Samenvatting van het onderdeel 'communicatiepsychologie' behorend tot het vak 'interactiemethodieken en reflecteren 1'. De samenvatting is gebasseerd op de slides, eigen notities en de syllabus. Het vak werd gegeven door docent Paul Philips.
Communicatiepsychologie
1. Theorie van de communicatie
1.1 Inleiding
Gesprekken & contacten in gezondheidszorg = divers
Soms zeer zakelijk & technisch
Anders zeer persoonlijk & emotioneel
→ patiënt beoordeeld zorg vaak o.b.v. contacten; communicatieve aspecten ook deel van
kwaliteit v/d zorg
Allerlei vormen v/ communicatie & standpunten
Standpunt leraar Nederlands vs. Logopedist vs. Psycholoog vs. Deskundigen public relations
verschilt bij benadering communicatie
Effectieve communicatie: interactieproces waarin tenminste 2 personen op elkaar reageren & elkaar
wederzijds beïnvloeden
Resultaat interactie = afhankelijk van:
Gedragingen van één partij
Reactie & opinies van de ander
Effectieve communicatie (binnen de zorg): moet goed aansluiten bij specifieke situatie van elke
zorgvrager
Luisteren naar hem/haar
Zoeken naar zijn/haar ervaringen, wensen behoeften
→ levert nieuwe inzichten & aanknopingspunten voor behandeling; bijdrage aan clientgericht
werken
1.2 Het basismodel van communicatie
SMCR-model = Sender, Messenger, Channel & Receiver
Invloedrijk model
David Berlo (WOII)
Morse: signalen met morsetoestel sturen naar iemand die geluide ontvangt & omzet in taal
o Berlo paste idee toe in ≠ situaties → start studie communicatieprocessen
Model = 8 componenten
o Zender
o Encodeerproces
o Boodschap
o Kanaal
o Decodeerproces
o Ontvanger
o Feedback
o Ruis
,Encoderen: (non-) verbale symbolen selecteren & rangschikken, zodat deze begrijpbaar worden voor
de ontvanger.
Symbolen = in overeenstemming met elkaar, anders misverstand
Boodschap: informatie die via interactie doorgespeeld wordt
Onderscheid tussen verzonden & ontvangen boodschap; ontvanger kan het ander
interpreteren
Kanaal: middel waardoor boodschap overgebracht wordt van zender naar ontvanger
Gsm, boek, film; etc.
Belangrijkste kanalen menselijk communicatieproces:
o Verbaal-auditieve kanaal
o Lichamelijk-visueel kanaal
o Beiden (vb. iemand opzoeken voor gesprek)
→ kanaalkeuze o.b.v. situatie & boodschap
Decoderen: ontvanger ontleedt of vertaalt boodschap (verstuurd via kanaal) om ze correct te
begrijpen & interpreteren
Interpretatie bepaalt reactie op boodschap
Feedback: reactie op boodschap door er een terug te zenden
Geeft info over hoe boodschap is ontvangen (goed geïnterpreteerd (= gedecodeerd)?)
o O.b.v. feedback 1ste boodschap bijsturen, beter encoderen → opnieuw ontvangen
en/of waargenomen , gedecodeerd & geïnterpreteerd
= circulair verband zen der, boodschap, ontvanger
Figuur 1:SMCR-model in beweging
Ruis/lawaai/noise: elke concurrerende
stimulus of storing die interfereert in het communicatieproces
Invloed op 3 elementen:
o Interne ruis: oorsprong = binnen ons, kan interfereren met het encoderen &
decoderen v/d boodschap
Vb. dagdromen
o Externe ruis: oorsprong = omgeving, in de vorm van achtergrondlawaai of beelden &
gewaarwordingen die communicatie verstoren of ervan afleiden
, 1.3 Basisbegrippen
1.3.1 Verbaal, paraverbaal & non-verbaal
1.3.1.1 Verbale communicatie
= communicatie via het gesproken of geschreven woord, via taaltekens
Beperkt aantal woorden om info over te brengen
Woorden = vaak geen eenduidige betekenis
1.3.1.2 Paraverbale communicatie
= te maken met de klank, intonatie, volume, mimiek, etc. waarmee woorden & zinnen worden geuit
Gamma aan persoonlijke nuancering toegevoegd aan verbale communicatie
Verschil taal-spreken = verschil verbale & paraverbale communicatie
Ondersteunt verbale communicatie om gedachten duidelijk te maken
Veel invloed op wat we zeggen; versterkend of verzwakkend
1.3.1.3 Non-verbale communicatie
= oudste communicatiewijze; meest gebruikte communicatievorm
70-80% v/ communicatie = via lichaamstaal; hoger bij het overbrengen van gevoelens
Kanaal om iets van onze emoties, oordelen & verwachtingen tot uiting te laten komen
5 vormen (GULAG):
o Gelaatsuitdrukkingen
o Uiterlijk
o Lichaamshouding
o Aanrakingen
o Gebaren
1.3.2 Metacommunicatie en het betrekkingsniveau
Metacommuniceren: communiceren over de communicatie
Bij misverstanden, irritaties, gevoelige onderwerpen
o “Ik moet je iets vertellen, maar weet niet hoe ik eraan moet beginnen”
Metacommunicatie laat professionals het gesprek sturen
o “Ik merk dat je nog veel wil vertellen over jouw situatie, maar mag in nog een vraag
stellen over het vorige?”
Betrekkingsniveau: manier waarop iemand communiceert met een ander
Manier vertelt iets impliciet over de betrekking (relatie) tussen de communicerende
personen
“Zo ik mezelf…zo zie ik jou”
o Lerares: “Er ligt een papiertje op de grond.”
o Leerling: “Ai, sorry mevrouw”
Inhoudelijk boodschap v/d lerares bevat ook een relatieboodschap (bevel,
vriendelijk verzoek, etc.)
Betrekkingsaspect in de boodschap v/d lerares bepaalt de aard v/d relatie
met de leerlingen
Zelden expliciet besproken
o Gezonde betrekking = betrekkingsaspect meer op achtergrond
o .Zieke betrekking = inhoudsaspect communicatie = onbelangrijker
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lalaonbekend. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
