskundige stelling
Werkelijkheid kan uitgedrukt worden in getallen en hun onderlinge verhoudingen
Idee van reïncarnatie van de ziel (opnieuw geboren worden na de dood)
Parmenides en Herakleitos
Er is 1 realiteit
Parmenides (zijn)
> Centraal staat de vraag naar het zijn (ontologie)
> Beroemdste uitspraak: “Alles (het Zijn) is één en onvergankelijk en aan zichzelf
gelijk”
Al het tijdelijke verschijnt en verdwijnt in het eeuwige zijn
Denk aan computerscherm
Herakleitos (worden)
> De voortdurende “wording” of verandering
> Bijnaam “de Duistere” omwille van diepe uitspraken
alles vloeit (pantha rei)
je kan nooit twee maal in dezelfde rivier stappen
Oorlog is de vader van alles
> De Logos is het principe achter de steeds veranderende werkelijkheid
> ‘Rivier’, ‘vuur’ en ’oorlog’ als metaforen voor verandering
> Een vergelijking met taoïsme (Tao is de orde en de tegenstelling yin-yang de
dynamiek) ligt voor de hand
Democritos
Werkelijkheid is terug te brengen in ondeelbare deeltjes --> atomos
Materialistische visie: alles terug te brengen tot materiële basiseenheden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ayladouterloigne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
