Samenvatting
Samenvatting Arbeidsrecht Alexander De Becker
- Vak
- Arbeidsrecht
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting Arbeidsrecht. SLIDES - NOTITIES - AANVULLEND MET INFORMATIE VAN UIT HET BOEK
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 88 pagina's
Voorbeeld 10 van de 88 pagina's
In winkelwagen1 beoordeling
Door: merelberghs • 1 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Arbeidsrecht 2022 - 2023ARBEIDSRECHT VOOR ZORGORGANISATIES
1 INLEIDING
ALGEMENE ARBEIDSRECHTELIJKE BESCHOUWINGEN
Algemeen arbeidsrecht behoort tot het domein van het sociaal recht
Sociaal recht heeft 2 takken:
1. Arbeidsrecht (onze focus) = wijze van verloning
2. Socialezekerheidsrecht (sociale zekerheid, sociale bijstand, leefloon, tegemoetkomingen, ...) =
gevolgen van verloning
3. Welzijnsecht = bv ongewenste intimidatie => wordt in toenemende mate aandacht aan besteedt
Deze zorgorganisaties kunnen verschillende vormen aannemen
§ Private sector: VZW, NV
§ Publieke sector: door de overheid ingericht (bv. UZ Gent = een publiek rechtelijke werkgever)
§ Of men kan ook als zelfstandige in de zorg werken
à Er zijn heel wat mogelijkheden, die mogelijkheden reflecteren zich in een andere tewerkstellingsvorm
1.1 (-) HISTORIEK VAN HET ARBEIDSRECHT
19e eeuw 20e eeuw 21e eeuw
• Laissez faire: uitbuiting • Uitbouw • Kluwen
• Repressief karakter • Grondrechten Kluwen aan regelgeving
Bijvoorbeeld: Werkmansboekje Worden belangrijker in de • Modernisering?
= nota's over gedrag werden arbeidsrelatie bijvoorbeeld Er is een grote schreew naar
genomen door werkgever EVRM modernisering van het
arbeidsrecht
• Eind 20e eeuw: Versoepelen van
arbeidsvormen: nachtarbeid, • Codificatie? schreew naar
flexibele arbeidsuren,... codificatie (eerder voor de
toekomst)
1.2 (!!) HISTORIEK VAN HET ARBEIDSRECHT
1830 – 1860: niet toegestaan om collectieve actie te voeren
§ Gevolg Franse revolutie
o Liberté: gun vrijheid om het zelf te doen en ondernemen
§ Gevolg: mensen inhuren om voor hen te werken, maar geen wetgeving
beschikbaar (geen vaste uren, vrouwen, kinderen, nachtarbeid, …)
§ Werknemers zijn inwisselbaar => aan de fabriekspoort kiezen wie men nodig
had
§ Gedachte van Leopold de tweede, je doet met de mensen wat je wil en we
zien wel
§ 1885 – 1886: grote opstanden door uitbuiting
1886 – 1921: wetgeving ontstaan die mensen minimaal gaan beschermen (zondagsrust, vrouwen- en
kinderrechten, ...)
§ Algemeen meervoudig stemrecht (enkel mannen & meerdere stemmen uitbrengen als je meer geld
hebt)
§ 1921 (!): wet op vakbondsvrijheid (loonbescherming, arbeidsvoorwaarden onderhandelen met WN
vertegenwoordigers)
1921 – 1944: gewoonte om een collectief overleg te hebben
§ Gepolariseerde verkiezingen (ontstaan extreem links en rechts)
ADH MBG 1
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
>1944: invulling maatschappij veranderd
§ Wetgeving op maatschappelijke zekerheid (voor mensen zorgen: ziek zijn, pensioen,
ouderschapsverlof, …)
§ Samenleving is opgebouwd rond werk + privéleven
1.3 TOEPASSINGSGEBIED ARBEIDSRECHT
We kunnen dit opdelen 3 zaken:
RATIONE PERSONAE (persoonlijk toepassingsgebied)
Particuliere sector Weknemers
= contractuele arbeidsrelatie tussen WN en WG
Publieke sector Ambtenaren
= eenzijdige aanstelling (in publieke sector:
overheid)
TOEN Particuliere sector of publieke sector: katholiek
ziekenhuis of stedelijk, universitair, OCMW-
ziekenhuis
NU Particuliere sector en publieke sector: ZNA brengt
verschillende soorten ziekenhuizen samen onder
nieuwe naam
• Aanpassing van arbeidsrecht
RATIONE MATERIAE (materieel toepassingsgebied)
Er zijn verschillende subonderdelen van wat binnen het arbeidsrecht geregeld kan worden:
1. Individueel arbeidsrecht
= Wat alles aanbelangt een werknemer tewerkgesteld bij een werkgever
Wat valt daaronder? Alles van de aanwerving tot de beëindiging vd arbeidsovereenkomst =
arbeidsovereenkomstenrecht
2. Collectief arbeidsrecht
= Omvat alle regels die betrekking hebben op werknemersgroeperingen in verhouding tot 1
werkgever of werkgeversgroepering
Wat valt daaronder? Vakbondsvrijheid, het sluiten v/e collectief arbeidsovereenkomst,
bedrijfsorganisatie, …
3. Arbeidsreglementering
= de beschermende finaliteit van het arbeidsrecht vindt men hier sterk in terug
Bijvoorbeeld: arbeidsduurwetgeving // bescherming zwangere WN // welzijnsreglementering //
uurrooster
4. Sociaal handhavingsrecht
= Alle regels die ervoor zorgen dat het arbeidsrecht daadwerkelijk wordt nageleefd
Vb à zwartwerk in de Antwerpse haven; wat doe je dan met de WG en de WN?
5. Sociaal procesrecht
= hoe verloopt een procedure van een arbeidsrechtbank
ADH MBG 2
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
RATIONE LOCI (locatie toepassingsgebied)
De regel is dat het Belgisch arbeidsrecht op eenieder van toepassing is die in België tewerkgesteld wordt, dus
ongeacht de nationaliteit vd WN. Toepassingsgebied = nationale territorium, België.
MAAR er zijn uitzonderingen! Heel wat AOV hebben een grensoverschrijdend karakter binnen de EU (dje wordt
niet tewerkg. in 1 land maar in verschillende landen van de Europese Unie) à internationale AOV
In dat geval, geldt er een specifieke verordening:
EU-verordeningen: Een verordening is een specifiek instrument dat de EU heeft om op te
treden binnen de lidstaten. Belangrijk is dat deze rechtstreeks toepasselijk is binnen alle EU-
lidstaten, hoeft niet omgezet te worden in nationaal recht
à Rome I-verordering nummer 593/2008
Een verordening voor AOV met een grensoverschrijdend karakter binnen de EU dat het
toepasselijk recht bepaalt; het is de keuzevrijheid van partijen om te kiezen welk recht van
toepassing zal zijn op de AOV (bij tewerkstelling van WN in BELG maar WG in ander land)
1.4 BRONNEN VAN HET ARBEIDSRECHT (OPFRISSING, WERD NIET BESPROKEN IN DE LES)
ALGEMEEN: HIËRARCHIE DER NORMEN (!)
De normenhiërarchie is een belangrijk. Alle normen kunnen op een bepaald niveau worden gerangschikt.
Internationale normen
Met directe werking
Bv. verdrag
Grondwet
Uitgevaardigd dr grondwetgevende macht
Wetgevende normen
Uitgevaardigd dr wetgevende macht -Federaal niveau
(Parlementen, Kamer, Senaat en de Koning)
Wetten: wetgevende normen - Federaal niveau
Decreten: wetgevende normen - Deelstatelijk niveau
Ordonnanties: wetgevende normen - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Wetskrachtige Koninklijke Besluiten
Uitvoerende normen
Uitgevaardigd door uitvoerende macht (regeringen) op Federaal niveau
(Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten, ...)
Maar ook uitvoerende macht op Deelstatelijk niveau
(Besluiten Vlaamse regering etc.)
Normen van gedecentraliseerde besturen
Uitgevaardigd door provincies, gemeenten
(Gemeentebesluit, Provinciaal Besluit, ...)
ADH MBG 3
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
INTERNATIONALE RECHTBRONNEN
Niet zomaar elke internationale rechtsbron staat helemaal bovenaan in de Hiërarchie der normen, het moet gaan
over internationale normen met directe werking!
§ VN (Verenigde Naties)
§ ILO (International Labour Organization = Internationale Arbeidsorganisatie)
§ RvE (Raad van Europa)
§ Oeso (Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling)
§ EU (Europese unie)
Het belang van EU-recht: De zaak DEFRENNE
Sabena betaalde niet gelijk voor gelijk werk: Stewardess haalde het voor Europees Hof en krijgt verschil bijgepast.
Het arrest Defrenne is een principiële uitspraak van het Europees Hof van Justitie van 8 april 1976 inzake gelijke
beloning voor vrouwen en mannen en de gezondheid en veiligheid van werknemers.
NATIONALE RECHTSBRONNEN
§ De Grondwet = hoogste wet à absolute basisregels, vrije meningsuiting, vrij verenigen en
vergaderingen, verbod op foltering. Wetten mogen niet ingaan tegen grondwet. Grondwettelijk hof
moet nagaan of deze wetten conform zijn met grondwet.
§ De wet = de wet in de ruime betekenis van het woord. Belangrijk te noteren is dat binnen het
arbeidsrecht je vaak voorafgaand aan de totstandkoming van de wetgeving de sociale gesprekspartners
moeten geconsulteerd worden.
§ (!) Eigen rechtsvorming (staat niet in de normenhiërarchie omdat het niet de beste voorbeelden zijn
van formele rechtsbronnen)
Rechtspraak kan je aanhalen als een rechtsbron omdat een onduidelijke wetgeving zo
verduidelijkt kan wordt à zorgt voor verheldering
Rechtsleer heeft ook deze functie
Belangrijk in het arbeidsrecht op vlak van eigen rechtsvorming
Kan op 2 manieren gebeuren:
1. Conventioneel
= partijen kunnen negotiëren over arbeidsvoorwaarden
2. Reglementair
= paritaire comités, raden waarin normen kunnen worden afgekondigd
CAO
= collectieve AOV, wordt gesloten tussen WNorganisaties en WG(organisatie)
1.5 RECHTSCOLLEGES: ORGANISATIE RECHTERLIJKE MACHT
ADH MBG 4
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
§ Vrederechter: bedoeld als een laagdrempelige toegang voor de rechtsonderhorige naar de rechter.
o Kantonaal niveau: 187 kantons in België
o BV burengeschillen
§ Politierechtbank en Rechtbank van Eerste Aanleg:
o Op niveau van het gerechtelijk arrondissement( 13 gerechtelijke arrondissementen)
grosso modo lopen die samen met de provinciegrenzen. Ook hier is er een heel
specifieke materiële bevoegdheid, bijvoorbeeld verkeersmisdrijven, echtscheidingen
o Er zijn meer dan 15 politierechtbanken; een politierechtbank kan verschillende zetels
hebben, dus op verschillende plaatsen zitting houden.
§ Ondernemingsrechtbank, Arbeidsrechtbank, Hof van Beroep en Arbeidshof: bevinden zich op het
niveau van het rechtsgebied
o De Ondernemingsrechtbank, vroeger de rechtbank van koophandel. Geschillen tussen
zelfstandigen, faillissementen, …
o De Arbeidsrechtbank, geschillen in de arbeidsrelatie vb: loongeschil tussen WG en WN
o Hof van Beroep, bij hoger beroep van ondernemingsrechtbank gaat dit naar Hof van
Beroep
o Arbeidshof, bij hoger beroep van arbeidsrechtbank
§ Hof van Cassatie: bewaart de eenheid van het recht in België. Interpreteren zelf geen situaties;
gaan na of rechtscollege het recht correct hebben geïnterpreteerd.
§ Hof van Assisen: geen permanent rechtscollege, provinciaal georganiseerd. Rol is sterk
teruggedrongen (wil dit afschaffen)
§ Arrondissementrechtbank: bij bevoegdheidsgeschillen tussen arbeidsrechtbank,
ondernemingsrechtbank en rechtbank van eerste aanleg.
Wanneer spreek je over een vonnis en wanneer spreek je over een arrest?
§ Vonnis: een uitspraak van een rechtbank (bv. Rechtbank van Eerste Aanleg,
Ondernemingsrechtbank, Arbeidsrechtbank…)
§ Arrest: een uitsprak van een hof (bv. Hof van Cassatie, Hof van Assisen…)
Dit is een belangrijk onderscheid en dat onderscheid heeft niet zozeer te maken met het feit of een geschil in
eerste of tweede aanleg is beslist, het heeft te maken met de aard van het rechtscollege.
De piramide geeft een overzicht van de rechtscolleges van de rechterlijke macht in België.
Het Grondwettelijk Hof = ‘waakhond’ om ervoor te zorgen dat een wetskrachtige norm de grondwet
beschermt
De Raad van Staten = ‘waakhond’ voor uitvoerende normen
ADH MBG 5
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
2 SOCIAAL HANDHAVINGSRECHT
2.1 SCHAALVERGROTING: NIEUWE ARONDISSEMENTEN
§ Rechters geëvolueerd van 27 arrondissementen naar 12 arrondissementen (eerst 10, maar te
ingewikkeld door Brussel)
§ Nieuwe rechtbanken:
o 187 kantons voor vredegerechten (in de buurt voor burenruzies)
o Arrondissementen
§ 13 rechtbank van eerste aanleg
o Ressort (!)
§ Arbeidsrechtbank = rechtbank die oordeelt over geschil vs
arbeidsauditoraten = controle op bedrijf voor arbeidsovereenkomsten
(brengen dit voor de rechter en willen een bepaalde vordering verkrijgen)
2.2 SCHAALVERGROTING: NIEUWE RECHTBANKEN
ADH MBG 6
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
§ Nieuwe rechtbanken:
o 187 kantons voor vredegerechten (in de buurt voor burenruzies)
o Arrondissementen
§ 13 rechtbank van eerste aanleg
2.3 RESSORT GENT
o Ressort (!)
§ Arbeidsrechtbank = rechtbank die oordeelt over geschil vs
arbeidsauditoraten = controle op bedrijf voor arbeidsovereenkomsten
(brengen dit voor de rechter en willen een bepaalde vordering verkrijgen)
ARBEIDSGERECHTEN
Historiek
§ Ontstaan van België̈: er waren geen rechtscolleges die arbeidsrechtelijke geschillen beslechten
§ Werkrechtersraad deed dit. Hier zetelden vertegenwoordigers van WG en WN
o Op begin meer vertegenwoordigers van werkgevers dan werknemers, daarna gelijk
§ 1970: gerechtelijk wetboek werd geïntroduceerd: er werd een specifiek rechtscollege opgericht voor
arbeidsrechtelijke geschillen: arbeidsrechtbank en arbeidshof
Bevoegdheid (materieel) à alles wat met arbeidsrelaties te maken heeft
De materiële bevoegdheid is ruimer dan enkel arbeidsrecht, ook sociale zekerheidsgeschillen behoren daartoe
Bijvoorbeeld: geschillen die er zijn omwille van gezinsbijslag, leefloon…
Territoriale bevoegdheid: de exploitatiezetel vd WG = plaats van tewerkstelling (naar welke arbeidsrechtbank
moet je met een geschil naartoe gaan?) bepaalt welk de territoriale bevoegde arbeidsrechtbank is.
Inrichting (zittende/ staande magistratuur)
Zittende magistratuur = rechter
Staande magistratuur = parket
Achtergrondinfo:
§ Zetel = rechters van de arbeidsrechtbank
§ Er is telkens een voorzitter = beroepsmagistraat
§ Daarnaast zijn er ook twee lekenrechters àzowel voor arbeidsrechtbank als voor arbeidshof
1. Iemand die optreedt als vertegenwoordiger voor de werknemer
2. En iemand die optreedt als vertegenwoordiger voor de werkgever
ADH MBG 7
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
Procesbevoegdheid (vakbonden)
§ Als WN mogelijk om geen advocaat in te huren, maar aan de vakbond vragen om te verdedigen
§ Voor de arbeidsgerechten kan een afgevaardigde van een werknemersorganisatie de leden van die
werknemersorganisatie vertegenwoordigen.
§ Een afgevaardigde van de vakbond kan optreden als een vertegenwoordiger van een werknemer die
lid is bij die vakbondsorganisatie.
Wisselwerking andere rechtscolleges/ para-judiciële organen
§ Arbeidsgerechten zijn bevoegd maar er bestaat ook een Grondwettelijk Hof, Europees Hof van Justitie
(Luxemburg), EHRM (Straatsburg), ECSR, FAC, …
2.4 INSPECTIEDIENSTEN
§ FOD WASO
§ FOD Sociale Zekerheid
§ Federale overheidsdiensten: directietoezicht op sociale wetten. Ziet erop toe dat strafrechtelijke
sanctioneringen van het arbeidsrecht worden nageleefd
o → heel wat bepalingen in het arbeidsrecht worden strafrechtelijk gesanctioneerd
§ RVA
§ Departement Werk en Sociale Economie
o Binnen Vlaanderen, niet federaal
§ ...
2.5 SOCIAAL STRAFRECHT (nieuw sociaal strafwetboek; ingevoerd door De Backer staatssecretaris)
§ Sociaalrechtelijke misdrijven:
§ Als de bepalingen niet nageleefd worden
§ De correctionele rechtbank treedt op (niet de arbeidsrechtbank)
§ Sociaal Strafwetboek:
§ Regels staan in het Sociaal Strafwetboek sinds 2010
§ Verschillende sanctieniveaus (art. 101 Soc. Sw.):
!!! Al deze bedragen moeten vermenigvuldigd worden met opdeciemen (= inflatie van geldboetes, vandaag
betekent dit x8) en ook vermenigvuldigd worden met het aantal werknemers waarop de regel is overtreden
OF verhaal: of een administratieve sanctie of een strafrechtelijke, niet beide.
Naast deze vier niveaus zijn er ook bijzondere strafsancties o.a. beroepsverbod, bedrijfssluiting, ...
ADH MBG 8
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
3 RECHT I.V.M. DE ARBEIDSMARKT
3.1 ALGEMENE INLEIDING
Vrije (arbeids)markt/economie
§ De markt bepaalt de prijs van de werknemers
§ 19e eeuw: veel uitbuiting: Controle uitoefenen door de overheid → willen uniformiteit maken
voor loon en arbeidsvoorwaarden
§ Evenwicht was mogelijk tot jaren 70 → vanaf jaren 70: ontwrichting arbeidsmarkt
(economische crisis en digitalisering)
§ Tijdens deze economische crisis: overaanbod aan werkkrachten door werkloosheid
→ de sociale concurrentie neemt toe + overheid heeft moeite om in te grijpen om evenwicht
in arbeidsmarkt te vinden
o Dit zorgt voor slechtere arbeidsvoorwaarden
3.2 ORGANISATIE VD ARBEIDSMARKT
= een mogelijkheid die de overheid kan opleggen om tot evenwicht in de arbeidsmarkt te komen
De overheid moet een onderscheid maken tussen EER-onderdanen en niet-EER onderdanen
§ EER = alle EU lidstaten + Noorwegen, IJsland en Liechtenstein
EER PRINCIPE = Vrij verkeer van werknemers (EU)
§ Een EER onderdaan verplaatst zich binnen de EER naar een andere lidstaat dan waar hij
woont, om daar arbeid te verrichten
→ Nationale overheden kunnen geen restricties voor die EER onderdanen invoeren!
§ Niet meer regulerend optreden
§ Niet hetzelfde als detachering = vrij verkeer van diensten
NIET-EER: Beperking van de toegang, overheid kan wel restricties opleggen
§ Federale bevoegdheid:
o Niet-EER onderdaan zal van de federale overheid toestemming moeten krijgen om te
verblijven op Belgisch grondgebied
o Verblijf van buitenlanders = federale bevoegdheid
§ Gewestelijke bevoegdheid:
o Wanneer buitenlander in België̈ wil werken: toestemming aan bevoegde gewest
§ SINGLE PERMIT
o = Een initiatief van de EU – voor het aantal documenten te reduceren. In België:
elektronische gecombineerde verblijfskaart.
o M.a.w à Federale en Gewestelijke bevoegdheid hebben een samenwerkingsakkoord
gesloten op dat moment want er is maar 1 elektronisch document.
ADH MBG 9
, Arbeidsrecht 2022 - 2023
Beperking van de toegang
§ BLUE CARD
o Is een initiatief van de EU – om efficiënt toegang tot de arbeidsmarkt te verlenen voor
hooggekwalificeerde niet EU-onderdanen.
o Vergelijkbaar met de green card in de USA
o Geen groot succes in België want single permit is veel eenvoudiger
§ Contingentering
§ Arbeidskaarten en arbeidsvergunning
o De arbeidskaart is het document (in kaartvorm met foto) voor de buitenlandse
werknemer, waarbij hij de toelating krijgt om in een bepaalde functie of job en voor
een bepaalde periode bij een specifieke werkgever te werken.
à SANCTIES (!)
Illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers in België wordt streng bestraft in België. Een WG die zich
aan dit misdrijf schuldig maakt, zal bv het loon moeten betalen en zal daarnaast ook de sociale zekerheid en
nationale zekerheidsbijdrage verschuldigd zijn.
Illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers is opgevat als een sociaal rechtelijk misdrijf en dus
opgenomen in het sociaal strafwetboek à wordt bestraft met een sanctie van niveau 3 of 4.
3.3 ARBEIDSBEMIDDELING
De taak vd arbeidsbemiddeling is vraag en aanbod op de arbeidsmarkt met elkaar in contact brengen. Geven
ook opleidingen om de capaciteiten verder te laten ontwikkelen of nieuwe te genereren.
De bevoegdheid ligt bij de deelidentiteiten geconcentreerd:
§ Op Vlaams niveau is er de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeids -en Beroepsopleiding)
§ Actiris voor arbeidsbemiddeling in Brussels Gewest
§ Het Franstalig gedeelde heeft Le Forem
Wat de private arbeidsbemiddeling betreft is er een regelgevend kader uitgewerkt, dit zijn o.a. de
uitzendbureaus en op Vlaams niveau wordt dat geregeld bij het decreet van 10/12/2010
ADH MBG 10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper assssdhhhh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,69. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen