DE VROEGE BESCHERMING TEGEN INFECTIES
Multicellulaire organismen (zoals eerst ongewervelden en daarna gewervelden) moesten mechanismen ontwikkelen
om zichzelf te beschermen tegen infecties en om beschadigde en necrotische cellen te verwijderen.
DE BESCHERMINGSMECHANISMEN
Die het eerst ontwikkeld zijn, zijn altijd aanwezig in het organisme. Ze kunnen microben en dode cellen herkennen
en vernietigen = aangeboren immuniteit (of natuurlijke immuniteit of natieve immuniteit)
Er zijn 2 soorten beschermingsmechanismen;
AANGEBOREN IMMUUNSYSTEEM
o = De cellen en moleculen die verantwoordelijk zijn voor aangeboren immuniteit
o Aangeboren immuniteit is de kritieke eerste stap van de gastheer bescherming tegen infecties.
• Blokkeert microbiële invasie doorheen epitheliale barrières
• Vernietigt microben die het lichaam binnendringen
• Is in staat om infecties te controleren en uit te roeien
o De aangeboren immuunrespons bestrijdt microben onmiddellijk na infectie
o Altijd aanwezig & functioneel in het organisme om microbe & dode cellen te herkennen en te
vernietigen/verwijderen.
VERWORVEN IMMUUNRESPONS
o =Bestrijding tegen microbe die nog nooit in het lichaam is geweest
o Moet gestimuleerd worden door antigen en is daarom vertraagd
o Moet cel proliferatie en differentiatiestappen ondergaan.
Het aangeboren immuunrespons geeft richting aan het verworven immuunsysteem om te reageren
op microben om ze effectief te kunnen bestrijden
Aangeboren immuunsysteem zorgt voor bescherming tijdens vertraging verworven immuunrespons
!!! Aangeboren immuniteit is belangrijk bij het opruimen van dode weefsels en de start van weefselherstel na
schade.
Rol van het aangeboren immuunsysteem:
o Het heeft voorgevormde componenten
o Er is een snelle respons bij infectie
o Herkenning van microbiële componenten
o Herkenning van beschadigd weefsel
o Maakt gebruik van ‘danger’ signalen om het verworven (=adaptief) immuunsysteem te
alarmeren
o Verwijderd dood weefsel + initieert weefselherstel
HET AANGEBOREN IMMUUNRESPONS
ALGEMENE KENMERKEN EN SPECIALITEITEN
De responsen van het aangeboren immuunsysteem zijn beperkter dan de responsen van het verworven
immuunsysteem. Ook zijn de specificiteit van het aangeboren immuunsysteem verschillend in verschillende aspecten
van de specificiteit van lymfocyten = de antigen-herkennende cellen van de verworven Immuniteit) (figuur 2-1).
REACTIES VAN HET AANGEBOREN IMMUUNSYSTEEM
Er zijn 2 belangrijke reacties; inflammatie (ontsteking) en antivirale bescherming/afweer.
o Inflammatie = de opstapeling en activatie van leukocyten en plasmaproteïnen op de plaatsen van
infectie of weefselbeschadiging → cellen en eiwitten werken samen om extracellulaire microben te
doden en beschadigd weefsel te elimineren.
o Het aangeboren immuunsysteem beschermt tegen intracellulaire virussen komt door de natural killer
cellen (NK) & cytokines (zoals type I interferonen).
• Gebeurt zelfs wanneer inflammatie niet aanwezig is.
• Blokkeren virale replicatie in gastheercellen
, Voor structuren gedeeld door klassen van Voor structurele details van
microben (pathogeen-geassocieerde moleculaire microbiale moleculen (antigenen);
patronen) of beschadigde cellen (damage- ze kunnen nonmicrobiale
associated molecular patterns) antigenen herkennen
Figuur 2.1: Specificiteit en receptoren van het aangeboren & verworven immuniteit:
GEHEUGEN VAN HET IMMUUNSYSTEEM
Het aangeboren immuunsysteem reageert op dezelfde manier op microben die ze al eerder ontmoet hebben. Het
verworven immuunsysteem vormt sterkere en meer effectieve responsen op elke opeenvolgende ontmoeting met
een microbe.
o het aangeboren immuunsysteem heeft geen geheugen terwijl er bij het verworven immuunsysteem het
geheugen een belangrijke rol speelt.
o Sommige aangeboren immuunsysteem cellen (zoals macrofagen en NK-cellen) hebben een verhoogde
respons bij meer ontmoetingen met microben maar het is niet duidelijk of dit zorgt voor een verbeterde
bescherming tegen infecties
Het aangeboren immuunsysteem herkent structuren die van microben komen en niet aanwezig zijn in de normale
gastheercellen.
o Aangeboren immuniteit herkent veel minder aantal microbiële structuren
o De receptoren in zoogdiercellen herkennen en reageren op ds RNA (komt niet voor in zoogdiercellen
maar wel in virussen) en op niet-gemethyleerde CpG oligonucleotiden (niet veel aanwezig bij zoogdier
DNA, wel bij microbieel DNA)
o Pathogeen-geassocieerde moleculaire patronen (PAMPs)= de microbiële moleculen die aangeboren
immuniteit stimuleren. Q→ Ze zijn aanwezig in pathogenen en worden gedeeld door microben van
hetzelfde type.
• De receptoren van aangeboren immuniteit die deze gedeelde structuren herkennen zijn
pattern recognition receptors (patroonherkenning receptoren).
De componenten van het aangeboren immuunsysteem zijn ontwikkeld om structuren te herkennen van microben
die belangrijk zijn voor de overleving en infectie van deze microben. → microben kunnen aangeboren immuniteit
niet ontwijken want kan dit niet muteren. Adaptieve immuniteit wel te ontwijken door antigenen te muteren die
herkend worden door lymfocyten.
o Het aangeboren immuunsysteem herkent moleculen die vrijgelaten worden van beschadigde of
necrotische gastheercellen = damage-associated molecular patterns (DAMPs)
o De beschadigde cellen worden verwijderd en weefselherstel wordt op gang gebracht
,RECEPTOREN
De receptoren van het aangeboren immuunsysteem worden gecodeerd door overgeërfde genen die identiek zijn in
alle cellen. Dit is niet bij het adaptieve immuunsysteem, want zij hebben unieke receptoren.
o Aangeboren immuunsysteem → Niet klonale verdeling; identieke receptoren komen allemaal tot
expressie op alle cellen van 1 specifieke celtypen
• De verschillende receptoren reageren op hetzelfde microbe
o Verworven immuunsysteem → klonale verdeling; hebben antigeen receptoren
• Verschillende B & T lymfocyten klonen → elk heeft een unieke receptor
• 2 soorten receptoren; T-celreceptor & immunoglobine receptoren
ONDERSCHEID ZELF- EN NIET ZELF;
- Aangeboren immuunsysteem
o Receptoren zijn gericht tegen microbiële structuren.
o Normale zoogdiercellen brengen regulerende moleculen tot expressie die aangeboren
immuunsysteem voorkomen
o Patroonherkenningsreceptoren herkennen stoffen die in normale cellen aanwezig zijn. Maar
receptoren in cellulaire componenten → gezonde cellen worden hier uitgesloten (vb endosoom)
- Verworven immuunsysteem
o Lymfocyten kunnen zelf-antigenen herkennen
Het aangeboren immuunrespons = verschillende acties bij elkaar die een bescherming voorzien op elke stadia van
microbiële infecties;
o Bij de ‘poorten’ voor microben → eerste beschermingsmechanisme = epithelen, lymfoïde cellen &
antimicrobiële moleculen
o In het weefsel → microben worden gedetecteerd door macrofagen, mastcellen & dendritische cellen
o In het bloed → (plasma)proteïnen vernietigen microben
CELLULAIRE RECEPTOREN VOOR MICROBEN EN BESCHADIGDE CELLEN
De patroonherkenningsreceptoren die gebruikt worden door het aangeboren immuunsysteem om microben en
beschadigde cellen te herkennen, zitten op :
o Fagocyten, dendriet cellen en op andere celtypes
o In delen waar microben gelokaliseerd kunnen zijn
Deze receptoren liggen:
o Op het celmembraan: ze detecteren extracellulaire
microben
o In endosomen (vesikels): hier worden microbiële
producten in opgenomen
o In het cytosol: hier werken ze als sensoren voor
cytoplasmatische microben (figuur 2.2)
Figuur 2.2: Cellulaire locaties van receptoren vh aangeboren
immuunsysteem: Sommige receptoren, zoals bepaalde Toll-like
receptoren (TLR's) en lectines, bevinden zich op
celoppervlakken; andere TLR's bevinden zich in
endosomen. Sommige receptoren voor virale nucleïnezuren, bacteriële peptiden en producten van beschadigde
cellen bevinden zich in het cytoplasma. NOD en RIG verwijzen naar de stichtende leden van families van structureel
homologe cytosolische receptoren voor respectievelijk bacteriële en virale producten. (Hun volledige namen zijn
complex en weerspiegelen niet hun functies.) Er zijn vijf belangrijke families van cellulaire receptoren in aangeboren
immuniteit: TLR's, CLR's (C-type lectinereceptoren), NLR's (NOD-achtige receptoren), RLR's (RIG-achtige receptoren)
, en CDS's (cytosolische DNA-sensoren). Formylpeptide-receptoren (niet getoond) zijn betrokken bij de migratie van
leukocyten als reactie op bacteriën.
TOLL-LIKE RECEPTOREN (TLRS)
o Verschillende TLRs zijn specifiek voor verschillende componenten van microben
o Voorbeelden:
• TLR-2: herkent gram+ bacteriële en parasitische glycolipiden en peptidoglycanen
• TLR-3,-7 en -8: zijn specifiek voor viraal enkelstrengig en dubbelstrengig RNA
• TLR-4: specifiek voor endotoxine afkomstig van gram- bacteriën
• TLR-9: herkent ongemethyleerd CpG DNA dat veel aanwezig is in microbieel genoom
o TLRs die specifiek zijn voor microbiële proteïnen, lipiden en polysachariden, liggen op het celoppervlak
o TLRs die nucleïnezuren herkennen liggen in endosomen → = waar de microben verteerd worden en hun
nucleïnezuren vrijgelaten worden.
Signalen, gevormd door activering van TLRs, stimuleren de expressie van transcriptiefactoren. Deze stimuleren de
expressie van cytokines, enzymen en andere proteïnen betrokken bij de ontstekingsreactie
en bij de antimicrobiële functies van geactiveerde fagocyten en andere cellen (figuur 2-4).
o Deze transcriptiefactoren, geactiveerd door TLR-signalen, zijn:
• Leden van de nuclear factor κB (NF-κB) → cytokines en
adhesiemoleculen komen tot expressie → ontsteking en stimulatie van
de adaptieve immuniteit
• Interferon regulerende factoren (IRF) → stimuleren productie van
de antivirale cytokines, type I interferonen.
bijzonderheden van Toll-like receptoren - verschillende TLRs
herennen verschillende, structurele diverse producten van
microben. Plasmamembraan-TLR’s zijn specifiek voor
celwandcompontenten van bacteriën en endosomale TLR’s
herkenne nucleïnezuren. Alle TLR’s bevatten een ligand bindend
domein. Deze bestaat uit een leucine-rijk motief en een
sytoplasmatisch signalerend Toll-like interleukine-1 receptor (TIR)
domein.
LPS; lipopolysacharide
Figuur 2.4 signaal functie van toll-like -receptors: TLR's
activeren vergelijkbare signaalmechanismen, waarbij
adaptereiwitten betrokken zijn en leiden tot de activering
van transcriptiefactoren. Deze transcriptiefactoren
stimuleren de productie van eiwitten die ontstekingen en
antivirale afweer veroorzaken. NF-KB, Nucleaire factor KB.
NOD-LIKE RECEPTOREN EN HET INFLAMMASOOM
NOD-LIKE RECEPTOREN (NLR)
= Een grote familie van cytosolische receptoren die DAMPs en PAMPs detecteren in het cytoplasma en ontstekingen
bevorderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisecardinaels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.