ALGEMENE PSYCHOLOGIE
HFDST 1: INLEIDING
Psychologie= de leer van de geest
Functieleer= de studie van de menselijke functies (denken, waarnemen, geheugen,
motivatie, emoties, fantaseren)
Algemene psychologie= bestuderen van de algemene processen en niet het afwijkende
1.1 DEFINITIE
Psychologie De wetenschappelijke studie van het gedrag en de mentale activiteiten van
een individu .
1.3 GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE
1.3.1 VERRE VOORGESCHIEDENIS
Psychologie: zo oud als de mens zelf
Oudheid: filosofie hield zich bezig met psychologische kwesties
Middeleeuwen: weinig filosofie (en dus weinig psychologische thema’s), al het denken
draaide rond de bijbel
1.3.2 MEER DIRECTE VOORGESCHIEDENIS
VERDERE ONTWIKKELINGEN IN DE FILOSOFIE
Humanisme: mensen die de mens centraal zette en niet God
RATIONALISME: René Descartes (stroming in de filosofie binnen het humanisme waar
ratio centraal staat) ratio= denken
De rede (het denken) is de enige manier om tot kennis te komen
Methodische twijfel: we moeten aan alles beginnen twijfelen en opnieuw
beginnen met 1 zekerheid en ons leven opnieuw opbouwen met zekerheden
“Ik denk dus ik ben – je pense donc je suis”
Res cogitans (geest) – res extensa (enkel lichaam)
Mens is beide, dier is enkel lichaam
EMPIRISME: John Locke, Francis Bacon, John Stuart Mill
Je moet waarnemen: (experimenteren, ervaren, ondervinden, observeren)
Kennis opdoen want kennis is macht
Denken vertroebelt de waarneming
Enkel spreken waarover je zeker kan zijn en wat je zeker bent is wat je ziet
Tabula Rasa: ongeschreven blad (je wordt geboren met een blanco blad en door
kennis wordt het ingevuld
John Locke zegt dat we zijn wie we zijn puur door wat je meemaakt in je leven,
opvoeding, ervaringen. Niet door genen etc
1
,IMPULSEN VANUIT DE NATUURWETENSCHAPPEN
Nieuwe ontdekkingen nieuwe vragen
Psychofysica: o.a. Wet van Weber
Menselijk gedrag in fysicawetten gieten
Psychofysica bestaat niet meer
1.3.3 PSYCHOLOGIE ALS ZELFSTANDIGE WETENSCHAP
Ontstaan in 1879
Door Wilhelm Wundt: allereerste psycholoog
Bouwde het eerste laboratorium voor wetenschappelijke psychologie (in Leipzig)
Vooral experimenten over de waarneming
Edward Titchener (leerling van Wundt)
Structuralisme: opzoek gaan naar de structuur van de geest
Introspectie: in jezelf kijken
Kijken naar je eigen denkproces terwijl je denkt en die deelprocessen
proberen onderscheiden bouwstenen van denkproces
Functionalisme (Verenigde Staten)
Functie (niet de structuur) van het bewustzijn (mentale activiteiten)
Structuralisme wil geest helemaal uit elkaar halen, functionalisten zijn
geïnteresseerd in hoe je de geest gebruikt, de functie van de geest
Ze vinden dat introspectie niet goed is, net omdat je aan je gedachten wil denken
worden die gedachten al verstoord
Dierproeven: mens is zelfde als dier maar een mens is gewoon complexer
Als we het eenvoudige denken van een dier onderzoeken kunnen we het
complexere denken van een mens beter begrijpen
Structuralisme en functionalisme bestuderen bewustzijn (bewustzijnspsychologie)
Beide oerstromingen bestaan niet meer
1.3.4 BEHAVIORISME (VS)/ BEHAVIORISTISCHE EVOLUTIE
Functionalisme behaviorisme
Empirisme: “Je kan alleen zeker zijn van datgene wat je kan zien”
Het enige wat je kan zien van de geest is het gedrag (is dus geen
bewustzijnspsychologie)
Behaviorist spreekt enken van stimulus-reflex connecties
1.3.5 NIEUWE KLEMTONEN IN EUROPA
Gestaltpsychologie (Wolfgang Köhler, Kurt Lewin)
Het geheel is meer dan de som van de delen want het geheel van onderdelen zijn
verschillend
Dieptepsychologie (Sigmund Freud)
2
, Ontstaan uit psychoanalyse (=therapie)
Drie lagen in de menselijke geest:
Onbewuste is verdrongen:
Taboe
Trauma
Geen enkele droom is onschuldig, is de koninklijke weg naar het onbewuste
Faalhandeling: niet met taal maar met gedrag vb vrouw smijt onderboek van minnaar
bovenaan in dezelfde wasmand als degene waar haar man ook zijn ondergoed in smijt,
zo komt het uit en is het haar onbewuste die daarvoor gezorgd heeft
Symptoomstoornissen: de stoornis (functie uitval) is een symptoom van iets
onderliggend
Vrije associatie: bij lange praatsessies komen er na een tijd onbewuste zaken naar boven
Hypnose:
Bewustzijnsvernauwing: het bewustzijn van de gehypnotiseerde is vernauwd,
geconcentreerd op 1 ding, op de stem van de hypnotiseur
Suggestie: dat wat de hypnotiseur suggereert gaat de gehypnotiseerde geloven
Hypnose is geen goed idee om te gebruiken om trauma’s naar boven te halen?
Als de hypnotiseur vraagt onder hypnose of er een trauma is geweest in zijn verleden zal
de gehypnotiseerde zeggen van ja omdat alles wat de hypnotiseur suggereert waar is.
Dan wordt er vaak iets verzonnen door de gehypnotiseerde om aan de suggestie te
voldoen
Wanneer is hypnose wel goed in de psychotherapie?
Stoppen met roken elke sigaret is een spruitje
3
, 1.3.6 AMERIKA EN DE HERONTDEKKING VAN HET INNERLIJKE
Neobehaviorisme
Binnen het behavioristische kamp een soort ‘afscheuring’ of gematigde strekking:
Neobehaviorisme (nieuw behaviorisme)
In plaats van S-R schema een S-O-R schema
S = Stimulus
R = Reactie
O = Organisme (behoeften, verlangens, verwachtingen, eerdere ervaringen,
geheugenprocessen, aandachtsprocessen, denken, …)
‘Black box’ (het verborgen innerlijke van het individu)
Humanistische psychologie
Reactie tegen vooral 2 hoofdstromingen van dat moment, zijnde:
Behaviorisme
Mens onder controle van omgeving (stimuli)
Mens is weinig meer dan een laboratoriumrat
Dieptepsychologie
Mens onder controle van onbewuste
Mens stelt voornamelijk abnormaal, neurotisch gedrag
De mens en zijn mogelijkheden moeten centraal staan
‘Psychologie van de derde weg’
(Creativiteit, zelfontplooiing, verantwoordelijkheid,…)
4