INLEIDING SOCIAAL RECHT
1. Sociale wetgeving – sociaal recht
Het recht:
- Regelt leven van gemeenschap
- Zeer groot aantal rechtsnormen die neergelegd zijn in wetten maar ook
andere bronnen van recht => opgedeeld in grote groepen (één ervan is
sociaal recht)
- Ook dit is ingedeeld in 2 grote groepen:
a) Arbeidsrecht: normeert de individuele en collectieve betrekking
tussen werknemers en werkgevers.
b) Sociale zekerheidsrecht: alle stelsels die voorzien in individuele
sociale prestaties, die ertoe strekken de levensstandaard van de
betrokkene te handhaven, hem de middelen tot een menswaardig
bestaan te verschaffen of bepaalde bijzondere kosten op te vangen.
- Kenmerken sociaal recht:
A. Bescherming economisch zwakkere
B. Autonome regelgeving komt naar voren => in cao’s worden de
betrekkingen tussen werknemers en werkgevers genormeerd.
C. Procedureel ressorteren van geschillen in verband met arbeid – en
sociale zekerheidsrecht
Sommige vechten de eenheid van het sociale recht aan. Vooral voor
de definiëringsproblematiek: sommige zien het als een zaak van
economisch recht, bestuursrecht, publiekrecht,…
‘Sociale wetgeving’:
= moet niet begrepen worden in formele zin, maar in materiële zin => niet
sociale wetgeving maar sociaal recht.
2. Arbeidsrechtbanken en arbeidshoven
Arbeidsrechtbanken?
= geschillen die betrekking hebben op de individuele
arbeidsovereenkomst evenals geschillen tussen sociaal verzekerde
werknemers of zelfstandigen en de uitvoeringsorganen (eerste aanleg)
Arbeidshoven?
= geschillen betreffende bijstandsregelingen + geschillen
arbeidsrechtbanken in hoger beroep
Arbeidsgerechten zijn volwaardige, autonome rechtscolleges geïntegreerd in de
rechterlijke macht.
Samenstelling: voor het leven benoemd beroepsmagistraat + 2
lekenrechters
Beginselen van het burgerlijk procesrecht worden toegepast
Ook medische en andere expertises zijn toegelaten
1
, MAAR ze zijn niet bevoegd inzake collectieve arbeidsgeschillen:
indien strafbepalingen van sociaal recht => strafgerecht, indien
onrechtmatige daad => burgerlijke rechtbank
3. Structuur van de cursus
Lezen p. 13
ARBEIDSRECHT
Inleidend hoofdstuk
1. Begrip en historische ontwikkeling
Arbeidsrecht
= normeert de individuele en collectieve betrekkingen tussen werknemers
en werkgevers.
= bevat rechten en plichten voor werkgevers en werknemers.
= enkel bij relaties waar arbeid gepresteerd wordt in ondergeschikt
verband
≠ zelfstandige arbeid
Maar wat is het verschil dan tussen een arbeidsovereenkomst en
zelfstandige arbeid?
= bij een arbeidsovereenkomst presteert de werknemer onder het
gezag van de werkgever arbeid in ondergeschikt verband.
Opletten bij de definiëring van ‘ondergeschikt verband’: vroeger
‘gezag, leiding en toezicht’, nu enkel ‘gezag’ (want gezag geeft je
recht om leiding te geven en toezicht te houden)
Hoe beoordeel je of iemand onder ondergeschikt verband werkt?
= er moet gekeken worden naar de feitelijke en contractuele relatie
Krachtlijnen historische ontwikkeling van het arbeidsrecht => zie p. 15 – 16.
LEZEN
2. Bronnen van het arbeidsrecht
Rechtsnormen kunnen verschillende vormen aannemen:
- Formele rechtsbronnen: normen waarin het objectieve recht neergelegd
wordt
- Bindende formele rechtsbronnen: normen waarin de daartoe bevoegde
organen namens de gemeenschap rechtsregels vaststellen
- Interne of nationale bronnen
- Internationale en supranationale bronnen
2.1 Nationale bronnen van arbeidsrecht
A. Belgische grondwet kent een aantal sociale grondrechten.
2
, Vb. art. 23 GW: recht op een menswaardig leven zie codex
Het arbeidsrecht behoort volgens de grondwet tot de bevoegdheid van de
federale staat met uitzondering van:
o Gemeenschappen zijn bevoegd het gebruik van talen te regelen
voor de sociale betrekkingen tussen werkgevers en hun personeel,
alsmede voor de door de wet voorgeschreven akten en bescheiden
o Gemeenschappen zijn bevoegd inzake beroepsopleiding, bijscholing
en sociale promotie, evenals inzake arbeidsgeneeskundige controle
o Gewesten zijn bevoegd inzake arbeidsbemiddeling
Bij 6e staatshervorming werden de bevoegdheden van de gewesten
nog sterker uitgebreid:
Arbeidsmarktbegeleiding van rechthebbenden op leefloon
Controle op beschikbaarheid van werkzoekenden
Doelgroepenbeleid
Dienstencheques
Betaald educatief verlof
Decreet van 1973 maakte het gebruik van het Nederlands verplicht voor
alle sociale betrekkingen, daaronder begrijpend alle contracten
(mondeling of schriftelijk, collectief of individueel, tussen werkgevers en
werknemers) die rechtstreeks of onrechtstreeks verband houden met de
tewerkstelling.
Inbreuken: absolute nietigheid (nietigheid kan ingeroepen worden
voor een deel of het gehele contract)
MAAR: arrest van 9 november 1995 van het grondwettelijk hof heeft dit
decreet gedeeltelijk vernietigd wegens schending van de grondwet
Ook het Hof van Justitie van de Europese Unie verklaarde dat het Vlaamse
taaldecreet strijdig was met het recht van vrij verkeer van werknemers, dit
was niet ten voordele van de taalbescherming
Bij een individuele arbeidsovereenkomst moet er een mogelijkheid
zijn om het contract op te maken in de officiële taal van de EU!
(Engels).
B. Formele wetten => belangrijkste bron van arbeidsrecht
MAAR: beperken zich vaak tot het vaststellen van algemene beginselen
(kaderwetten), verdere regeling overlatend aan koninklijke of ministeriële
besluiten.
C. Eigen rechtsvorming = belangrijke plaats in arbeidsrecht.
Wat is eigen rechtsvorming? = vorming van rechtsregels die niet door
democratisch verkozen vergaderingen of door politiek verantwoordelijke
organen, doch wel door de betrokken partijen.
Wat zijn de belangrijkste vormen van eigen rechtsvorming? = autonome
rechtsvorming (= arbeidsreglementen, cao’s)
3
, Het opmaken van arbeidsreglement is verplicht
Het wordt opgesteld door de ondernemingsraad, indien er geen
ondernemingsraad is, neemt werkgever zelf initiatief
Cao-wet 5 december 1968 => collectieve arbeidsovereenkomst: “een
overeenkomst waarbij individuele en collectieve betrekkingen tussen
werkgever(s) en werknemers in ondernemingen of in een bedrijfstak
worden vastgesteld”
Collectieve arbeidsovereenkomst kan op 3 niveaus worden afgesloten:
1. Bedrijf
2. Bedrijfstak
3. Nationaal niveau
D. Art. 51. De hiërarchie van de bronnen der verbintenissen in de
arbeidsbetrekkingen tussen werkgevers en werknemers is als volgt
vastgesteld:
de dwingende bepalingen van de wet;
de algemeen verbindend verklaarde collectieve
arbeidsovereenkomsten in volgende orde :
a) de overeenkomsten gesloten in de Nationale Arbeidsraad;
b) de overeenkomsten gesloten in een paritair comité;
c) de overeenkomsten gesloten in een paritair subcomité;
de niet algemeen verbindend verklaarde collectieve
arbeidsovereenkomsten, wanneer de werkgever de overeenkomst
ondertekend heeft of aangesloten is bij een organisatie die deze
overeenkomsten heeft ondertekend, in volgende orde :
a) de overeenkomsten gesloten in de Nationale Arbeidsraad;
b) de overeenkomsten gesloten in een paritair comité;
c) de overeenkomsten gesloten in een paritair subcomité;
d) de overeenkomsten gesloten buiten een paritair orgaan;
de geschreven individuele overeenkomst;
de niet algemeen verbindend verklaarde collectieve
arbeidsovereenkomst, gesloten in een paritair orgaan, wanneer de
werkgever, hoewel hij de overeenkomst niet ondertekend heeft of
niet aangesloten is bij een organisatie die deze heeft ondertekend,
behoort tot het ressort van het paritair orgaan waarin de
overeenkomst is gesloten;
het arbeidsreglement;
de aanvullende bepalingen van de wet;
de mondelinge individuele overeenkomst;
het gebruik.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper crimen123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,29. Je zit daarna nergens aan vast.
