Samenvatting van het boek 'Een kwestie van vertrouwen', geschreven door Dieter Gryp. Notities gemaakt tijdens de les zijn er ook in verworven. Enkel wat we moeten kennen!
Deontologie – een
kwestie van vertrouwen
Proloog: het goede doen
1. Moraal en ethiek
Moraal = Het geheel van waarden en normen die richting geven aan ons handelen en zin geven aan
wat we denken en doen. (In dagelijks leven bepalen we dit vaak intuïtief - morele intuïtie, opgebouwd
door socialisatie)
Ethiek = Het expliciteren en kritisch benaderen van morele standpunten en keuzes. Het is de
theoretische studie v/d moraal: een filosofische discipline die waarde- en normenstelsels onderzoekt
en onder woorden brengt + nagaat welke argumenten bepaalde keuzes voor dat goede legitimeren.
Disciplines binnen de moderne ethiek:
1) Theoretische ethiek
a) Meta-ethiek: zoekt naar de fundamenten v/d ethiek & bekijkt morele taalgebruik en
argumenteert.
b) Normatieve ethiek: zoekt naar theoretische kaders waarbinnen morele problemen
behandeld kunnen worden.
2) Toegepaste ethiek: bekijkt morele problemen binnen specifieke domeinen (bv. Bio- of
medische ethiek)
3) Empirische ethiek: betreft disciplines zoals moraalsociologie en –psychologie, waarbij
concrete waarden & normen onderzocht worden die gelden in een SL.
1
,Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
1.1 De verwisselbaarheidsgedachte
Verwisselbaarheidsgedachte = het principe v. gelijkheid
--> Bij het innemen van een standpunt kent men de eigen belangen niet meer gewicht toe dan
de belangen van anderen. (Iedereen, incl. jezelf gelijk behandelen)
DUS een oordeel is pas moreel/ ethisch als het handelen aan het principe v. gelijkheid voldoet.
2. De rechtvaardigheidstheorieën
Binnen normatieve ethiek 3 grote stromingen (rechtvaardigheidstheorieën):
1) Het consequentialisme
2) De deontologie
3) De teologische of deugdenethiek
--> Deze geven een antwoord op hoe we morele standpunten kunnen legitimeren.
2.1 Consequentialisme
= Evalueert een handeling o.b.v. de toestand die die handeling veroorzaakt.
Een handeling is goed … als deze de best mogelijke gevolgen oplevert.
“The greatest happiness for the greatest number” - Bentham
!!! Algemeen belang is gevaarlijk voor minderheidsgroepen!!
2.2 Deontologie
= plichtenleer of beginselethiek. Het kijkt vooral naar de achterliggende intenties.
Een handeling is goed … als deze vertrekt vanuit de juiste intentie (principe)
‘Goede wil’ - morele plicht (Kant)
2.3 Consequentialisme en deontologie: een verhaal van
‘worden’ en ‘zijn’
- Consequentialisme spreekt in taal van ‘worden’ ⇒ Wat goed is, ligt NIET van tevoren vast,
maar wordt door ons allemaal bepaald.
- Deontologie spreekt in taal van ‘zijn’ ⇒ Handelen volgens universele principe. Taal v/d
wet
2.3.1 De doctrine van het dubbele effect en het trolleyprobleem
2
,Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
2.3.2 Het goede of het juiste doen?
Consequentialisme Deontologie
Goede > juiste Juiste > goede
Het goede = moreel positief doel dat we
bereiken door handelen. Het juiste = een geheel van regels/ morele
normen die onze zoektocht naar het goede
mogelijk maken.
Hét goede bestaat niet.
2.4 Theologische of deugdenethiek
Het ‘goede’ in de deugdenethiek = de verwezenlijkingen v/e aantal ‘goede’ individuen.
‘Telos’: het doel of de richting van ons handelen.
Niet per se het goede doen, maar het best mogelijke doen.
Aristoteles: “Wie doet wat hij kan, doet het goed.”
Een aantal fundamentele waarden/ principes die de SL moet nastreven (biedt een richting (!) voor
ons handelen). Door onze beperktheid kunnen we onmogelijk alle waarden integreren en
voortdurend ‘juist’ handelen. Wel streven naar een maximale realisatie van deze waarden.
Gulden middenweg zoeken. Bv. In een gevaarlijke situatie een evenwicht zoeken tss. voorzichtig
en moedig zijn.
3
, Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
DEEL 1. PRIVACY: ALOM BEKEND, WEINIG
BEMIND?
Oorsprong privacy in 1890 = ‘the right to be let alone’ door opkomst pers.
2 aspecten:
1) Het recht om dingen voor jezelf te houden.
2) Het recht om niet gestoord te worden, om dingen te doen zonder dat een ander daar
commentaar op geeft.
Data-economie = nieuwe uitdaging voor privacy (beschermd door GDPR)
In stroomversnelling eind 20ste eeuw door nieuwe technologieën en wetgeving:
- België: WVP 1992
- Europa: GDPR 2018
1. ‘The right to be let alone’
Amerikaanse juristen S. Warren en L. Brandeis schrijven 1ste tekst over privacy (1890). ⇒ Start
voor juridisering v/h begrip privacy.
Door opkomst pers een onderscheid tussen publieke en private sfeer.
1.1 Privacy als fundamentele vrijheid
‘The right to be let alone’ wordt de basis voor het principe v/d onschendbaarheid v/d persoon.
Recht op privacy = een fundamentele vrijheid. Negatieve invulling want het duidt op een
afwezigheid van ongewilde anderen.
Zowel verticaal (tss. overheid, instellingen en burgers) als horizontaal (tss. burgers onderling).
1.1.1Negatieve en positieve vrijheid
Volgens I. Berlin 2 soorten vrijheid:
1) Negatieve vrijheid: wijst op een afwezigheid. Eigen keuzes kunnen maken, zonder dat
anderen zich hiermee bemoeien of je dwingen.
Bv. Recht op vrijheid van meningsuiting
2) Positieve vrijheid: wijst op een aanwezigheid. Vrijheid is pas zinvol als we voldoende
keuzemogelijkheden hebben (mogelijkheid om eigen keuzes te maken).
Bv. Recht op onderwijs & recht op informatie.
Ten volle spreken over vrijheid? Zowel negatieve als positieve vrijheid nodig.
Zonder vrijheid geen autonomie ⇒ zonder autonomie geen democratie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanderschueren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,89. Je zit daarna nergens aan vast.
