LES 1 INTRODUCTIE & KERNBEGRIPPEN EN
AANDACHTSPUNTEN
→ Klinische ontwikkelingspsychologie (KLOP)
“Wat een probleem is in de ene levensfase, hoeft niet perse een probleem te zijn in een andere
levensfase.”
Examen
• Gesloten boek examen, schriftelijk
• Gebruik bijlage testbrochure PDC toegestaan
• Open vragen
• Eventueel met subvragen
• Puntenverdeling op examenformulier vermeld
• Kennis, toepassing en/of inzicht
• Voorbeeldvragen in laatste les en doorheen lessenreeks
• Geen taak
• Nooit cijfergegevens kennen, geen percentages en ook geen namen
KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE (KLOP): DEFINITIE EN SITUERING
= Onderzoeken van afwijkende ontwikkeling bij kinderen en jongeren, de diagnostiek, behandeling en
preventie ervan.
-> een combinatie van ontwikkelingspsychologie en klinische psychologie
Doel KLOP:
1. Modellen ontwerpen die de ontwikkeling van afwijkend gedrag kunnen verklaren
= studie van afwijking van normale ontwikkeling
2. Bestuderen van implicaties van verworven inzichten→ aanknopingspunten aanreiken voor
preventie of interventie
Het is belangrijk om te weten wat de werkzame mechanismen zijn → het is goed dat je kan zien dat het
een depressie is, maar we willen nu ook gaan zien HOE deze is ontstaan! (en hoe wordt deze instand
gehouden?)
We gaan niet behandelen op de symptomen (we gaan heel vaak ook gaan behandelen op de
risicofactoren, bv een negatief zelfbeeld)
1
,Prevalentie kinderpsychopathologie
• ? % klinische stoornis?
• 2-3% zoekt hulp… afhankelijk van?
• Belang van herkennen signaalpunten
• Jaarlijks > 130 000 Vlaamse adolescenten in hulpverlening
• Grote variatie prevalentie per stoornis
- Bv. AN: <5 % tussen 5 en 17 jaar
- Bv. Angst: 30 % tussen 5 en 17 jaar
Redenen?
• Kind afhankelijk van ouders om in begeleiding te komen
• Ernst problematiek
• Effect op gezinsfunctioneren en school functioneren
• Kinderen zijn ook niet zo talig dus bijvoorbeeld nog geen zelfreflectievermogen
• …
Wat is ‘normaal’?
• Voor bepaalde stoornissen ‘makkelijker’ te bepalen dan voor andere: bv. psychose
(denkbeelden, emotionele beleving fundamenteel anders)
–> moeilijk bij gedragsproblemen
• Hoge lifetime prevalentiecijfers psychopathologie
= risico dat iemand heft om een stoornis te ontwikkelen in zijn/haar leven
• Happiness myth (Russ Harris) happiness
• Kadert binnen ruimer ethisch/maatschappelijk debat
- Jezelf als norm? -> zowel positieve als negatieve gevoelens in je leven
- Gerelateerd aan maatschappelijk narratief
Happiness myth (Russ Harris)
1. 1e mythe: Wij gaan er soms vanuit dat we moeten proberen gelukkig te zijn, en als er iets mis
is zijn we niet gelukkig → Russ Harris zegt dat ‘het normaal is dat we allemaal emoties in golven
gaan ervaren, slechte en goede emoties komen en gaan), hij vindt dit dus een mythe dat we
alleen goede gevoelens moeten voelen.
2. 2e mythe: Russ Harris zegt ‘zelfs je allergelukkigste dag in je leven → zelfs op die dag heb je
ook andere emoties gevoeld dan puur geluk. Waarom? Omdat emoties komen en gaan. Als je
echt een definitie voor geluk wilt gaat het dus eerder over waarden dan over continu geluk
nastreven per moment
3. 3e mythe: Russ zegt dat als je je nkiet gelukkig voelt er dan ook niks mis is met jou, het is niet
nodig om coping te gaan doen (bv pillen nemen), je hoeft emoties niet altijd te doven. Het is oké
om bepaalde emoties toe te laten.
→ De normale staat van zijn is dus een hoeveelheid aan emoties voelen!
2
,Radio gaga - psychiatrisch centrum Bethanië in Zoersel
'Als ik mensen de hele nacht zie aanschuiven voor de nieuwste iPhone, dan denk ik: Wie is er hier
abnormaal?'
Een meisje met frequente psychoses gaf deze quote, voor ons is het oke dat we een nacht aanschuiven
voor de iphone maar wij vinden het niet oke als we een psychose vertonen.
2 benaderingen voor grens ‘normaliteit – stoornis’
• Dimensionele benadering
- Continuüm van ‘geen problemen tot veel problemen’
- Vb. dimensie externaliserende problemen en dimensie internaliserende problemen (Cf. ASEBA
– Achenbach)
- Persoon in meer of mindere mate kenmerken van een bepaald probleem (lijden?)
- Belangrijk voor psychologisch consulent!
-> Aantal labels stijgt heel neig per editie
KLOP gaat ervan uit dat beide benaderingen elkaar aanvullen!
Binnen een bepaalde diagnose meer of minder symptomen (en andere uitingsvormen)
EN neemt ontwikkelingsperspectief mee om te bepalen of gedrag normatief, risicovol of problematisch
is
Examen: redeneer even over normaliteit, dan zou je dus eigenlijk dit alles van ervoor moeten kunnen
geven!!
Centrale termen binnen KLOP:
• Risicofactoren
• Beschermende factoren
→ Balans draagt bij tot al dan niet ontwikkeling probleemgedrag
= Een risicofactor is een factor die een negatieve invloed heeft op de (normale) ontwikkeling van een
kind en die de kans op een bepaalde (maladaptieve) ontwikkelingsuitkomst verhoogt
• Risicofactor geeft steeds kansuitspraak
• 2 soorten risicofactoren:
• Risicoperioden
- Bv. Agressie voor en na 10-jarige leeftijd
-> Hij onderzocht of agressie bij jongere kinderen voorspellend is in de toekomst kinderen onder
de 10jaar die agressie toonden, hadden een voorspelling voor agressie in de toekomst
• Multifinaliteit: eenzelfde (combinatie) risicofactor(en) kan tot verschillende uitkomsten leiden
Bv: stel je hebt controledrang en een negatief zelfbeeld – dan zal dit bij de ene persoon leiden tot
faalangst, bij het andere kind zal dit leiden tot sociale angst
(dit kan komen omdat veel van de etiologie hetzelfde is)
• Equifinaliteit: Een bepaald probleem kan door verschillende (sets van) risicofactoren worden verk-
laard
Bv: je hebt anorexia nervosa, bij de ene persoon ontwikkelt zich dat door perfectionisme en dieten,
bij de andere persoon kan dit ontwikkeld worden door perfectionisme en interpersoonlijke
problemen
→ Hoe zit het voor DEZE persoon in elkaar?
-> Boven 10-jarige leeftijd: niet voorspellend voor agressie in de volwassenheid
• 4 niveaus van risicofactoren/kwetsbaarheid
- Organisch niveau = alles wat fysisch is
Bv. Genetische factoren, zwangerschapscomplicaties
- Intrapersoonlijk niveau = tussen personen
Bv. Temperament (gedragsinhibitie)
- Interpersoonlijk niveau
Bv. Lage SES, opvoedingsstijl
- Hogere orde niveau (maatschappij)
Bv. Armoede
= Veerkracht is het hebben van een goede externe en interne aanpassing aan omstandigheden
= Een beschermende factor is een factor die in een risicovolle situatie de negatieve invloed van de
risicofactoren op de ontwikkeling geheel of gedeeltelijk teniet doet
“Iedereen ervaart moeilijkheden, maar niet iedereen ontwikkelt een stoornis hierdoor!!”
• Beschermende factoren bevorderen veerkracht -> hoe meer, hoe veerkrachtiger
• Beschermende factoren kunnen zich ook situeren op 4 niveaus: organisch, intrapersoonlijk, inter-
persoonlijk en hogere orde niveau
• Beschermende factor voor ene kind kan risicofactor/stressor zijn voor ander kind
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanassche. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.