Studie van het sociaal werk
Deel 1: wat is sociaal werk?
Deel 2: wat doet sociaal werk?
DEEL 1: WAT IS SOCIAAL WERK?
HOOFDSTUK 1: SOCIAAL WERK INLEIDEN
EEN INLEIDING OP SOCIAAL WERK
Het sociaal werk is er niet zomaar, het is iets dat voortdurend vorm krijgt – het wordt
door ons gemaakt. sociaal constructivistische visie – volgens deze visie geef je
dus mee vorm aan sociaal werk.
Sociaal werk heeft 3 dimensies: kort samengevat
- als werkveld
o focus op opdeling/organisatie van SW in sociale voorzieningen
- als beroep
o focus op de gediplomeerde sociaal werker (Wat moet ik doen?)
- als wetenschap (handelingswetenschap)
o focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventies:
o TAV wie wordt er geïntervenieerd?
o Wanneer wordt er geïntervenieerd?
o Hoe wordt er geïntervenieerd?
o Op welke gronden?
Dit OLOD legt de nadruk op SW als wetenschap (Handelingswetenschap!)
SOCIAAL WERK ALS WERKVELD
Een werkveld = een min of meer samenhangend geheel van praktijken van
organisaties die activiteiten ontwikkelen rond een bepaalde problematiek of
samenhangend geheel van problematieken. (bv. de gezondheidszorg)
hier ontwikkelen we activiteiten rond ziekte en gezondheid, binnen dit werkveldzijn
er grote verschillen in diensten en organisaties: van een ziekenhuis tot individuele
dokterspraktijken, apotheken, …
SW heeft een even grote diversiteit aan praktijken en organisaties. Het centrale doel
is zorgen voor welzijn!
Maar wat is welzijnsprobleem en wat is de goede manier om daarmee om te gaan?
We moeten keuzes maken over wat een probleem is en wat niet en hoe we iets
aan dat probleem willen doen.
1
,SOCIAAL WERK ALS BEROEP
SW is geen gewoon werk maar een beroep, een professie: ‘het is meer dan een werk
dat iemand doet’.
Een professie? Wat is dat?
Voor de ene groep is het duidelijk: SW is een beroep, terwijl de andere groep eraan
twijfelt.
De discussie over vaardigheid (= Assepoestercomplex) krijgt een scherp kantje.
Is SW een beroep of niet? Sommige spreken over een semi-professie.
SOCIAAL WERK ALS WETENSCHAP
WAT IS WETENSCHAP?
Wetenschap is de meest betrouwbare kennisbron waarover wij mensen beschikken.
Maar wat wetenschap is, is altijd voorlopig. Blijf dus op de hoogte van de
ontwikkelingen op ons vakgebied.
SW is aan het ontstaan als academische discipline. SW heeft ook haar eigen
geschiedenis en praktijken.
WAT VOOR WETENSCHAP IS SOCIAAL WERK?
Wij typeren SW als een wetenschap die sociale interventies als interventies
bestudeert.
M.a.w. SW is een handelingswetenschap:
ze probeert niet alleen de werkelijkheid te verstaan of te begrijpen maar het
bestudeert het tussenkomen in die werkelijkheid.
2e manier om SW te typeren is de vraag naar de aard van die wetenschap op de
dimensie natuurwetenschap VS sociale wetenschap.
Wij benaderen SW als een sociale wetenschap
Het SW bestudeert het sociaal handelen.
SOCIAAL WERK ALS EEN SOCIALE PRAKTIJK
Een beroep, werkveld en een wetenschap met een eigen kennisgeheel en
onderzoeksdomein maakt dat SW ook wel als een sociale praktijk te typeren valt.
Er bestaat zoiets als een sociaal werk bril:
het praten & handelen door sociaal werkers op dat terrein geeft SW een eigen
gezicht, taal, vaardigheden en competenties.
Wie mee wil doen met het SW zal de sociaal werktaal moeten leren met de
vaardigheden en competenties.
2
,HOOFDSTUK 2: WAT IS SOCIAAL WERK?
INLEIDING
Sociaal werk wordt doorgaans begrepen als een koepelbegrip voor een diversiteit
aan praktijken van maatschappelijk werk, sociaal cultureel werk, cultureel en artistiek
werk, maatschappelijke dienstverlening, … In de meeste bacheloropleidingen SW
wordt er gekozen om ook personeelswerk als een onderdeel van het SW te
beschouwen.
Sociaal werk richt zich op verscheiden doelgroepen (jongeren, volwassenen,
ouderen, …). Het vindt plaats op zeer diverse terreinen (hulpverlening, vrije tijd, i/h
werk van mensen, …). Sociaal werkers worden ingezet om tegemoet te komen aan
een diversiteit van sociale problemen (armoede, relaties, arbeid, opvoeding, …)
Deze verscheidenheid is kenmerkend voor SW. Het is belangrijk om doorheen deze
diversiteit op zoek te gaan naar de eigenheid van SW.
OP ZOEK NAAR EEN DEFINITIE VAN SW
DE INTERNATIONALE DEFINITIE VAN SW (2000)
Sociaal werk bevordert sociale verandering, probleemoplossing in menselijke
relaties, ‘empowerment’ en bevrijden van mensen, met oog op het bevorderen van
hun welzijn.
Door gebruik te maken van theorieën over menselijk gedrag en sociale systemen,
intervenieert SW daar waar mensen in interactie treden met hun omgeving.
Mensenrechten en sociale rechtvaardigheid zijn i/h SW essentieel.
Interventies: kan begrepen worden op 2 manieren:
- Sociale interventie: SW als expert die van buitenaf een oplossing voorstelt
- Tussenkomen in sociale probleemsituatie: SW heeft geen expertenrol wel
dialoog tussen partijen en aandacht voor context en historiciteit.
In deze definitie wordt SW aangeduid als een beroep. SW wordt hier opgevat als een
combinatie van waarden, theorieën en praktijken.
DE GLOBALE DEFINITIE VAN SW (2014)
Sociaal werk is een praktijkgericht beroep en een academische discipline die sociale
verandering, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van de mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteiten staan centraal i/h SW.
Door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen en
inheemse kennis, engageert SW mensen en structuren om de uitdagingen van het
leven aan te gaan en het welzijn te verhogen.
3
, DE INTERNATIONALE DEFINITIE VAN 2000 EN 2014 VERGELEKEN
Je ziet een aantal gelijkenissen maar ook erge verschillen.
A. Waarom sociaal werk?
3 algemene doelen:
- Bevorderen sociale verandering
- Bevorderen probleemoplossing in intermenselijke relaties
- Bevorderen van empowerment en bevrijding
3 algemene doelen verschuiven naar (2014):
- Bevorderen van sociale verandering en ontwikkeling
- Empowerment en bevrijding van mensen
- Sociale cohesie verschijnt als doel, terwijl probleemoplossing in
intermenselijke relaties verdwijnt.
In 2000: 1 doel
- Het welzijn van mensen bevorderen
In 2014: 2 doelen
- Het welzijn van mensen bevorderen
- De uitdagingen van het leven aangaan
Empowerment is in het actuele sociaal werk een centraal concept. Het wordt in de
definitie samen met bevrijding vermeldt.
Empowerment: mensen in staat stellen om mee te draaien in maatschappelijke
structuren zonder deze structuren zelf in vraag te stellen.
B. Hoe gaat sociaal werk dat bereiken?
Om die doelen te bereiken is er nood aan kennis
- Over menselijk gedrag en sociale systemen
Welke kennis?
- Theorieën van SW, de sociale en de humane wetenschappen en door lokale
kennis
Een academische discipline + indiginous knowledge (= inheemse kennis) / meer dan
alleen wetenschappen als bron.
4