Algemene principes van de revalidatie in de traumatologie
Definitie en ontstaansmechanisme
o Belasting – belastbaarheidsmodel van weefsels en structuren
Ontstaan van een trauma: discrepantie tussen opgelegde belasting en
belastbaarheid van de weefsels
Aanpassingsvermogen van de weefsels bepaalt de structuur en functie
- Te weinig belasting van de weefsels => atrofie optreden
- Te veel belasting van de weefsels => beschadiging of trauma
o Belasting
Goed gedoseerde belasting leidt tot kwaliteitsverhoging van de weefsels:
hypertrofie
Niet enkele skelet, gewrichten en spieren maar ook bloedvaten, zenuwen,
lymfesysteem, huid, spelen een rol
- Letsels van deze delen zorgen voor langere of blijvende invaliditeit
- De soort en ernst van begeleidende letsels van de weke delen
bepalen vaak de keuze van behandeling van skeletletsels.
Indeling traumatische letsels
o Acute lestels
Zijn het gevolg van een plotse intense inwerking van geweld. De oorzaak kan
exogeen of endogeen zijn.
Diverse weefsels kunnen erbij betrokken zijn zoals:
- bot (fractuur)
- gewricht (distorsie, luxatie)
- ligament/kapsel (ruptuur => gedeeltelijk of volledig),
- kraakbeen (ruptuur)
- spier (elongatie: verrekking, ruptuur => gedeeltelijk of volledig)
- pees (elongatie, ruptuur => gedeeltelijk of volledig)
- zenuw(elongatie)
- bloedvat (elongatie), huid (brandwonden)
o Chronische letsels
Zijn het gevolg van repetitief inwerken van microtraumata: microscopische
laesies waarbij de belasting overheerst op het herstel
(= overbelastingsletsel)
Weefsels:
- bot (stressfractuur)
vb: metatarsalen
- gewricht (capsulitis)
- ligament
- kraakbeen (chondritis)
- spier (myositis)
- pees (tendinitis)
- zenuw, bloedvat, huid (blaar)
, Herstel van de functionaliteit van een trauma
o Gevolgen van het letsel:
Bewegingsbeperking
Spieratrofie
Stoornis in neuromusculaire coördinatie
Conditieverlies
« Structureel irreversibel letsel » t.h.v. het bot (mal-union = bot die
onvoldoende terug aan elkaar groeit, non-union of pseudartrose), het
gewricht (laxiteit), de spier of pees.
Meestal bekomt men een goede functionaliteit na trauma dankzij een goede
behandeling en revalidatie.
Indien er geen volledig structureel-en functieherstel is is er sprake van een
« functioneel irreversibel letsel ».
- Bv: amputatie van de voet
Algemene principes van de revalidatie
o De kinesitherapeut informeert zich over:
de algemene toestand van de patiënt
- leeftijd, algemene gezondheid/ziektes, andere pathologieen die de
behandeling kunnen beïnvloeden
zal een motorische anamnese afnemen
- analytisch gericht: bv vragen om duim te strekken
- functioneel gericht: bv vragen of je je arm kunt strekken
vragen of je de pols kunt plooien
een gericht kinesitherapeutisch klinisch onderzoek uitvoeren om de
doelstellingen van een adequate nabehandeling te bepalen.
o Ultieme doelstelling revalidatie
Herstel van het belastbaarheidsniveau dat nodig is om een ADL, werk-of
sportbelasting te kunnen uitvoeren zonder risico op nieuwe weefselschade.
,o Doelstelling bereiken door:
Bevorderen van herstel van het weefsel
- De ontstekingsreactie van het letsel moet de drie fasen doorlopen
om een volledig herstel te bekomen:
substraatfase (0- 4/7 dagen, initiëel acuut)
Pijnmediatoren
vasculaire reacties: initiële vasoconstrictie
secundaire vasodilatatie
Hematoomvorming
cellulaire reacties: migratie van leukocyten
klinisch: r-t-d-c-f.l.
secundaire spiercontracturen
fibroblastische fase (dag 1/7 – 21 dagen)
granulatie van nieuw weefsel
capillair netwerk
aanmaak collageenmatrix
differentiatie in gewenste bindweefsel
maturatiefase
remodeleringsfase (3 wkn – 3 mnd)
reshaping, cross links, belastbaarheid
opdrijven
Integratiefase (3 mnd – 1 jr)
treksterkte collageen neemt nog toe
- Substraatfase:
De diverse therapeutische modaliteiten creëren een conditie
waardoor het natuurlijke herstelproces (ontstekingsreactie)
optimaler en vlotter kan verlopen.
- Maturatiefase:
Een goed getimede en gedoseerde belasting is nodig om dit
proces te bevorden.
- Remmende factoren zijn onderbelasting (te lange immobilisatie,
ontlasting) en overbelasting (te vroegtijdige belasting).
- Geen optimale belasting kan leiden tot een chronische
ontstekingsreactie en een verhoogde kans op recidief
Vb: quadricepspees na ACL ruptuur,
Vb: enkeldistorsie
- Onderbelasting kan leiden tot een verstoring van het herstelproces
en een negatief effect hebben
, - Therapeutische mogelijkheden om het herstel van het weefsel te
bevorderen zijn zeer uitgebreid:
mobilisatie (actieve bewegingen, activo-passieve
bewegingen, passieve bewegingen, fricties, ‘manuele
technieken’ zoals distracties, articulaties, manipulaties)
fysiotechniek
medicamenteuze behandeling,
operatieve behandeling
Behandelen van acute letsels
- De belangrijkste periode voor een behandeling van acute letsels zijn
de eerste 24 à 48 uren na optreden letsel
- Bloeduitstorting en secundaire zwelling resulteren in compressie van
omliggende weefsels.
- Het is daarom in deze fase belangrijk om de bloeduitstorting,
zwelling, spiercontracturen en dysfunctie te beperken.
- Daarna scheppen we optimale condities voor het verder herstel.
- P.R.I.C.E.R. principe
Prevention
Rest (niet steunen/belasten)
Ice (afkoelen, geen massage => geeft warmte)
Compression (bv: verband)
Elevation (hoogstand)
Referral (= doorverwijzing)
Contra-indicaties in acute fase !!!