Samenvatting
Samenvatting Sociologie 1 Psychologie
- Vak
- Sociologie I
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting Sociologie 1 Psychologie
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 126 pagina's
Voorbeeld 4 van de 126 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Sociologie 1 - PsychologieDeel 1: de sociologie ontdekken
H1: De sociologische verzuchting
1.1 Wat is sociologie? Een poging tot definitie, die gelukkig mislukt
Sociologie is moeilijk te definiëren (zie vbn p6):
- De definities zijn niet verhelderend
o Voor zij die sociologie niet kennen: nietszeggend en onbegrijpelijk
o Voor zij die sociologie wel kennen: oppervlakkig en onvolledig
- Bedoeling sociologie = concepten begrijpen ↔ vage definities
- Langer maken zou helpen > gevolg: discussies over bepaalde delen
- Een definitie kan gebruikt worden om een verschijnsel vast te leggen, maar niet om
een verschijnsel te begrijpen
Sociologie is een avontuur:
- Jong en levendig
- Onder invloed van eigen bevindingen en inzichten geregeld vernieuwd
1.2 Wat de sociologie ons leert
1.2.1 De belangrijkste les
Kijken naar de wijze waarop mensen samenleven met als eindbestemming inzicht in de samenleving
=> geen exacte wetenschap, maar één met kansen:
- Makkelijk kritiek op te geven
- Kansen zijn op zekere hoogte voorspelbaar
ALLES IS CONTINGENT, MAAR DAAROM NIET ARBITRAIR
Contingent = toevallig; het had ook anders kunnen zijn
Alle instituten, regels, weten, ... zijn op een bepaalde manier, maar hadden ook anders kunnen zijn.
Niet arbitrair = niet willekeurig; het heeft een goede reden
Het is niet willekeurig, er is een logica, systematiek aan verbonden.
Vb huwelijksvormen in Murdock-files (n=565)
- Monogamie 20%
- Polygamie 80%
o Polygenie (1 man + vrouwen) 79.3%
o Polyandrie (1 vrouw + mannen) 0.70%
Vorm varieert maar had ook anders kunnen zijn (contingent)
Zit patroon in (niet arbitrair) bv door religie bepaald
De variatie van culturen en instellingen werd dikwijls ontkend, door bv de stelling dat sommige
culturen weliswaar afwijken van de westerse, maar alleen omdat ze achterlijk zijn
1
,1.2.2 Contingentie
Het besef van contingentie speelt een belangrijke rol in de sociologie
Howard Becker wilde duidelijk maken dat de sociologie met betrekking tot afwijkend gedrag een
dubbele taak heeft
- Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag komen
- Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde samenlevingen afwijkend gedrag zijn
en in andere niet
Het normaliseren van afwijkend gedrag trivialiseert normen en waarden: gevaar dat het respect voor
waarden en normen werd ondergraven, omdat het relatieve en variabele ervan werd belicht
1.2 Contingent, maar niet arbitrair
Mensen geloven niet meer dat weten van buitenaf worden opgelegd (door God of een opperwezen),
maar dat men bewust wordt dat ze de wetten zelf hebben gemaakt
Zeer verontrustende les volgens Jean-Jaques Rousseau:
- Waarom zouden we wetten/reglementen/gewoontes volgen en respecteren als het
eigen producten en dus conventies zijn?
- Eigen samenleving wordt in vraag gesteld
- Andere culturen convergeren
- Geen ontkenning van het contingente
- Het is niet zeker dat de samenleving zich zal ontwikkelen zoals in het verleden:
bv. Immigratie: “Geef de allochtonen wat tijd; 50 jaar geleden is dat toch ook
gelukt.”
Wij kunnen de samenleving niet veranderen, maar wel regels, wetten en gebruiken veranderen.
Gezelschapsspel = vol regels, zonder regels is er geen spel
Maar regels zijn niet afdwingbaar (bv dictatuur) want dan houdt de macht niet lang stand.
Religie houdt wel lang stand: uitgangspunten aangeleerd zonder ze permanent in vraag te stellen
Civiele religie (Rousseau 18e eeuw); mensen aanzetten om wetten niet letterlijk in vraag te stellen
1.3.1 Verlichting en Tegenverlichting
Sociologie als poging om tegenstellingen tussen de Verlichting en de Tegenverlichting te overstijgen
Verlichting Tegenverlichting
Mens moet naar zijn natuur leven Slecht beeld over menselijke natuur: driften
Sterke individualisering, secularisering en Driften zorgen voor egoïsme, onrecht, sociale
rationalisering ontreddering en handelingen uit eigenbelang
Zelf beslissen over de samenleving Limieten opleggen
Verwerpen religie als ordehouder Zonder geloof: bijgeloof, geen respect voor
traditie en manipulatie van rituelen
Kennis natuur via wetenschappen geeft rede en
rede geeft geluk
Kan een samenleving leven met contingentie?
V: ja, door overwinning van de rede wordt men bewust en heeft men zelf het hef in handen.
Tv: neen, mensen hebben nood aan limieten, want ze kunnen dat niet aan.
Sociologie: V: maakbaarheid van de samenleving, hoe vormgeven van de samenleving
Tv: inzicht, respect en sociale orde komt niet vanzelf
2
,1.3.2 Grondlegger van de sociologie: Auguste Compte (1798-1857)
- Bedacht term “sociologie”
- Voorstander van Verlichting
- Sociologie als sociale fysica => als exacte wetenschap beschouwen
Sterk zakelijke, op strakke wetenschappelijke observatie en logica steunende sociologie
Vragen moeten beantwoord worden via empirisch onderzoek
- 3 stadia in de ontwikkeling vd samenleving: samenleving w gestuurd door religie > SL w
gestuurd door metafysica > SL w gestuurd door rede, wetenschap
Laatste stadia: menselijke handelen en samenleving w door rede geleid
- Gevoelig voor argumenten van de tegenverlichting (rede leidt niet automatisch tot goede SL)
- Verschil rede (wetenschap) en emotie (religie)
- Traditionele, oude religies leggen te veel nadruk op negatieve zaken
⇨ Net als Rousseau: de civiele religie
- Mens heeft lot in eigen handen, maar hoe positief richten?
Hoe kunnen mensen hun eigen lot in handen nemen zonder dat hun SL steunt op misleiding?
Uitwerken van de civiele religie: de religie van de Mensheid
o Tot in detail uitgebouwd, met heiligen, rituelen, tijdrekening en kalender
o Excentrieke aanpak: reden van bescheiden plaats in historische overzichten van
de sociologie + term sociologie na zijn dood tijdelijk in onbruik
1.3.3 Debat tussen Habermas en Luhmann
Hoe kunnen mensen hun eigen lot in handen nemen zonder dat hun SL steunt op macht of
misleiding? > Deze vraag van Compte blijft actueel
Habermas (1927-) Luhmann (1927-1998)
In het verlengde van verlichting In het verlengde van de tegen-verlichting
Wetenschap heeft beperkingen: reden kan Ook redelijke, eerlijke mensen geraken het
ons niet zeggen wat we moeten doen nooit eens, dus zinloos om af te vragen welke
waarom > hoe doelen juist, prioritair of wenselijk zijn
Nood aan kennis en handelswijzen om doelen Leren leven met het arbitraire (bv door
en geschiedenis redelijk te kiezen en beheersen meerderheidsregels en rechtspositivisme)
Open communicatie Meerderheidsregels: helft stemmen plus één is
meerderheid
Redelijke, eerlijke mensen worden het eens in Rechtspositivisme: over procedure invoer
een open debat wetten overeenkomen > eens zijn met de wet
Het arbitraire verdwijnt Aanvaard het contingente
(Heel filosofisch debat tussen de twee)
De sociologie is een vd manieren waarop hedendaagse mensen zoeken naar wat orde mogelijk maakt
en kan verklaren in een maatschappij die zich ervan bewust wordt dat zij haar eigen product is,
zichzelf schept (H en L vertegenwoordigen 2 standpunten)
Hoe komen we in een contingente wereld toch tot gedeelde opvattingen, waarden (hoe scheppen we
orde)? => voor deel 2
De interne samenhang van groepen wordt bevorderd door hun tegenstelling tot en conflict met
andere groepen. Conflict brengt groepen samen die anders op geen enkele manier zouden
communiceren. (Idee van Georg Simmel als bouwstenen vd SL)
Hoe leven we (soms) zonder conflict en geweld ondanks verschillen? => sociale orde
3
, 1.4 Waarom al die zorgen om orde?
Sociale orde = behoud van de mogelijkheid om algemene regels creëren
≠ behoud van de bestaande orde: machtsverhoudingen, regels, gewoontes en
instellingen
Bv. Verkeersregels: we rijden rechts in plaats van links, zodat we comfortabel zijn in het verkeer en
niet moeten kijken of de bestuurder voor ons links zou rijden.
- Voorspelbaarheid: dingen doen heeft voorspelbare gevolgen
- Berekenbaarheid: rekenen op kwalificaties van mensen
Hoe makkelijk kunnen we de samenleving maken en tot hoever kan berekenbaarheid opgedreven w?
Sociologie als kind van de verlichting en als onderdeel van een emancipatieproces
Zonder beperkingen en respect voor bepaalde regels zou het leven volkomen onvoorspelbaar en dus
onleefbaar worden
- Hoe worden voorspelbaarheid en een mate van orde gerealiseerd? => deel 2
- Welke regels zijn absoluut nodig en niet-arbitrair? Grotendeels onbeantwoord
De orde waarin de moderne mens leeft, is voor hem niet meer onproblematisch gegeven door God,
natuur of traditie. Het bestaan is nog steeds voorlopig, vanzelfsprekend.
1.5 De legitimerende derden: natuur, geschiedenis en samenhang
3 bronnen van niet-contingentie
1.5.1 Natuur
- Mensen zijn fysiek organismen met hun fysieke beperkingen (de dood, niet vliegen ...)
- We willen die fysieke beperkingen verleggen en overwinnen (bv verlenging levensduur)
- Gedrag op de rand van cultuur en natuur (bv universele emoties)
- We weten niet precies welke kenmerken vd sociale organisatie als bepaald door
natuur kunnen worden beschouwd (niet-contingent)
- Zeggen dat iets natuurlijk is betekende in 19e eeuw “boven menselijke
willekeur” Hayek (1899-1992): aangeboren instincten waarbij socialisme <
kapitalisme
⇨ Niet meer als wetenschappelijk verantwoord of volkomen ernstig
- Reactie: elk beroep op genetica verwerpen (ondertussen aan het keren)
De natuur is een bron van niet-contingente regels, maar we weten niet precies welke regels dat zijn
en worden het daar ook niet over eens. Bovendien verleggen we de grenzen en beperkingen via
wetenschappelijke en technologische vooruitgang. We blijven er beter vanuit gaan dat alles
contingent is.
1.5.2 Geschiedenis
- Een persoon, gemeenschap en samenleving leeft noodgedwongen met zijn geschiedenis
- Dwingende volgorde van geschiedenis, vaste ontwikkelingsgang (Compte)
- Positivisme als een logisch, vrijwel onvermijdelijk gevolg van de voorafgaande geschiedenis
- Het eindstadium van de geschiedenis kan worden voorspeld (Marx)
- Niets is nog arbitrair, dwang of illusie niet nodig voor handhaven van orde
- Anders is niet minder ontwikkeld
- Teruggrijpen naar geschiedenis als legitimeren vd orde
- Welke beperkingen? Hoe dwingend? Geschiedenis als noodlot?
- Geschiedenis als identiteit
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper puckvlake. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84251 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen