1
F
,BESTUUR, BELEID EN ORGANISATIE VAN HET WERKVELD
DEEL 1: OVERHEID
INLEIDING
WELFARE MIX
Vb. energiecrisis, gaat over welvaart. OVH neemt rol om daarmee om te gaan, in regels
stellen (subsidies). De markt speelt hier ook een rol. Markt probeert marktprincipes aan te
passen, want die reageert snel op ontwikkelingen en maatregelen. Ook de gemeenschap
heeft invloed. Ze nemen zelf initiatief vb. niet altijd verwarming aanzetten als je thuis
werkt.
Vb. onderwijs, zorg voor bejaarden
OVERHEID
• Verdeelde belangen worden omgevormd tot gemeenschappelijk belang
• OVH bepaald wetten, regels, procedures, rechten, voorzieningen van vb. zorg, welzijn, onderwijs
o Principe van rechtsgelijkheid, iedereen heeft recht op zelfde behandeling/rechten/welvaart
▪ Vb. basisinkomen
• Vrijheid en gelijkheidsbeginsel
• Deliberatieve democratie, besluitvorming, overheidsbeleid
• Mens als burger
o Iemand met rechten een plichten, deel van de gemeenschap
o Niemand wordt uitgesloten, bescherming tegen willekeur
MARKT
• Gaat over ruilverhouding en ondernemingschap: je doet iets om iets terug te krijgen
o Je levert arbeid en krijgt geld in ruil
• Utilitarisme: je doet het omwille van de nuttigheid aardig
o Vb. vrijwilligerswerk, betaalvakantiejob
o Het brengt je iets op, vb. een inkomen
• Onderlinge concurrentie
• Ondernemerschap, handel, arbeid, innovatie, …
• Efficiënt en doelmatig werken
• Efficiëntie, effectiviteit en winst
o Het gene wat gedaan wordt, moet met zo weinig mogelijk midden en zo groot mogelijke impact hebben.
• Mens als consument
o Vrijheid om zelf te kiezen en verantwoordelijkheid te dragen
o Arbeid hoort hier ook bij
GEMEENSCHAP
• Niet enkel DE samenleving, dit is te abstract. Ze bedoelen allerlei mensen die iets gemeenschappelijk hebben met
elkaar
o Vb. kerk, wijk, whatsapp-groepje, facebook, gezin, familie, sportvereneging…
• Sociale groepen met gelijke interesses, belangen, waarden…
• Alles wat hieruit ontstaat aan zorg, vertrekt vanuit betrokkenheid
o Je doet iets omdat je het zelf belangrijk vind
• Zingeving en betrokkenheid
2
, • Solidariteit en cohesie binnen het groepje
• Particuliere belangen, waarden en interesses binnen groep staan centraal.
• Mens als zingever
Interactie tussen deze 3 noemt men ‘welfare mix’
WELVAARTREGIMES / VERZORGINGSSTATEN
Collectieve welvaart en welzijn wordt gecreëerd door de combinatie van de 3 driehoeken en verzorgingsstaten zijn te
onderscheiden door de zwaarte op verschillende groepen. Hierbij gaat het om de vraag: wie is er verantwoordelijk en welke
uitwerking voldoet, 3 welvaartregimes/verzorgingstaten:
1. Sociaal-democratische verzorgingsstaat
• Universele, individuele rechten
• Overheid staat centraal, markt en gemeenschap komt tussen waar overheid te kort schiet
• Noorwegen, zweden, ijsland
2. Corporatistische verzorgingsstaat
• Een groep: arbeiders, zelfstandigen, gehuwden
• Verzekeringsprincipe gekoppeld aan groepssolidariteit
• Spanje, Portugal, België, Frankrijk, Italië…
3. Liberale welvaartsstaat
• Angelsaksische verzorgingsstaten: VK, VS, Rusland, Estland, Letland…
• Individuele verantwoordelijkheid
• Markt biedt verzekering aan
• Sociale bijstand voor de armste
• Residueel: als al de rest is opgebruikt. OVH rekent erop dat als je vb. geen inkom hebt, dat je zelf een oplossing
zoekt. Alleen als je zo arm bent gaat men een minimale zorgt bieden vb. voedselbanken. Dit is residueel (rest)
➔ Waar hoort België?
o Wij zitten in het midden: sociaaldemocratisch + liberale effecten/keuzes ontstaan
o Sociaal-democratisch: leefloon is voor iedereen, sociale voorzieningen
o Liberaal: werkloosheidsuitkeringen/leefloon wordt gekoppeld obv. Voorwaarden
MIDDENVELD (SW)
Vb. maatschappelijke ondernemingen: woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties
• Ontstaan vanuit burgerinitiatief, nu onderneming zonder winstoogmerk
• Buffer tussen de 3 – buffering tussen OVH, markt en gemeenschap
• Buffer tegen dominantie van een van de hoekpunten vb. OVH
• Burgergs kunnen in gesprek gaan met OVH om regels mee te sturen en in
vraag te stellen
• Het middenveld is een georganiseerde opposities tegenover de overheid
• Zorgt dat er lijm ontstaat tussen groepen in de samenleving
• Het zijn non profit, formele, privé initiatieven
o Niet gebaseerd op emotionele banden van het private
o Niet gecontroleerd door OVH
o Niet (volledig) afhankelijk van de markt
• Voorkomt dominantie van 1 hoekpunt
o >< totalitarisme
o >< wet van de sterkste
o >< assimilatie
3
, • Middenveld werkt op de naad systeem – leefwereld
o Doorgeefluik publieke en economische verwachtingen t.a.v. individu
o In vraag stellen en corrigeren van het systeem vanuit alledaagse ervaringen van ongelijkheid,
onrechtvaardigheid, …
• In middenveld sta je met 1 voet dicht bij de mensen en met een andere voet dicht bij de OVH
• HET middenveld bestaat niet: veel verschillende posities van organisaties
o Zone gemeenschap en overheid: zelfhulpgroepen, vereneging armen woord, migrantorganis
o Zone gemeenschap en markt: initiatieven stadslandbouw, energiecoöperatieven
o Zone overheid en markt: dienstverlening, vooral in gezondheis/welzijns/onderwijs sector
• In burgers zelf >< bestuurd door overheden
• Doel van sociaal werk = maatschappelijke participatie >< winst
• Sociaal werk organisaties kennen (min of meer) formeel karakter i.t.t. allerlei gemeenschappen zoals vriendengroep of
gezin
• Grenzen middenveld: alle non-prifit, formele, privé initiatieven
Voorbeeld ouderenzorg kan gesitueerd worden in driehoek. Heel wat middenveld initiatieven vb. vzw, thuiszorg, maar ook
overheid neemt initiatief door lokale ocmw’s op te richten of een lokaal dienstcentrum voor ontspanning en
vormingsactiviteiten
VERSCHUIVENDE VERHOUDINGEN
Deze verschuivende verhouden bepalen sterk de ontwikkeling binnen beleid en organisatie van SW
• Middenveld komt onder druk te staan, de grenzen beginnen wat te vervagen
• Vermaatschappelijking zorg = OVH begint taken af te schuiven richting middenveld en gemeenschap
• Vermarkting zorg = OVH begint taken af te schuiven richting markt
o Zorgtaken opgenomen door bedrijven
• Sociale profit = Markt neemt initiatieven/zorgtaken die normaal door het middenveld gebeuren
• Participatiesamenleving = Gemeenschap neemt meer over van OVH en markt
• Transitiebeweiging = Tussen gemeenschap en markt ontstaan nieuwe gemeenschappen
o Groepen die taken van de markt overnemen
o Groepen creëren onderling welvaart en gaan dit onderling solidair verdelen
• Lokale gemeenschappen vragen steeds meer vertrouwen van OVH om zorgtaken zelf te organiseren.
4
, HOOFDSTUK 1: TRIADE OVERHEID, MARKT EN GEMEENSCHAP ALS CENTRAAL REFEREN TIEKADER +
INLIEIDING IN DE SOCIALE KAART
HOOFDSTUK 2: HET MIDDENVELD IN VLAANDEREN
Het middenveld onderweg van de 19e naar 21e eeuw
IN DEZE LES, BELANGRIJK VOOR EXAMEN
• Een indeling van het middenveld bekijken
• Het ontstaan en de evolutie van het middenveld historisch schetsen
• Het middenveld situeren in de driehoek gemeenschappen /burger – overheid – markt
• De veranderende rollen en functies van het middenveld schetsen
• De begrippen liberté subsidiée, subsididariteit en verzuiling/ontzuiling duiden
• De begrippen en de verschuiving van government naar governance toelichten
• Nieuwe rollen voor het middenveld toelichten
• Organisaties op het middenveld positioneren in het spanningsveld tussen markt, gemeenschap en overheid
1. MIDDENVELD IN KAART
Middenveld = Non profit, privaat, formeel (formeel = er is een organisatiestructuur)
Middenveldorganisaties zijn organisaties die:
1. Een MA doel nastreven door samenbrengen van mensen, het opnemen van pol rol en publ diensten
2. Ontstaan vanuit de samenleving, opgericht door burgers, niet door OVH/bedrijf
3. Kunnen verschillende vormen aannemen vb. vzw, feitelijke verengingen
Is dit een middenveld organisatie of niet? Is het dan socio-cultureel of niet?
1. Okra (verenging voor 50+)
• Middenveld
2. OCM
• Geen middenveld
3. CM
• Middelveld, want non-profit
• Winst keert terug in de werking om hun doel verder te realiseren
4. Climax (groene beweging, komt op voor klimaat)
• Middenveld
• Sociaal-cultureel werk
3 SECTOREN EN 11 SEGMENTEN:
Welzijn Arbeid Sociaal cultureel werk
Hulpverlening Sociale economie Werk, beroep, economie
Welzijnsinstellingen Gezondheid, ziekte, handicap vb.
• Bieden zorg mutualiteiten
• Vb. mutualiteiten
Welzijnsverengingen Sociale bewegingen vb. climaxi
• Samen brengen van mensen rond
bepaalde thematiek
Politieke organisaties
Volwassenwerk vb. okra
5
