TRAINING EN COACHING
Hoofdstuk 0: inleiding
5 pijlers opo training en coaching:
1. Werkveld:
- Welk soort trainingsvragen krijgt een psychologisch consulent?
- Hoe ga je met zo'n vraag om?
2. Didactiek
- Hoe werk je een training uit?
- Welke trainersvaardigheden zijn daarbij van belang?
3. Groepsdynamische aspecten
- Hoe ga je om met de deelnemers en hun dynamiek in de groep?
4. Cre-actief aan de slag
- Hoe stem je je werkvormen maximaal af op je doel(-groep)?
5. Groeien als trainer
- Welk soort trainer wil ik worden?
- Waar haal ik concrete inspiratie?
Hoofdstuk 1: een goed programma
Wat is trainen?
Het continuüm van training en coaching: (er zijn mengvormen)
- In dit vak vooral de focus op training
Trainen = doelgerichte steun bij het leren van nieuw, effectiever gedrag
Doel van een training: zorgen dat de deelnemers beter gaan functioneren in hun praktijk
Doel van training: het overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes in een context/groep via doelgerichte
steun bij het leren van nieuw, effectiever gedrag
Je geeft een training als je vaststelt dat de deelnemers in hun praktijk een bepaalde taak hebben, maar die niet
goed genoeg vervullen omdat ze een bepaalde vaardigheid missen.
- In een training leer je zulke deelnemers effectiever gedrag. Dit bestaat altijd uit 3 elementen:
1. Nieuwe kennis: de deelnemers weten wat ze in hun praktijk anders kunnen doen en waarom.
2. Nieuwe vaardigheden: de deelnemers weten niet alleen wat ze anders kunnen doen, maar
kunnen deze kennis ook toepassen.
3. Nieuwe houding: de deelnemers zullen het nieuwe gedrag pas gaan gebruiken in hun praktijk als
ze geloven dat het ook echt nut heeft en als ze voldoende zelfvertrouwen hebben om het gedrag
toe te passen.
Het onderscheid tussen een training en coaching is niet altijd eenduidig te maken
metafoor: voetbaltrainer/ voetbalcoach
- Trainer: uitleg geven aan de hele groep wat ze moeten doen, hoe ze moeten voetballen
- Coach: aparte uitleg aan 1 kind
Training:
- Deelnemers passen zich aan aan het vooropgestelde doel (in samenspraak met de doelgroep)
- Kan eenmalig zijn
- Veelal in groepsverband
- Kennis en vaardigheden overbrengen en inoefenen
Coaching:
- Cliënt bepaalt de krijtlijnen van het traject
- Niet enkel behalen van bepaalde doelen, maar ook zoeken naar oorzaken en moeilijkheden
- Persoonlijk potentieel ontwikkelen
1
, - Kan gericht zijn op behalen van lange termijn doelstellingen
- Vaak één op één begeleiding
Startpunt trainen: vraag van de opdrachtgever OF eigen analyse
- Vanuit die analyse bekijk je welke vaardigheden de deelnemers missen = basis voor je training: wat wil
je ze leren?
De praktijk van de deelnemers is dus altijd het uitgangspunt.
Professionele trainers gaan altijd uit van de praktijk van hun deelnemers en willen die verder helpen:
UITGAAN VAN DE PRAKTIJK VALKUIL: UITGAAN VAN DE INHOUD
Bij een vraag eerst het probleem verkennen en Bij een vraag meteen bepalen welke trainingsinhoud
inzoomen op concreet gedrag. ‘Wat doen ze nu en helpt. ‘O, dan leer ik ze mijn verkoopmodel!’
hoe kan het anders?’
Per training bekijken wat aan de orde is en variëren Uitgaan van een vaste basisvoorraad van modellen
in wat je aanbiedt. en die aan iedereen leren.
Cases afstemmen op de praktijk en specifieke Veel gebruikmaken van standaardcases, want die
leervraag van de deelnemers. hebben hun nut immers bewezen.
Soms nee zeggen of doorverwijzen. Altijd ja zeggen tegen een training.
Theorie en praktijk afwisselen. Ook uitgaan van de Veel theorie vertellen in je training. Altijd éérst de
ervaring en kennis die mensen al hebben. ‘Hoe kan theorie geven en dan pas oefenen. ‘Hoe kunnen ze
ik ze nu wat leren, als ik niet weet van hun nu iets doen als ze de kennis nog niet hebben?’
referentiekader is?’
Het verschil tussen trainen en procesbegeleiden
De trainer kiest de inhoud van de praktijk van de deelnemers en brengt deze gedoseerd in oefeningen naar
buiten. De trainer werkt dus vanuit 3 terreinen:
1. Inhoud: je hebt verstand van de zaken die de groep gaat leren.
2. Didactiek: je kunt je inhoud vertalen in een programma en dat zo begeleiden dat iedereen leert.
3. Groepsproces: omdat je de deelnemers laat leren in een groep, heb je ook deskundigheid nodig over
het groepsproces. Hoe zorg je ervoor dat je de groep benut en veilig maakt?
TRAINER PROCESBEGELEIDER
DOEL Iedereen leert individueel: groep als Groep gaat beter samenwerken/ betere
middel. besluiten nemen of iets dergelijks.
EXPERTISE 1. Inhoud 1. Veranderingsprocessen
2. Didactiek en werkvormen voor 2. Groepsprocessen binnen een
individueel leren organisatie
3. Groepsprocessen in een training 3. Werkvormen voor groepsleren
GEDOE IN DE GROEP Herkent hobbels in groepsprocessen Herkent hobbels in groepsprocessen en
en weet die zo geruisloos mogelijk weet die boven tafel te krijgen, zodat de
op te lossen. groep hier constructief verder in komt.
RESULTAAT Iedere deelnemer weet en kan meer De groep werkt beter samen en/of heeft
aan het eind van de training. gezamenlijke voornemens.
WANNEER? Er ontbreken kennis en De groep wil (beter) met elkaar leren
vaardigheden. werken of samen keuzes maken over het
werk.
Waarom is dit onderscheidt belangrijk? 2 redenen:
- Soms hebben trainers aangeleerd gekregen dat ze het beste alle kennis uit de groep kunnen halen.
Maar daardoor loopt het leerproces veel trager dan nodig is. Je past de vaardigheden van een
procesbegeleider toe op een training en dat is niet effectief.
- Wanneer je teamtrainingen geeft, heb je vaak allebei de rollen. Je leert de deelnemers nieuwe kennis
en vaardigheden en je pakt strubbelingen in de samenwerking op. Het is handig om helder te hebben
wanneer je welke rol hebt.
2
,Taak- en procesgericht werken
- Taakgericht werken:
Checklists en stappenplannen
Inhoud
Didactiek
Werkveld
- Procesgericht werken:
Groepsdynamische aspecten
Cre-actief aan de slag
Groeien als trainer
Training en coaching in het BaTP werkveld
Veel verschillende soorten vragen en oplossingen.
Gelijkenissen:
- Groepssamenstelling
Cliënten.
Professionelen.
Omgevingsactoren (bv mantelzorgers, ouders).
Groepsgrootte kan zeer klein zijn, gewoon (6-10) of groot (+10).
Groep kan gesloten (zelfde deelnemers over tijd), half-open (af en toe iemand weg/bij) of open
(voortdurend andere deelnemers) zijn.
- Groepsactiviteit
Deel van een pakket/programma (bv in psychiatrische behandeling, opleiding) of een vrijblijvend
aanbod.
Atelierwerking.
Eenmalige activiteit, vaste aantal sessies die elkaar opvolgen of een steeds terugkerende activiteit zijn
(bv weekopening).
Online training.
Verschillen:
- Groepstypologie volgens Remmerswaal en Goossens
Cognitief georiënteerde groepen.
Belevings- en ervaringsgeoriënteerde groepen.
Gedrags- en vaardigheidsgeoriënteerde groepen.
- Training en coaching in de verschillende afstudeerrichtingen
KLIN
SPP
A&O
3
, De start van een training: zicht op de praktijk
Intake bij de opdrachtgever brainstormen doelen formuleren conceptprogramma intake bij de
deelnemers definitief programma
De intake bij de opdrachtgever
Groepstypologie volgens Remmerswaal en Goossens
- Cognitief georiënteerde groepen
Kennis en inzicht verwerven
Gedrag en handelen beter vorm geven
Bijvoorbeeld: informatieavonden, thema-avonden, psycho-educatie
- Belevings- en ervaringsgeoriënteerde groepen
Emotionele draagkracht versterken
Aandacht ligt op het delen van ervaringen of life-events
Overwinnen van emotionele blokkades
Bijvoorbeeld: groepen rond acceptatie en verwerking bij het krijgen van een kind met een handicap,
groepen voor vrouwen met incestervaringen, groepen voor partners van overledenen, groepen
rondom de verwerking van echtscheiding
- Gedrags- en vaardigheidsgeoriënteerde groepen
Gedragsverandering, resultaatsgericht
Leerprocessen rond nieuw gedrag en nieuwe vaardigheden
Werkvormen aanbieden om de deelnemers nieuwe ervaringen te laten opdoen
Bijvoorbeeld: sociale vaardigheidstraining, assertiviteitstraining, een cursus rond opvoedingstips, een
cursus toepassing rationeel-emotieve therapie
Training en coaching in de verschillende afstudeerrichtingen
A&O
- Groepen werkzoekende
- Sollicitatietraining
- Outplacementbegeleiding (omgaan met ontslag, vooruit kijken, solliciteren)
- Loopbaanbegeleiding (op zoek gaan naar talenten en interesses)
- Teams (medewerkers die samen werken)
Teambuilding – activiteiten doen, reflectie en abstractie
Teamcoaching – wat doen we goed? Wat kan beter? Hoe verloopt onze communictaie?
- Groepen medewerkers:
Infosessies voor nieuwe medewerkers
Sessies over welzijn
Sessies over feedback geven
- Groepen leidinggevenden
Vormingen over hoe ze beste selectiegesprekken/ hun selectieprocedure aanpakken
Vormingen over leiderschap
Vormingen over het voeren van functioneringsgesprekken
Vormingen over teamdynamiek
- Groepen medewerkers en leidinggevenden
Sessies over waarden en organisatiecultuur
Sessies over gezond werken
Sessies om competenties samen in kaart brengen die van belang zijn voor een functie
SPP
- Groepen leerlingen (kleuter- lager- of secundair)
Bv faalangsttraining, sociale vaardigheidstraining, sessies ‘leren leren’, kringgesprekken met
leerlingen over bv pesten.
- Groepen kinderen/ jongeren buiten de schoolse context
Bv leefgroepwerking
4