Het vak ethisch en juridisch reflecteren bestaat uit 2 delen: ethisch reflecteren en juridisch reflecteren. Van het deel ethisch reflecteren hebben we geen examen, maar maken we wel een examenopdracht in groep. Het deel juridisch reflecteren wordt wel bevraagd op een schriftelijk examen. De leersto...
Wegwijzers beroepsgeheim
1. Beroepen in de grijze zone
Situering
- Helemaal niet evident om te weten wie beroepsgeheim heeft
- Geheimhouders hebben een geheimhoudingsplicht tegenover derden
- Kan/moet slechts in specifieke gevallen afwijken
- Wie buiten deze gevallen informatie bekendmaakt = strafbaar
- Functie zonder beroepsgeheim contractueel vertrouwelijkheid
o maar garanties zijn minder sterk
- Beroepsgeheim telt niet wanneer beroepsbeoefenaar voor de rechter getuigt
Basisregel:
- Beroepsgeheim is voorbehouden voor personen die functies uitoefenen waarvan de
maatschappij vindt dat de vertrouwelijkheid die noodzakelijk is voor het uitoefenen
van de functie in de regel primeert op andere belangen
- Gebeurt op 3 manieren:
o Expliciet doordat een bevoegde wetgever het beroepsgeheim in de wet van
toepassing verklaart
o Impliciet doordat de maatschappelijke erkenning van de noodzakelijke
vertrouwensfunctie blijkt uit een geheel aan wettelijke elementen
o Doordat de maatschappelijke erkenning van de noodzakelijke
vertrouwensfunctie blijkt uit traditie of gewoonte
Wat is het beroepsgeheim ook alweer?
- Slechts van toepassing op een beperkt aantal afgelijnde vertrouwensfuncties
- Maatschappij vindt dat de vertrouwelijkheid noodzakelijk is voor het uitoefenen van
de functie in de regel sterker doorweegt dan andere belangen
o Andere belangen = bv:
Strafrechtelijke waarheidsvinding,
Efficiënte informatiedoorstroming binnen de hulpverlening
Of communicatie met het netwerk van de cliënt
- De garantie van vertrouwelijkheid en een eventuele straf, zijn de toegangspoort voor
de cliënt om zich enkel bloot te geven als hij erop kan vertrouwen dat alle info
binnenskamers blijft
Begrip: geheim
- = alle uit de vertrouwensfunctie vernomen informatie die van nature geheim is of
toevertrouwd is met de bedoeling ze niet verder te verspreiden
- Context speelt rol
- Bv: het feit dat een cliënt aanklopt bij een geheimplichtige
is in principe een geheim, maar dit is moeilijk vol te
houden indien de politie na een verkeersongeval op de
openbare weg navraagt wie het slachtoffer is en of hij
gehospitaliseerd werd
o Ook geanonimiseerde informatie = niet geheim
,Begrip: bekendmaking
- Wanneer een persoon aan het beroepsgeheim gebonden is en de informatie die hij
heeft geheim is, is de bekendmaking ervan verboden
- Elke overdracht van informatie valt onder beroepsgeheim
o = geheimhouder schendt niet enkel het beroepsgeheim wanneer hij een
dossier doorgeeft of over een cliënt vertelt, maar ook wanneer hij iemand
bewust laat meelezen of meeluisteren
- Beroepsgeheim vertrekt vanuit de verhouding van 1 cliënt (of een cliëntsysteem) en
1 beroepsbeoefenaar
o Elke bekendmaking door de geheimhouder buiten deze 1 op 1 verhouding =
verboden
- De geheimhouder is verplicht om te zwijgen tegen collega’s, administratief
medewerkers, hiërarchische oversten, familieleden, …
o Het mag niet om te zeggen dat het de cliënt geen kwaad berokkent en
daarom toegestaan is NIET
- Elke opzettelijke bekendmaking is strafbaar
o Ook wanneer de geheimhouder de cliënt hiermee wil helpen
Voordelen beroepsgeheim:
- = bewaakt de toegangspoort tot een vertrouwensfunctie
- Beschermt niet enkel de individuele cliënt
- Bestaat ook in het belang van de samenleving als geheel
- Andere geheimhouders hebben er ook belang bij dat hun collega’s het
beroepsgeheim respecteren
o Tuchtrecht besteed hier veel aandacht aan
Het belang dat de cliënt, samenleving en beroepsbeoefenaar heeft bij het geheimhouden
van informatie kan aan de kant geschoven worden wanneer een hoger belang zich
aandient
- Het recht erkent 3 belangen:
o De waarheidsvinding
o De veiligheid
o Integriteit van personen en de hulpverlening aan de cliënt
- Deze belangen monden uit in een beperkt aantal spreekrechten en spreekplichten
Enkele basisnoties bij het afbakenen van het toepassingsgebied
1) Een basisregel brengt kleur in de grijze zone
- Artikel 458 van het Strafwetboek: “alle personen die uit hoofde van hun staat of
beroep kennis dragen van geheimen” tot geheimhouding verplicht
- = niet iedereen die met vertrouwelijke informatie omgaat, is geheim plichtig
- Volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie
o = beroepsgeheim voorbehouden voor vertrouwensfuncties waarvan het
noodzakelijk vertrouwelijke karakter door de wet, de traditie of de gewoonte
erkend wordt
Basisregel:
,Wie bepaalt of iemand beroepsgeheim heeft?
- De erkenning als geheimhouder = essentieel
- Een persoon bepaalt niet zelf of hij beroepsgeheim heeft
- Dat is de taak van:
o De wet wetgever
o De traditie
o De gewoonte
- Wet = bron bij uitstek
- De wetgever heeft het beroepsgeheim ingevoerd
o = dus ook verantwoordelijk voor de invulling
2) De rol van de rechter bij de afbakening van het toepassingsgebied
Wanneer is een persoon aan het beroepsgeheim gebonden?
- = wordt in algemene bewoordingen bepaald door de wetgever
- Algemene bewoordingen moet op het concrete geval toegepast worden
- Hoewel het laatste woord hierbij aan de rechter toekomt, moet de betrokkene of hij
die hem adviseert inschatten of de specifieke persoon in de specifieke casus
beroepsgeheim heeft
Oordeel van de rechter = richtinggevend, maar niet absoluut
- Omdat de rechter oordeelt in specifieke gevallen, is het mogelijk dat gelijkaardige
situaties in de toekomst tot een ander besluit leiden
- Gevolg: zo kunnen:
o Nieuwe wettelijke of maatschappelijke elementen leiden tot een evoluerend
standpunt
o OF contextuele elementen tot een andere uitkomst leiden
- Rechter spreekt zich niet over elk geval uit
o Met name in de zorgsector zijn uitspraken over het toepassingsgebied van het
beroepsgeheim = zeer zeldzaam
3) Niet is evident
- In de praktijk of wetenschappelijke literatuur = enkele misverstanden over het
toepassingsgebied van het beroepsgeheim
- 2 voorbeelden hiervan zijn (stellingen):
o Artikel 458 van het Strafwetboek is enkel van toepassing op wie een beroep
uitoefent
NIET WAAR
Het beroepsgeheim staat open voor elke vertrouwensfunctie,
ongeacht de hoedanigheid van de persoon
Ook vrijwilligers, stagiairs, studenten en andere personen zonder
professionele hoedanigheid kunnen geheimhouder zijn
, o De vereiste van een vertrouwensfunctie is hetzelfde als het begrip
vertrouwensrelatie
Relatie leidt al snel tot de conclusie dat er direct contact met de cliënt
moet zijn, dat het vertrouwen van de cliënt door persoonlijk contact
gewonnen moet worden of dat de verhouding met de cliënt langdurig
en standvastig moet zijn
NIET WAAR
Persoonlijk of langdurig contact is geen noodzakelijke voorwaarde
voor het beroepsgeheim
Zo kunnen ook personen die de cliënt nooit ontmoet hebben (bv: arts
klinisch bioloog) of personen waaraan de cliënt verplicht gegevens
moet meedelen maar waarmee geen band is (bv: controlearts)
beroepsgeheim hebben
Een stappenplan om na te gaan wie beroepsgeheim heeft
- Wanneer de wettekst niks vertelt over wie beroepsgeheim heeft, moet worden
nagegaan of het belang van geheimhouding volgens de samenleving opweegt tegen
andere belangen
o Beroepsgeheim is verbonden met maatschappelijke kost
o Eenmaal een persoon beroepsgeheim heeft, zijn andere belangen (zoals
strafrechtelijke, efficiënte informatiedoorstroming binnen de hulpverlening of
communicatie met het netwerk van de cliënt) ondergeschikt
- Gevolg: het beroepsgeheim beperkt zich tot die vertrouwensfunctie waarvan de
samenleving de geheimhouding hoger acht dan deze andere waarden
! het is niet aan de persoon die de functie uitoefent om te beslissen of zijn
vertrouwensfunctie van maatschappelijk belang is!
- Deze taak is voor de wetgever, maar traditie en gewoonte kunnen ook een
ondersteunde rol krijgen
- De vereiste van een wettelijke basis heeft tot gevolg dat vertrouwensfuncties zonder
wettelijke erkenning (bv: casuscoördinator in een stedelijk daklozenproject) geen
beroepsgeheim hebben
! tot nu toe houden de rechtsleer en de rechtspraak consequent vol dat in
vertrouwensfuncties waarin louter materiële belangen op het spel staan (financiële
beroepen) de geheimhouding niet in het belang is van de samenleving, zodat ze geen
beroepsgeheim hebben
- Ook in andere gevallen:
kapper, boezemvriend,
klusjesman
samenleving heeft
weinig belang bij
geheimhouding hier
de afbakening van het
beroepsgeheim ligt niet bij de
persoon zelf, maar is de taak
van de wetgever = uit eerder
geformuleerde basisregel
- Basisregel wordt
gebruikt als stappenplan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisegesquiere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
