Les 2: Taal in de 21ste eeuw – taalonderwijs in de 21ste eeuw: p. 14-20
Het leesoffensief voor Vlaanderen:
- Zie notities
- Wat is taalkennis:
o Verwijst naar wat iemand bewust en onbewust weet over allerlei aspecten van taal,
taalgebruik en taalsysteem (een brief schrijven, gesprek voeren)
- Taalvaardig zijn:
o In staat zijn om talige handelingen uit te voeren (recept lezen, tiktok ontwerpen)
- Attitudes:
o Houding, emoties en motivatie (frans durven praten, niet van lezen houden)
- + Oeso
o Bewust omgaan met verandering
o Complexe informatie verwerken
o Kritisch en probleemoplossend denken
o Zelfstandig beslissingen nemen
o Creatief samenwerken
o Communiceren in diverse (al dan niet digitale) contexten
o Omgaan met nieuwe media en technologie
- = alomtegenwoordig
o Complexe info verwerken door bronnen te raadplegen
o Sterk ontwikkelde lees- en luistervaardigheid
o Sterk ontwikkelde schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid
o Creatief zijn met taal
o Taalgebruik aanpassen aan de situatie en het doelpubliek
o Omgaan met nieuwe media en technologie: tweeten, sms’en
HET LEESOFFENSIEF: p. 20
- We lezen steeds minder vaak langere teksten en boeken:
o Diep lezen = geconcentreerd lezen van langere verhalende teksten.
o Essentieel voor de ontwikkeling van leesvaardigheid en leesmotivatie.
o Van wezenlijk belang om goed te kunnen functioneren in de samenleving.
o Individueel welzijn en sociaal welzijn.
o Eindtermen halen voor begrijpend lezen daalt.
o Bijna 20% van 15-jarigen haalt referentieniveau niet.
o De helft vindt lezen tijdverlies, 60% leest om informatie te vinden en omdat
het moet.
o Houding tegenover lezen en gebrek aan leesmotivatie bij leraren-in-opleiding.
- De effecten van lezen:
o Lezen heeft een positieve impact op mentale en fysieke gezondheid en welbevinden.
o Vergroot zelfkennis.
o Vergroot vermogen tot empathie.
o Inwijding in hoe andere culturen denken en leven.
o Lezen stimuleert taalgevoeligheid en creativiteit.
o Betere communicatieve vaardigheden, meer participatie in de samenleving.
o Sterker in kritisch denken, focus en concentratie.
- Participatie in de samenleving:
, o Deelname aan culturele, sociale, politieke, economische en digitale leven.
o Lezen emancipeert en voedt het cultureel en maatschappelijk bewustzijn.
o Laaggeletterden hebben het moeilijk in een samenleving die steeds
complexer wordt.
o Strategisch Plan Geletterdheid 2017-2024: constante instroom van
nieuwe laaggeletterden.
o In Vlaanderen: 15% laaggeletterd.
o Niet de basisvaardigheden om mee te draaien in de kennismaatschappij.
o Problemen met lezen van krantenartikel, handleiding, medische bijsluiter, …
o Economische impact: laaggeletterdheid gaat hand in hand met armoede.
• Op jonge leeftijd aandacht voor geletterdheidontwikkeling!!
- Meervoudige geletterdheid:
o Traditionele geletterdheid is niet meer voldoende: ook digitaal geletterd en
kritisch met informatie kunnen omgaan.
o Een goed ontwikkelde taal- en leesvaardigheid is de basis voor kritisch burgerschap.
o Leesvaardig zijn heeft ook tijdens de Covid-19-crisis aan belang gewonnen
bv. studenten zonder toegang tot internet thuis.
o Leesvaardigheid vormt de hoeksteen van de moderne kennis-
en informatiemaatschappij.
• We moeten opnieuw meer mensen aan het lezen krijgen!!
o Zowel wij als leerkrachten, maar ook bib, overheid,…
- Nood aan taalkrachtig onderwijs:
Onderwijs Nederlands kan anders en (nog) beter blijkt uit diverse onderzoeken zoals PISA (2018) en
PIRLS (2016):
o Leesvaardigheid van Vlaamse leerlingen is significant achteruitgegaan.
o Kloof tussen leerlingen met een hoge en lage sociaaleconomische status.
o Kloof tussen leerlingen met Nederlands als thuistaal en leerlingen met een andere
thuistaal.
o Tekortkomingen in mondelinge en schriftelijke taalvaardigheden worden vastgesteld
op scharniermomenten: overgang tussen lager en secundair, doorstroming naar
arbeidsmarkt.
o Onderzoeken PISA en PIRLS
▪ Leesvaardigheid van Vlaamse leerlingen is significant achteruit gegaan
De zin en onzin van het invulblad:
- Zelf leerstof actief
- Door de dalende onderwijskwaliteit komt het gebruik van invulboeken in het secundair
onderwijs weer in het vizier. De pedagogische basis en de manier waarop de leerkracht ze
inzet, maken het verschil.
,2. Taalonderwijs in de 21ste eeuw: p. 22-54 -> hoe op school de taal beter maken?
Filmpje:
Hoe besteedt juf Veerle aandacht aan taal in de klas?
- Ze beeld uit terwijl ze praat
- Ze benadrukt de belangrijke woorden
- Ze stelt vragen aan de kinderen
- Ze laat ze overleggen per twee (zorgt voor communicatie en interactie)
o Taalzwak kind samen met een taal sterk kind zetten
o Ze overleggen samen om tot een synthese te komen
- Ze zegt dat ze zelf ‘chinees’ is en dat ze niks van de moeilijke woorden verstaat -> ze laat de
leerlingen het dus uitleggen in hun eigen woorden
- Ze schrijft moeilijke woorden op bord
- De leerlingen moeten ook noteren
- Ze maken een webschema:
o Ze gaan zo de voorkennis van de hele klas samen zetten
o Dat zijn sleutelwoorden
o = Betekenisonderhandeling om zo tot de exacte betekenis van het woord komen
o Dit wordt later een mindmap, die ze later kunnen studeren
- Ze laat de kinderen vragen opschrijven over de les, ze leren dus ook goeie vragen noteren en
leren deze opschrijven
o Ze laat het antwoord van hun vraag opzoeken in hun boek
▪ Ze moeten dus lezen en zoeken in de tekst
▪ Zo leren ze zelf oplossingen vinden op hun vragen en wordt hun
leesvaardigheid gestimuleerd -> ze hebben een leesdoel en zijn dus
gemotiveerd om de tekst te lezen
- Geleidelijkheid:
o Ze leren stilletjes aan juist lezen, zoeken,…
- Ze laat dingen visueel zien:
o Aarde (heel klein bolletje), zon (een hele grote bal)
- Ze stelt de vraag: wat hebben we vandaag geleerd
o Ze overloopt alles nog een keer kort
- Als de leerlingen een fout antwoord geven:
o Dan gaat ze doen alsof ze een chinees is
o Waardoor de kinderen goed moeten nadenken over hoe ze iets duidelijk kunnen
maken aan de juf
- Taalstimulering:
o Mondeling en schriftelijk in interactie te kunnen gaan met de juf en met de
klasgenoten
o Dit moet in elke les, niet alleen bij Nederlands
o Zowel goed voor de taalzwakke als taalsterke leerlingen
Vind je dit een taalkrachtige les? Waarom wel of waarom niet?
Principes taalkrachtig onderwijs:
1. Taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
2. Taalkrachtig onderwijs is functioneel
3. Taalkrachtig onderwijs is contextrijk
4. Taalkrachtig onderwijs is (inter)actief
5. Taalkrachtig onderwijs geeft ondersteuning
6. Taalkrachtig onderwijs heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
7. Taalkrachtig onderwijs biedt kansen tot reflectie.
, = De rode draad voor Nederlands didactiek 1!
p. 26-27 praktijkvoorbeeld:
Wat vond je sterk aan de les van juf Isha?
Heb je een vermoeden welk(e) principe(s) in haar les aan bod kwamen?
- Interactief
- Contextrijk onderwijs
- Ondersteuning
- Reflectie
- Samenwerken
Luister naar de uitleg bij elk principe en vergelijk met je eigen ideeën over de les.
1. Het leren van taal
a. Kinderen leren taal door taal te gebruiken
2. Het leren in taal
a. We gebruiken taal als middel om andere dingen te leren
3. Leren over taal
a. We zoomen in op specifieke talige doelen en strategieën, op literatuur,… De taalles
speelt hierbij een belangrijke rol
Hoe moeten we ons onderwijs nu vormgeven om van onze leerlingen taalcompetente burgers willen
maken? -> de 7 principes
• Deze zullen jou onderwijs taalkrachtig maken
• Ze volgen elkaar in een logische volgorde
• Ze staan niet los van elkaar en overlappen elkaar
• Dit beperkt zich niet tot enkel de taallessen!
1. Taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
- Een veilige oefencontext bieden:
o Spreekdurf en schrijfdurf hebben
o Duidelijk aangeven dat fouten maken mag (dit hoort bij een leerproces)
o Fouten bekijken als leer- en oefenkansen
- Het talige repertoire van leerlingen omarmen:
o Weten welke talen een leerling kent en hier positief tegenover staan
o Identiteit van de leerling erkennen en dit geeft een gevoel van welbevinden bij de
leerling
o Dit kan ook bij Nederlandstalige kinderen als ze minder goed zijn in spreken of
schrijven of lezen
o Elk kind aanvaarden zoals het is
- Hoge verwachtingen koesteren:
o Vertrouwen geven aan je leerlingen dat je gelooft in hun kunnen en hen niet
onderschat, zullen ze meer gemotiveerd zijn en krijgen ze kansen om uit te blinken
o Vb. juf Isha heeft vertrouwen dat de leerlingen er mee bezig zullen zijn en dingen
leren (zie cursus voor voorbeelden)
p. 402-403 zie algemene kijkwijzer: de zeven principes:
- Moedig je je leerlingen aan om te experimenteren met taal?
- Weten ze dat ze fouten mogen maken?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michellehermans1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
