RECHTEN VAN HET KIND + VERPLEEGKUNDIGE ZORGVERLENING AAN KINDEREN
DE PUNTEN VAN HET HANDVEST KIND EN ZIEKENHUIS KENNEN EN DEZE TOE TE PASSEN
IN EEN CONCRETE CASUS;
Opgesteld in 1988 door 12 Europese patiëntenverenigingen samen met de Wereld Gezondheidsorganisatie
(WHO). Het bevat 10 punten - de rechten van kinderen voor, tijdens of na een verblijf in het ziekenhuis.
Bij elk van de tien punten zijn er annotaties ontstaan (een nadere precisering van waar het handvest voor
staat).
Handvest kind en ziekenhuis is in overeenstemming met het VN-verdrag inzake de Rechten van het Kind en
heeft evenals dat verdrag betrekking op kinderen van 0-18 jaar.
Tal van organisaties, waaronder EACH (European Association for Children in Hospital) en de Vereniging Kind en
Ziekenhuis gaan te werk volgens de standaarden van het Handvest Kind en Ziekenhuis.
De tien punten
1. Kinderen worden niet in een ziekenhuis opgenomen als de zorg die zij nodig hebben thuis, in
dagbehandeling of poliklinisch kan verleend worden.
2. Kinderen hebben het recht hun ouders of verzorgers bij zich te hebben
3. Ouders worden accommodatie en de mogelijkheid tot overnachting naast het kind aangeboden,
zonder dat daar kosten voor in rekening worden gebracht.
Ouders worden geholpen en gestimuleerd bij het kind te blijven en deel te nemen aan de verzorging
van het kind.
4. Kinderen en ouders hebben recht op informatie.
De informatie wordt aangepast aan de leeftijd en bevattingsvermogen van het kind.
Maatregelen worden genomen om pijn, lichamelijk ongemak en emotionele spanning te verlichten.
5. Kinderen en ouders hebben recht op alle informatie die noodzakelijk is voor het geven van
toestemming voor onderzoeken, ingrepen en behandelingen.
Kinderen worden beschermd tegen overbodige behandelingen en onderzoeken en tegen oneigenlijk
gebruik van persoonlijke gegevens.
6. Kinderen worden in het ziekenhuis gehuisvest en verzorgd samen met kinderen in dezelfde leeftijds-
en /of ontwikkelingsfase.
Kinderen worden niet samen met volwassenen verpleegd.
Er bestaat geen leeftijdsgrens voor bezoekers.
7. Kinderen hebben recht op mogelijkheden tot spelen, zich te vermaken en onderwijs te genieten al
naar gelang hun leeftijd en lichamelijke conditie.
Kinderen hebben recht op een verblijf in een stimulerende, veilige omgeving waar voldoende toezicht
is die berekend is op kinderen van alle leeftijdscategorieën.
8. Kinderen worden behandeld en verzorgd door medisch, verpleegkundig en ander personeel dat
speciaal is opgeleid om kinderen te behandelen en te verzorgen en daarnaast beschikt over kennis en
ervaring die hen in staat stellen tegemoet te komen aan de emotionele noden van het kind en gezin.
9. Kinderen hebben recht op verzorging en behandeling door zoveel mogelijk dezelfde personen, die
onderling optimaal samenwerken.
10. Kinderen hebben het recht met tact en begrip te worden benaderd en behandeld. Hun privacy wordt
te allen tijde gerespecteerd.
,DE UITGANGSPUNTEN VAN DE VERENIGING VAN KINDERVERPLEEGKUNDIGEN OVER DE
VISIE OP DE VERPLEEGKUNDIGE ZORG AAN KINDEREN KENNEN
Uitgangspunten:
• “Kinderen zijn mensen in ontwikkeling tot volwassenheid”
• “Het is niet de leeftijd van het kind, die bepalend is voor de zorg, maar primair het
ontwikkelingsniveau van het kind”
• “Een kind moet in zijn volledigheid worden gezien”
• “Kind en ouders moeten als een eenheid worden gezien”
• “Het kind komt uit een zorgsysteem, en keert daarin ook weer terug”
• “Het kind kan niet altijd de verantwoordelijkheid voor zichzelf dragen”
• “De meerwaarde voor het kind van een pediatrische ondersteuning aan de spoedgevallendienst, de
materniteit en tal van andere diensten en disciplines is momenteel immers amper of niet
meegenomen in de federale erkennings- en financieringslogica.”
IN GROTE LIJNEN DE INTRAMURALE ZORG VOOR KINDEREN KUNNEN WEERGEVEN
Intramurale zorg
= de zorg op een kinderafdeling in een perifeer ziekenhuis of een kinderziekenhuis. Kan ook voorkomen in het
dagziekenhuis en polikliniek.
Een pediatrie verschilt in verschillende opzichten van een volwassen afdeling. Aan een kinderafdeling worden
bovendien voorwaarden gesteld betreffende:
- Ligging
- Inrichting
- Ruimte
- Veiligheid
Ook de behoefte aan beweging en spel, de behoefte aan rust, orde en regelmaat worden mogelijk gemaakt. De
kinderafdeling is een omgeving die aansluit bij de boefte van kinderen in de verschillende stadia van hun
ontwikkeling.
INDELING NAAR LIGGING
De kinderafdeling is een aparte afdeling in het ziekenhuis. In regionale ziekenhuizen is er één kinderafdeling,
voor kinderen van verschillende leeftijden en verschillende pathologie.
In academische ziekenhuizen zijn er meerdere kinderafdelingen
- De leeftijdsgebonden afdelingen (afdeling voor zuigelingen, peuters/kleuters, schoolkinderen en
adolescenten
- de afdeling volgens ziektebeeld (bv. kinderoncologie)
Voorbeelden van kinderziekenhuizen:
- Het Koningin Fabiola Ziekenhuis in Brussel
- Het Koningin Paola ziekenhuis in Antwerpen
- Het Kinderziekenhuis Prinses Elisabeth in UZ Gent
INDELING NAAR INRICHTING
Architectonisch - wettelijke voorwaarden op een pediatrie:
- de muren tussen de kamers bevatten glaswanden (de bovenste helft) – observatie, communicatie
- de muren aan de kant van de gang ook voor de helft uit glas bestaan
- de glazen wanden voorzien worden van gordijnen (privacy)
,De inrichting is aangepast aan de kinderen waardoor het een kindvriendelijke omgeving wordt (bv. een
kindertafel, kinderstoel, een lavabo op kinderhoogte,…)
Het is belangrijk dat we ook de veiligheid op de kamer bewaken (bv. beveiligde ramen, alarmbel, kabels van
monitoring…) en zorgen voor een warme, huiselijke omgeving (kleuren, versieringen, daglicht, verlichting, de
demping van het geluid,…)
INDELING NAAR RUIMTE
De kamers
• Tweepersoonskamers met de mogelijkheid voor de ouders naast het bed van het kind blijven slapen
• Zaal voor meerdere kinderen (dagopnames)
• Boxen (typisch aan een kinderafdeling) - meestal eenpersoonskamers met een sas:
o isolatie in verband met infectieuze aandoeningen (bijvoorbeeld RSV, ROTA) of te lage
weerstand, ter voorkoming van infectie van buitenaf (vb. oncologiepatiënten na een
chemokuur);
o wanneer kinderen veel rust nodig hebben;
o observatie wanneer nog geen diagnose gesteld is, maar de ziekteverschijnselen mogelijk van
besmettelijke aard zijn
Algemene ruimtes op de kinderafdeling:
• De speelkamer
• De voedingskeuken
• De melkkeuken
• Onderzoek- en behandelkamer
• Schoollokaal
IN GROTE LIJNEN DE EXTRAMURALE ZORG VOOR KINDEREN KUNNEN WEERGEVEN
Extramurale zorg
= zorg dat zich buiten het ziekenhuis bevindt.
Bijvoorbeeld:
• Kind en Gezin
• CLB
• Kinderopvangdiensten
• Zorgverlening bij chronische ziekten/respijtzorg
o Zeepreventorium, Villa Rozerood
• Revalidatiecentra
o Pulderbos
• Centra voor de kinderen met beperkingen
o BC Spermalie, VOC Rozenweelde
IN GROTE LIJNEN DE TRANSMURALE ZORG VOOR KINDEREN KUNNEN WEERGEVEN
Transmurale zorg
= containerbegrip
= geïntegreerde vorm van zorg tussen het ziekenhuis en partners in de eerste lijn, andere ziekenhuizen of
andere instellingen.
,BENADERING VAN KIND EN OUDERS
DE STUDENT KENT DE HUIDIGE GEZINSVORMEN EN DE VERSCHILLENDE VORMEN VAN
SAMENLEVEN
HUIDIGE GEZINSVORMEN (NIET OP EXAMEN!)
• Traditionele kerngezin
• Gezinnen met adoptiekinderen,
• Gezinnen met pleegkinderen,
• Gezinnen met kinderen die zijn verwerkt met behulp van in-vitrofertilisatie (ivf),
• Gezinnen met tienermoeders,
• Gezinnen met oude moeders (‘lastminutemoeders),
• Gezinnen met homoseksuele ouders,
• Gezinnen met één ouder,
• Gescheiden gezinnen,
• Gezinnen waarbij een ouder is overleden,
• Stiefgezinnen,
• Nieuw samengestelde gezinnen.
VERSCHILLENDE VORMEN VAN SAMENLEVEN
• Een huwelijk
• Een “wettelijke samenwoning”
• Feitelijke samenwoning
Het kan gaan over personen van een verschillend geslacht of van hetzelfde geslacht. Sinds 1/06/2003 in België
holebihuwelijken mogelijk
In een aantal statistieken wordt het onderscheid naar geslacht vervangen door eerste en tweede echtgenoot.
De eerste echtgenoot is meestal een man en de tweede een vrouw.
DE STUDENT KAN DE ELEMENTEN VAN DE FAMILIE -GECENTREERDE ZORG BENOEMEN
Het Family-Centered Care model is een innovatieve benadering voor het plannen, ontvangen en evalueren van
zorg voor kinderen en hun familie. Het is gegrond op gelijkwaardig partnerschap en samenwerking tussen de
professional en familie. Het gebruikt van dit model leidt tot betere gezondheidsresultaten en
grotere patiënt- en familietevredenheid
Family Centered Care (gezinsgerichte zorg) is een visie en attitude in de zorg die families kan helpen in het
empowerment proces (Iemand in staat stellen eigenmachtig te beslissen en te handelen
Familie-gecentreerde zorg bevat volgende negen elementen:
1. herkennen van de familie als een constante in het kind zijn leven;
2. professionele relaties met de ouders vergemakkelijken in alle niveaus van de gezondheidszorg;
3. respecteren van diversiteit in ras, etnische afkomst, cultuur en socio-economische situaties van
families;
4. herkennen van familiale sterktes en individualiteit en respecteren van verschillende methodes van
omgang;
5. delen van volledige en onpartijdige informatie met families op een continue basis;
6. aanmoedigen van familie-tot-gezin steun en netwerking;
7. reageren op ontwikkelingsbehoeften van kinderen en gezinnen;
8. aannemen van beleid en praktijken die families emotionele en financiële steun geven;
9. ontwerpen van gezondheidszorg dat flexibel en cultureel competent is en reageert op de familiale
noden
DE STUDENT KENT DE KENMERKEN VAN DE GEZINSGERICHTE ZORG
,Volgens Ketelaar, Visser-Meily, 2015 heeft gezinsgerichte zorg de volgende kenmerken:
“Gelijkwaardig partnerschap. Uitgangspunt is dat partners en ouders het kind het beste kennen en het beste
voor hen willen.
Uniciteit. Elk gezin heeft specifieke wensen, behoeften en grenzen. De gezinnen ontvangen zorg “op maat”,
ondersteund worden bij de beslissingen die zij nemen, en gerespecteerd worden in hun beslissingen.
Gerichtheid op het gezin en niet alleen op de patiënt.”
OP EXAMEN: “benoem 4 puntjes van de gezinsgerichte zorg”. We mogen zelf kiezen wat we vermelden + voorbeelden geven
DE STUDENT KAN UITLEGGEN WAT OUDERPARTICIPATIE INHOUDT
Ouderparticipatie houdt in dat ouders tijdens de opname van hun kind deelnemen in de zorg; ouders
verrichten die zorg die zij thuis ook gewoon zijn te geven. De verpleegkundige biedt deskundigheid en blijft
eindverantwoordelijke voor de totale zorg tijdens de opname.
Ouderparticipatie omvat de taken die ouders thuis ook gewoon zijn te geven, zoals:
• deelname aan dagelijkse verzorging zoals wassen, eten geven, bepaalde medicatietoediening;
• aanwezig zijn bij onderzoeken, behandeling, inleiding van narcose en ontwaken uit narcose;
• participeren in de ontwikkeling van het zorgplan;
• bij hun kind blijven zoveel als zijzelf en het kind willen en aankunnen
DE STUDENT KENT DE VOOR - EN NADELEN VAN OUDERPARTICIPATIE
VOORDELEN
VOOR HET KIND
- gericht om gevoelens van angst, stress en verdriet te voorkomen;
- kan de opnameduur voor het kind verkorten;
- draagt bij aan het voorkomen van problemen in het gedrag en de ontwikkeling van het kind op langere
termijn, ten gevolge van de ziekenhuisopname;
- zorgt voor minder post-operatieve complicaties en minder kruisinfecties;
- geeft groter veiligheidsgevoel aan het kind;
- helpt om ouder-kind binding in stand te houden;
- verbetert slaap van het kind.
VOOR DE OUDERS
- biedt ouders de mogelijkheid om daadwerkelijk iets te doen voor hun kind;
- verbetert vertrouwen mbt verwerken ziekte;
- verbetert vertrouwen mbt de verpleegkundigen;
- vermindert angst en ergernis;
- betere opvolging door ouders na ontslag;
- biedt evolutie in persoonlijke ontwikkeling van de ouder;
- leert begeleiden van het kind in hoge stress-situaties
VOOR DE VERPLEEGKUNDIGEN
- de observatie is betere en continue;
- werkdruk daalt, door meer vertrouwen geven ouders meer hulp;
- communicatie met het kind verloopt meestal vlotter.
NADELEN
,VOOR DE OUDERS
- angst, depressie, inferioriteitsgevoel,
- mentale en fysische vermoeidheid, uitputting,
- discomfort, deprivatie,
- geen normale dagpatroon,
- te weinig slaap, slecht voedingspatroon,
- gevoel van kritiek door het team
VOOR DE FAMILIE
- het gezin thuis kan aandacht tekortkomen
- continuïteit van het dagelijks leven is verstoord
VOOR DE VERPLEEGKUNDIGEN
- Er kan irritatie ontstaan bij verpleegkundigen door confrontatie met kritische/zeer bezorgde ouders;
- Er kan onduidelijkheid zijn over de taakverdeling;
- Observatiemomenten en contactmomenten verpleegkundige met kind verminderen sterk;
- Verpleegkundige is vlugger boeman;
- Inpassen van ouderparticipatie in het werkschema dienst kan moeilijk haalbaar zijn.
DE STUDENT KAN UITLEGGEN WAT ROOMING -IN INHOUDT
Rooming-in betekent dat ouders ’s nachts naast het bed van hun kind kunnen blijven slapen. Al voor de
opname worden de ouders geïnformeerd over deze mogelijkheid en dit is vaak een geweldige troost voor het
kind. Ouderparticipatie kan op deze manier gemakkelijk toegepast worden.
Ouders kunnen hierdoor wel oververmoeid geraken. Ook moet er aandacht zijn voor éénoudergezinnen, co-
ouderschap…
DE STUDENT KENT DE VOOR -EN NADELEN VAN ROOMING-IN
Voordelen
• Troost voor kinderen
• Bevorderd ouderparticipatie
Nadelen
• Vermoeiend voor ouders
• Wat met éénoudergezinnen, co-ouderschap…?
DE STUDENT KENT DE ELEMENTEN VAN HET BALANSMODEL VAN BAKKER
Bij het inschatten van de zorgbehoefte van de ouders wordt geobserveerd in welke mate de ouders de
verzorging en opvoeding van het kind aankunnen. Om gezond te zijn moet de verhouding tussen de draaglast
en de draagkracht in evenwicht zijn. Om deze in te schatten wordt het Balansmodel van Bakker gebruikt.
,
,ZORG VOOR HET GEZONDE KIND : PREVENTIEVE ZORG
HET AFWEERSYSTEEM BIJ JONGE KINDEREN UITLEGGEN
De eerste levensmaanden wordt het kind beschermd door de antistoffen (immunoglobulines) van de moeder
die hij via de placenta heeft gekregen (maternale immuniteit) - aangeboren immuniteit, een vorm van
passieve immuniteit
De hoeveelheid van de immunoglobulines is afhankelijk van de foetale leeftijd (de grootste hoeveelheid van
IgG krijgt de foetus tijdens de laatste weken van zwangerschap)
Bij de vroeggeboren kinderen ligt de beschermingsgraad lager waardoor er een groter gevaar is voor infectie.
De antilichamen van de moeder zullen het kind tot 2 à 3 maanden beschermen. Vanaf 2 maanden zullen de
organen van het afweersysteem van de baby zelf voldoende immunoglobulines produceren om te baby te
beschermen.
DE DOELSTELLINGEN VAN VACCINATIE OMSCHRIJVEN
1. Individuele bescherming
2. Kudde-immuniteit op populatieniveau (groepsbescherming van de bevolking)
3. Vermindering en uitroeiing van de infectieziekten
DE BETEKENIS VAN KUDDE-IMMUNITEIT UITLEGGEN
Een vaccin werkt nooit 100%, maar indien een voldoende groot aantal personen binnen een bevolking
gevaccineerd wordt (meestal 95%), zullen de personen die niet beschermd werden door het vaccin slechts
een beperkt risico lopen om met de kiem besmet te worden.
EEN CORRECTE INFO OVER VACCINATIE EN DE VACCINATIEKALENDER AAN DE OUDERS
GEVEN
,We zullen volgende uitleg geven aan de ouders:
• De meeste vaccinaties zijn gratis en enkel het polio vaccin is verplicht
• Het vaccinatieschema veranderd vaak, we zullen de ouders verwijzen naar het meest recente schema
dat online gevonden kan worden.
• Vrije keuze van de ouders wie de vaccinatie uitvoert
o Kind en gezin
o Huisarts
o Kinderarts
o CLB
• Een minimum aantal injecties raden we aan
• We leggen uit dat er een verschil is tussen een primaire vaccinatie en booster vaccinatie
DE VERSCHILLENDE VERPLEEGKUNDIGE TAKEN BIJ VACCIN ATIE OMSCHRIJVEN
Het toedienen van een vaccinatie is een B2-handeling. Er is een schriftelijk medisch voorschrift of een staand
order nodig alvorens we dit mogen uitvoeren.
Verschillende taken van de verpleegkundigen:
• Grondige kennis hebben i.v.m. vaccinatie en vaccinatiebeleid (deskundigheid), vb.
o Contra-indicaties (echte contra-indicaties en valse contra-indicaties)
o Nevenwerkingen
▪ Zie bijsluiter
▪ Voorkomen: (zeer vaak; vaak; zelden)
o Kenmerken:
▪ Lokaal (pijn, ongemak, roodheid, zwelling)
▪ Algemeen (verminderde eetlust, koorts, slaperigheid, irritatie, abnormaal huilen,
allergische reacties, diarree, hoofdpijn)
o Correcte handelingen bij een anafylactische reactie na vaccinatie (komt uiterst zelden voor -
1/1.000.000)
• Bijscholing volgen m.b.t. nieuwe inzichten en veranderingen in het vaccinatiebeleid
• Richtlijnen voor een goede bewaring van de vaccins volgen
o Veilig bewaard
o 2°C - 8°C
▪ Koelkast wordt gevuld volgens het FIFO principe (First in, first out)
o Het koudeketentraject volgen
• Correcte informatie geven + goede samenwerking met de ouders
• Vaccinatie promoten, de ouders ondersteunen en motiveren
• Verpleegkundige anamnese
• Alle vaccins voor het vaccinatieprogramma kunnen besteld worden in het bestelsysteem Vaccinnet.
• Alle toegediende vaccinaties met de gratis geleverde vaccins worden geregistreerd in de
vaccinatiedatabank van Vaccinnet (wettelijk voorzien)
DE UITLEG OVER NEONATALE GEHOORSCREENING (ALGO T M - TEST) GEVEN
De neonatale gehoorscreening is een veilige, pijnloze en betrouwbare test. Dit wordt uitgevoerd door de
regioverpleegkundige van Kind en Gezin in de eerste levensweken (tussen 2 en 6 weken).
Er wordt een oorkapje aan beide oortjes geplaatst. Via kleine luidsprekertjes krijgt de baby zachte klikgeluiden
te horen. Via de elektroden worden de veranderingen in de hersenactiviteit geregistreerd en het toestel
beoordeelt of het kind voldoende kan horen. De hele test duurt enkele minuten.
Hoe rustiger de baby is, des te sneller verloopt de test. Slaapt de baby, dan is dit ideaal.
Gehoorstoornissen die pas later ontstaan, kan deze test niet opsporen. Daarom volgt Kind en Gezin de spraak-
en taalontwikkeling tijdens regelmatige consultaties
DE NIEUWE RICHTLIJNEN OMTRENT PREVENTIE VAN VITAMINE D TEKORT BIJ
ZUIGELINGEN EN JONGE KINDEREN UITLEGGEN
, Bronnen van vitamine D
• Synthese in de huid na blootstelling aan ultraviolet licht
• De voeding (kunstvoeding, boter, margarine, vette vis)
Gevolgen van een tekort aan vitamine D
• Hypocalcemie en hypofosfatemie
• Effecten op het skelet – rachitis met weinig botaanmaak, botten van slechte kwaliteit, botdeformaties
(vb. O-benen).
• Effecten buiten het skelet (vertraagde groei, apnoeaanvallen, stuipen, verhoogde vatbaarheid voor
infecties)
Volgende zaken worden aanbevolen betreft de preventie van vitamine D tekort:
• Voldoende blootstelling aan zonlicht
• Inname van verrijkte voedingsmiddelen
• Toediening van vitamine D supplementen (400 IU (Internationale Eenheid) per dag vanaf geboorte
tot 6 jaar onafhankelijk van voeding)
Bij kinderen met een donker (negroïde) huidtype wordt 600 IU/d aanbevolen.
Er wordt aanbevolen om een vitamine D als een monopreparaat van cholecalciferol (vitamine D3) toe te
dienen.
