Metabolisme en metabole regeling
Farmaceutische wetenschappen
Hoofdstuk 1: Bio-energetica
L EVENDEORGA NISM EN ZIJN OPEN SYSTEMEN DIE ENERG IE
EN MATERIE UIT HUN OMGEVING TR ANSF OR ME REN
Een geïsoleerd systeem: wisselt noch energie, noch materie uit met de omgeving
Een open systeem: wisselt zowel energie als materie uit
Een gesloten systeem: wisselt wel energie, maar geen materie uit met de omgeving
Levende organisme gebruiken strategieën om energie uit de omgeving te halen:
• Ze nemen chemische brandstoffen op en extraheren energie door te oxideren
• Ze absorberen energie uit zonlicht
Cellen zijn zeer effectieve omzetters van
energie
Tijdens metabole energieomzettingen stijgt de wanorde van het systeem en zijn omgeving terwijl de
potentiele energie van de complexe voedingsmoleculen daalt.
F OTOSYN THESE EN RESPIRATIE
Fotosynthese: lichtenergie capteren en gebruiken om elektronen van water door te geven aan CO2,
met vorming van energierijke producten zoals zetmeel en sucrose en vrijstelling van O2 in de
atmosfeer.
Respiratie: oxideren van energierijke fotosyntheseproducten en elektronen doorgeven aan O 2 om zo
water en CO2 en andere producten te vormen. Bijna alle energieomzettingen kunnen worden
teruggebracht tot deze flow van elektronen.
DE FLOW VAN ELEK TRO NEN VOORZIET IN DE ENERGIE VAN
O RGA NISMEN
Hydrogeneringsreactie (reductie en winnen elektronen): A + e- + H+ > AH
Dehydrogeneringsreactie (oxidatie en verliezen elektronen)
E NERG ETIS CHE KOPPELING VERBINDT REACTIES MET
ELKAAR
Centrale thema bio-energetica: hoe energie van voedselmoleculen of licht kan worden gekoppeld
aan energiebehoevende (endergone) reacties.
Chemische reacties verlopen in een gesloten systeem totdat evenwicht wordt bereikt.
, lOMoARcPSD|16072111
E NERGIE WORDT TIJDELIJK OPG ESLAG EN IN GEACTIVEE RDE
CARRIERS (ATP, NADH)
De energie die wordt vrijgesteld door oxidatie van voedselmoleculen, moet tijdelijk kunnen worden
opgeslagen om ze daarna terug te kunnen aanspreken wanneer nodig. Meestal wordt deze energie
gestockeerd in chemische bindingsenergie in een aantal kleine geactiveerde carriermoleculen (bv.
ATP en NADH/NADHP).
Deze diffunderen snel dwars door de cel naar de plaats waar zij nodig zijn.
Ze stockeren energie ofwel als tranfereerbare groep ofwel als hoge-energie-elektronen.
E NZYME N BEVORD EREN KETENS VAN REACTIES
De weg van reagens naar product verloopt meestal via een energiebarrière, de activeringsbarrière,
die genomen moet worden als de reactie wil doorgaan. Activeringsenergie is nodig om deze
energiebarrière te overkomen.
Enzymen zijn biokatalysten en verlagen de energiebarrière tussen reagens en
product. Metabole katalysten zijn eiwitten.
De duizenden enzymgekatalyseerde reacties in een cel zijn functioneel georganiseerd in
opeenvolgende reacties, pathways genaamd, waarin een product van de ene reactie het reagens
wordt van de volgende reactie.
Katabole pathways: degraderen van voedingsstoffen om er energie uit te extraheren die bruikbaar is
voor de cel.
Anabole pathways: starten met kleine bouwstenen die worden omgezet tot progressief grotere of
complexere moleculen, zoals eiwitten of nucleïnezuren.
Samen noem je dit gehele netwerk van door enzym gekatalyseerde pathways metabolisme.
De synthese van een enzymeiwit kan worden aan- of uitgezet naargelang er gestegen of gedaalde
nood bestaat aan het product dat door dit enzym wordt gemaakt. Dit stelt de cel in staat om zichzelf
in een dynamische steady state te houden, ondanks fluctuaties in het uitwendige milieu.
T HERMODYNAM ISCHE SITUERING VAN HET LEVEN
Één eigenschap van levende wezens maakt hen zeer verschillend van de dode materie: cellen creëren
en handhaven orde in een universum van steeds toenemende wanorde. Hiervoor is altijd een
aanhoudende stroom van reacties nodig (=biosynthese). Om deze biosynthese mogelijk te maken,
zijn er niet alleen atomen nodig, maar ook energie. Reacties moeten bevorderd worden door
enzymen.
B IOLOGISCHEORDE EN DE TWEEDE WET VAN
THERM ODYNAMICA
2
, lOMoARcPSD|16072111
De universele tendens van de materie om steeds wanordelijker te worden, wordt uitgedrukt in de
tweede wet van de thermodynamica:
De wanorde van het universum (of van elke geïsoleerd systeem daarbinnen) kan alleen maar
toenemen.
OF
Systemen zullen spontaan veranderen naar die schikkingen die het waarschijnlijkst
zijn.
OF
Systemen zullen spontaan evolueren naar die schikkingen met de grootste entropie.
De hoeveelheid wanorde in een systeem kan worden gekwantificeerd, en de grootheid hiervoor
noem je entropie. Hoe groter de wanorde, hoe groter de entropie.
B IOLOGISCHEE NE RG IEOM ZE TTING EN EN DE EERSTE WET
VAN DE THERM ODYNAM ICA
ste
1 wet van de thermodynamica: energie kan enkel van de ene naar de andere vorm worden
omgezet, maar energie kan niet worden geschapen of vernietigd.
Wanneer je het dus hebt over ‘energieproductie in de cel’ of ‘energieproductie in de mitochondriën’,
dan gaat het in wezen over energieomzettingen, en niet om energieproductie.
G IBBS VRIJE ENERGIE
Om het gedrag van zulke systemen te beschrijven, hebben we dus een toestandsfunctie nodig die
zowel energie als entropie omvat. De Gibbs vrije energie G is zo’n functie.
Deze functie bevat een enthalpieterm H (die meet de energieverandering bij constante druk) en een
entropieterm S, die de graad van wanordevorming belichaamt.
De vrije energie G wordt gedefinieerd als: G = H – TS (waarbij T de absolute temperatuur is)
H of enthalpie is de warmte-inhoud van een stof; die reflecteert de aard en het aantal van de
bindingen. Is H hoog, dan betekent dit dat je veel warmte moet toevoegen om de bindingen te
breken, of met andere woorden dat de bindingen energierijk zijn. S is de wanorde die in een systeem
aanwezig is.
Voor een verandering in vrije energie ΔG in een systeem bij constante temperatuur en druk kunnen
we schrijven: ΔG = ΔH – TΔS
Vrije energie is die energie die beschikbaar is voor het verrichten van arbeid.
Reacties in de cel kunnen op twee manieren wanorde veroorzaken.
• Veranderingen in de bindingsenergie van de reagerende moleculen kunnen ervoor zorgen
dat er warmte wordt vrijgesteld, die de wanorde in de omgeving doet toenemen (figuur
1.19).
• De reactie kan de orde in de reagerende moleculen doen afnemen, bijvoorbeeld door een
lange keten af te breken of door een interactie te verbreken die bindingsrotaties hinderde
(figuur 1.20).
Energetisch gunstige reacties (spontane reacties) zijn deze reacties waarbij er een daling is in de vrije
energie, dus een daling in de energie die beschikbaar is voor het verrichten van arbeid.
3
, lOMoARcPSD|16072111
D E ΔG 0 STAAT IN RE CHTS TREEKS VERBAND MET DE
E VE NWICHTSCONSTANTE VAN EEN REACTIE
Een reactie A ↔ B zal in de richting A > B verlopen wanneer de omzetting van A naar B geassocieerd
is met een negatieve ΔG. Maar... ΔG hangt niet alleen af van de energie die gestockeerd zit in elke
individuele molecule. ΔG is een weerspiegeling van de graad waarmee een reactie een
wanordelijker – met andere woorden een waarschijnlijker – toestand schept van het universum. Bij
een reactie A ↔ B een overmaat aan A de reactie in de richting A > B drijven. Dus de ΔG wordt
negatiever als de ratio van A/B stijgt.
0 [B] /
ΔG = ΔG +0,616ln [A] ΔG = ΔG0 als A = B
ΔG = 0 bij evenwicht,
0
en dus zijn de concentraties van A en B dan zo dat: −0,616ln[B]/ [A] = ΔG
−ΔG /0,616
Dit betekent dat er chemisch evenwicht is op 37 °C wanneer: [ B]/ [A] = e
De grootte van ΔG zal dus variëren naargelang de omstandigheden (figuur 1.25).
ΔG’ S ZIJN ADD ITIEF
De uiteindelijke vrije-energieverandering voor een metabole pathway is dan gewoon de som van de
vrije-energieveranderingen van de stappen waaruit de pathway bestaat.
Een zeer groot aantal energetisch ongunstige reacties wordt mogelijk gemaakt doordat ze gekoppeld
worden aan de energetisch gunstige hydrolysereactie van ATP.
Cellen hebben bronnen van vrije energie nodig
Hoge-energiebinding: een binding waarvoor de ΔG0 voor hydrolyse sterk negatief is. De hydrolyse is
energetisch zeer gunstig en kan worden gebruikt om chemische arbeid te leveren.
V ORMING EN CONSU MPTIE VAN ATP
1. Planten gebruiken de energie van zonlicht om kleurstofmoleculen te laten exciteren. De
energierijke elektronen die op deze wijze worden gecreëerd, kunnen worden gebruikt
voor aanmaak van gereduceerde cofactoren NAD(P)H via fotosynthetische
elektrontransfer.
2. De elektronen gedragen door NADH worden gebruikt voor creatie van iongradiënten
door elektrontransportketen in de mitochondriën.
3. De protonengradiënt in de mitochondriën kan worden gebruikt door de ATP-
synthase
(synthase is een enzym dat een syntheseproces katalyseert) voor de aanmaak van ATP.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floorvanthiel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.