Les 9: de copernicaanse wending, een rationele ethiek en een nieuw
maatschappijmodel (de verlichting)
1. Situering
2. De copernicaanse wending van Kant
Hume’s grenzen van de kennis: ‘filosofie bestaat daar waar ze haar grenzen kent
2.1. Kant
Kant’s a priori synthetische oordelen:
- Categorieën: ze vormen het kader waardoor waarnemingen en denken mogelijk zijn, ze
structureren onze wereld en onze gedachten
o Zintuigelijk: het vermogen om dingen in wereld waar te nemen veronderstelt de
noties ruimte en tijd
o Verstand: het vermogen om over dingen na te denken veronderstelt categorieën
zoals eenheid (substantie): realiteit; oorzaak; mogelijkheid,…
Hoe ziet een boom eruit zonder mijn blik? Kant zal zeggen dat we dat niet weten, de wereld is
altijd een verschijning in mij, we denken dat de wereld echt in hoe wij ze zien maar de wereld is altijd
gekleurd door mijn bril
Tot op heden nam men aan dat al onze kennis zich naar de voorwerp moest richting, maar hij zegt
dat dit afhangt van hoe wij kijken naar de wereld
Kant’s idealisme:
- Kant toont aan dat we de wereld niet zien zoals ze in de werkelijkheid is, maar dat de wereld
op een bepaalde manier aan ons verschijnt
- We hebben een specifiek beeld van de wereld doordat onze geest die wereld op specifieke
manier structureert
- Vergelijk met oranje sneeuwbril
Kant’s dualisme (twee werelden):
- De wereld zoals wij haar ervaren = de wereld van de fenomenen
- Het ding op zich (de noumenale wereld)
2.2. Zuivere en praktische rede
= hoe we naar de wereld kijken
Zuivere rede:
- Beweringen over de fysische wereld kunnen empirisch getoetst worden (haar grenzen vallen
samen met onze ervaringen)
- Geen vrijheid
- Fenomenale en noumenale wereld
Praktische rede:
- Beweringen kunnen niet empirisch getoets worden
- Vrijheid
- Thema’s: vrijheid, God, onsterfelijk…
, 3. Kant versus bentham: twee funderingen van ethiek
Verschil tussen kant en bentham aan de hand van het tram-dilemma:
situatie 1:Tram komt aan met grote snelheid. Als de
tram rechtdoor rijdt, maakt hij 5 slachtoffers. Je ziet het
gebeuren. Je kan de tram van richting doen veranderen
waardoor slechts één slachtoffer. Wat doe je?
situatie 2:trein komt met hoge snelheid. Als de tram
rechtdoor rijdt maakt hij 5 slachtoffers. Als je die dikke
man een duwtje geeft, stopt de tram en sterft de
dikkerd. Wat doe je?
- Je duwt en het lijkt op moord
situatie 3: tram komt met hoge snelheid, je kan aan het
hendeltje trekken zodat de man op het spoor valt zodat jij niet
moet duwen.
Redelijke argumenten:
- Gevolg
o Hoe minder leed, hoe beter
o Niemand wil toch lijden?
o Pijn vermijden, pijn verminden
o Hoe weet je dat? Ethiek van rekensommen
- Principe
o Mag niet want dan is het moord
o Je mag niet moorden is een principe
o Zijn/haar intentie is verkeerd
o Hoe weet je dat? Omdat mijn geweten het zegt
3.1. De praktische rede en de ethiek van de plicht bij Kant
Praktische rede:
- God, de menselijke vrijheid en oneindigheid zijn niet kenbaar via de zuivere rede, wel via
praktische rede
De menselijke vrijheid:
- Noodzakelijke voorwaarde om te kunnen kiezen voor het goede
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amelintje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.