Beknopte samenvatting van de cursus "Strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors" (editie 2022) geschreven door Raf Verstraeten en Frank Verbruggen. Dit academiejaar gedoceerd door prof. Verbruggen en prof. Spriet in de derde bachelor rechten aan de KU Leuven. Aangevuld met notities en ppt.
Let ...
Samenvatting Strafrecht en Strafprocesrecht – 3BA Rechten KU Leuven 2022-2023
Inhoudsopgave
DEEL 1 – ALGEMENE ORIËNTATIE .................................................................................................... 6
HOOFDSTUK 1 – WAT IS STRAFRECHT? .................................................................................................... 6
HOOFDSTUK 2 – CODIFICATIE ................................................................................................................ 6
HOOFDSTUK 3 – SITUERING VAN HET STRAFRECHT TUSSEN ANDERE RECHTSDISCIPLINES ...................................... 7
HOOFDSTUK 4 – INDELINGEN VAN HET STRAFRECHT .................................................................................... 7
AFDELING 1 – ALGEMEEN STRAFRECHT EN BIJZONDER STRAFRECHT ...................................................................... 7
AFDELING 2 – BUITENLANDS EN INTERNATIONAAL STRAFRECHT ........................................................................... 8
DEEL 2 – DE STRAFWET ................................................................................................................. 10
HOOFDSTUK 1 – HET LEGALITEITSBEGINSEL ............................................................................................. 10
HOOFDSTUK 2 – HET LEGALITEITSBEGINSEL EN DE BRONNEN VAN HET STRAFRECHT .......................................... 10
AFDELING 1 – FORMELE BRONNEN VAN HET STRAFRECHT ................................................................................. 10
AFDELING 2 – LEGALITEITSCONTROLE DOOR HOVEN EN RECHTBANKEN ............................................................... 11
AFDELING 3 – RECHTSPRAAK IS ONVOLDOENDE OM AAN LEGALITEITSBEGINSEL TE VOLDOEN .................................. 11
HOOFDSTUK 3 – HET LEGALITEITSBEGINSEL EN DE INTERPRETATIE VAN DE STRAFWET ....................................... 12
AFDELING 1 – HET PROBLEEM VAN DE INTERPRETATIE ..................................................................................... 12
AFDELING 2 – BRONNEN VAN INTERPRETATIE ................................................................................................. 12
AFDELING 3 – INTERPRETATIEMETHODEN IN HET STRAFRECHT ........................................................................... 12
HOOFDSTUK 4 – HET MISDRIJF EN ZIJN CONSTITUTIEVE ELEMENTEN .............................................................. 13
AFDELING 1 – HET BEGRIP “MISDRIJF” IN HET BELGISCHE STRAFRECHT ............................................................... 13
AFDELING 2 – DE CONSTITUTIEVE ELEMENTEN VAN HET MISDRIJF ...................................................................... 13
HOOFDSTUK 5 – DRIELEDIGE INDELING VAN MISDRIJVEN............................................................................ 13
HOOFDSTUK 6 – DELICTSTYPICITEIT ....................................................................................................... 15
AFDELING 1 – INLEIDING: BEGRIP EN BELANG ................................................................................................. 15
AFDELING 2 – DE OBJECTIEVE BESTANDDELEN VAN HET MISDRIJF ....................................................................... 15
AFDELING 3 – DE SUBJECTIEVE DELICTSBESTANDDELEN .................................................................................... 17
AFDELING 4 – VERZWAARDE MISDRIJVEN ...................................................................................................... 18
AFDELING 5 – DADERSCHAP EN DEELNEMING ................................................................................................. 19
AFDELING 6 – RECHTSPERSONEN ALS DADERS ................................................................................................ 19
HOOFDSTUK 7 – WEDERRECHTELIJKHEID ................................................................................................ 21
AFDELING 1 – ALGEMENE OMSCHRIJVING VAN DE WEDERRECHTELIJKHEID........................................................... 21
AFDELING 2 – WEDERRECHTELIJKHEID EN RECHTVAARDIGING ........................................................................... 21
AFDELING 3 – DE RECHTVAARDIGINGSGRONDEN ............................................................................................ 21
HOOFDSTUK 8 – STRAFRECHTELIJKE SCHULD............................................................................................ 24
AFDELING 1 – HET STRAFRECHTELIJK SCHULDBEGRIP ....................................................................................... 24
AFDELING 2 – SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN ............................................................................................... 24
HOOFDSTUK 9 – STRAFWAARDIGHEID ................................................................................................... 27
AFDELING 1 – ALGEMENE ORIËNTERING ........................................................................................................ 27
AFDELING 2 – STRAFUITSLUITENDE VERSCHONINGSGRONDEN ........................................................................... 27
HOOFDSTUK 10 – STRAFBARE POGING ................................................................................................... 29
AFDELING 1 – ALGEMENE ORIËNTERING ........................................................................................................ 29
AFDELING 2 – ALGEMENE VOORWAARDEN VOOR DE STRAFBARE POGING ............................................................ 29
AFDELING 3 – BIJZONDERE GEVALLEN VAN (STRAFBARE) POGING....................................................................... 29
AFDELING 4 – BESTRAFFING VAN DE POGING ................................................................................................. 30
1
,HOOFDSTUK 11 – STRAFBARE DEELNEMING ............................................................................................ 30
AFDELING 1 – ALGEMENE ORIËNTATIE .......................................................................................................... 30
AFDELING 2 – ALGEMENE VOORWAARDEN VOOR DE STRAFBARE DEELNEMING ..................................................... 30
AFDELING 3 – DE BESTRAFFING VAN DE DEELNEMING ...................................................................................... 32
AFDELING 4 – BIJZONDERE GEVALLEN ........................................................................................................... 32
DEEL 3 – VORDERINGEN DIE ONTSTAAN UIT EEN MISDRIJF ........................................................... 34
HOOFDSTUK 1 – INSTELLING EN UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING ....................................................... 34
AFDELING 1 – INITIATIEF EN UITOEFENING ..................................................................................................... 34
AFDELING 2 – TEGEN WIE WORDT DE STRAFVORDERING UITGEOEFEND ............................................................... 38
AFDELING 3 – BEMIDDELING ....................................................................................................................... 39
HOOFDSTUK 2 – DE BURGERLIJKE VORDERING ......................................................................................... 39
AFDELING 1 – SLACHTOFFER EN “BENADEELDE PERSOON” ................................................................................ 40
AFDELING 2 – OPTIERECHT VAN DE BENADEELDE ............................................................................................ 40
AFDELING 3 – DE BURGERLIJKE VORDERING VOOR DE STRAFRECHTER ................................................................. 40
AFDELING 4 – DE BURGERLIJKE VORDERING VOOR DE BURGERLIJKE RECHTER ....................................................... 42
AFDELING 5 – HET FONDS TOT HULP AAN DE SLACHTOFFERS VAN OPZETTELIJKE GEWELDDADEN EN AAN DE OCCASIONELE
REDDERS .................................................................................................................................................. 42
DEEL 4 – DE RECHTSPLEGING IN DE ONDERZOEKSFASE .................................................................. 43
HOOFDSTUK 1 – HET POLITIEWEZEN ...................................................................................................... 43
HOOFDSTUK 2 – TYPES VAN ONDERZOEK ................................................................................................ 43
AFDELING 1 – HET OPSPORINGSONDERZOEK .................................................................................................. 43
AFDELING 2 – HET GERECHTELIJK ONDERZOEK ................................................................................................ 45
HOOFDSTUK 3 – ONDERZOEKSDADEN .................................................................................................... 48
AFDELING 1 – HET BEGRIP HETERDAAD ......................................................................................................... 48
AFDELING 2 – LIJST VAN ONDERZOEKSDADEN ................................................................................................. 49
AFDELING 3 – EUROPEES ONDERZOEKSBEVEL ................................................................................................. 58
AFDELING 4 – VOORLOPIGE MAATREGELEN T.A.V. RECHTSPERSONEN ................................................................. 58
HOOFDSTUK 4 – VRIJHEIDSBEROVING EN VOORLOPIGE HECHTENIS ............................................................... 59
AFDELING 1 – VOORLOPIGE HECHTENIS......................................................................................................... 59
HOOFDSTUK 5 – TOEZICHT OP EN AFSLUITING VAN HET ONDERZOEK ............................................................. 64
AFDELING 1 – AFSLUITING VAN HET OPSPORINGSONDERZOEK ........................................................................... 64
AFDELING 2 – TOEZICHT OP EN AFSLUITING VAN HET GERECHTELIJK ONDERZOEK .................................................. 64
DEEL 5 – DE RECHTSPLEGING IN DE FASE VAN HET VONNISGERECHT............................................. 69
HOOFDSTUK 1 – HET VONNISGERECHT ................................................................................................... 69
AFDELING 1 – BEVOEGDHEIDSREGELING........................................................................................................ 69
AFDELING 2 – AANHANGIGMAKING .............................................................................................................. 71
AFDELING 3 – SAMENSTELLING VAN DE ZETEL ................................................................................................ 72
HOOFDSTUK 2 – VOORTDUREN VAN BEWARENDE MAATREGELEN ................................................................ 73
AFDELING 1 – VOORLOPIGE HECHTENIS......................................................................................................... 73
AFDELING 2 – HET “STRAFRECHTELIJK KORT GEDING” ...................................................................................... 73
HOOFDSTUK 3 – FUNDAMENTELE WAARBORGEN ..................................................................................... 75
AFDELING 1 – RECHT OP EEN EERLIJK PROCES ................................................................................................. 75
AFDELING 2 – ONAFHANKELIJKE EN ONPARTIJDIGE RECHTER ............................................................................. 75
AFDELING 3 – OPENBARHEID VAN DE TERECHTZITTING..................................................................................... 76
2
,AFDELING 4 – MONDELINGE KARAKTER VAN DE RECHTSPLEGING ....................................................................... 76
AFDELING 5 – TEGENSPRAAK....................................................................................................................... 76
AFDELING 6 – REDELIJKE TERMIJN ................................................................................................................ 77
HOOFDSTUK 4 – TERECHTZITTING ......................................................................................................... 79
AFDELING 1 – PROCES-VERBAAL VAN DE TERECHTZITTING ................................................................................ 79
AFDELING 2 – VERSCHIJNING VAN PARTIJEN ................................................................................................... 79
AFDELING 3 – VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING ............................................................................................ 80
HOOFDSTUK 5 – BEWIJSREGELING ........................................................................................................ 83
AFDELING 1 – BEWIJSLAST .......................................................................................................................... 83
AFDELING 2 – BEWIJSVOERING .................................................................................................................... 84
AFDELING 3 – BEWIJSWAARDERING.............................................................................................................. 85
DEEL 6 – DE STRAFRECHTELIJKE SANCTIES ..................................................................................... 87
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING ................................................................................................................. 87
HOOFDSTUK 2 – DE STRAFFEN ............................................................................................................. 87
AFDELING 1 – BEGRIP EN KENMERKEN .......................................................................................................... 87
AFDELING 2 – INDELING VAN DE STRAFFEN .................................................................................................... 87
AFDELING 3 – STRAFFEN TOEPASSELIJK OP NATUURLIIJKE PERSONEN .................................................................. 89
AFDELING 4 – STRAFFEN TOEPASSELIJK OP RECHTSPERSONEN............................................................................ 94
HOOFDSTUK 3 – STRAFRECHTELIJKE BEVEILIGINGS- OF BESCHERMINGSMAATREGELEN ...................................... 96
AFDELING 1 – ALGEMEEN ........................................................................................................................... 96
AFDELING 2 – SANCTIES BIJ MINDERJARIGEN .................................................................................................. 96
AFDELING 3 – INTERNERING ........................................................................................................................ 96
DEEL 7 – DE STRAFTOEMETING ..................................................................................................... 98
HOOFDSTUK 1 – SITUERING ................................................................................................................. 98
HOOFDSTUK 2 – STRAFTOEMETING BIJ NATUURLIJKE PERSONEN .................................................................. 98
AFDELING 1 – REGELS DIE (KUNNEN) LEIDEN TOT STRAFVERZWARING ................................................................. 98
AFDELING 2 – REGELS DIE (KUNNEN) LEIDEN TOT STRAFVERMINDERING .............................................................. 99
HOOFDSTUK 3 – STRAFTOEMETING BIJ RECHTSPERSONEN ........................................................................ 102
HOOFDSTUK 4 – BIJZONDERE MODALITEITEN VAN STRAFTOEMETING: OPSCHORTING – UITSTEL – PROBATIE ........ 103
AFDELING 1 – DE PROBATIEWET VAN 29 JUNI 1964 ..................................................................................... 103
AFDELING 2 – DE OPSCHORTING VAN DE UITSPRAAK VAN DE VEROORDELING ..................................................... 103
AFDELING 3 – HET UITSTEL VAN DE TENUITVOERLEGGING VAN DE STRAFFEN ...................................................... 104
AFDELING 4 – PROBATIEOPSCHORTING EN PROBATIE-UITSTEL ......................................................................... 104
AFDELING 5 – RECHTSPERSOON EN PROBATIEWET ........................................................................................ 104
HOOFDSTUK 5 – DE BEVEILIGINGSPERIODE ........................................................................................... 105
HOOFDSTUK 6 – STRAFTOEMETING BIJ OVERSCHRIJDING VAN REDELIJKE TERMIJN .......................................... 105
HOOFDSTUK 7 – DE ONDERLINGE COMBINATIE VAN DE WETTELIJKE REGELS INZAKE STRAFTOEMETING: EEN POGING
TOT SYNTHESE ................................................................................................................................ 105
DEEL 8 – DE UITSPRAAK .............................................................................................................. 106
DEEL 10 – DE TENUITVOERLEGGING VAN STRAFRECHTELIJKE SANCTIES ...................................... 117
HOOFDSTUK 1 – BASISBEGINSELEN ..................................................................................................... 117
HOOFDSTUK 2 – TENUITVOERLEGGING VAN DE VRIJHEIDSSTRAF ................................................................ 117
AFDELING 1 – BEVOEGDHEID .................................................................................................................... 117
AFDELING 2 – RECHTSPOSITIE VAN DE GEDETINEERDE .................................................................................... 117
AFDELING 3 – OPSPORING VAN PERSONEN DIE ZICH ONTTROKKEN HEBBEN AAN DE UITVOERING VAN
HOOFDGEVANGENISSTRAFFEN, OPSLUITINGEN OF INTERNERINGEN ................................................................... 118
HOOFDSTUK 3 – TENUITVOERLEGGING VAN DE TBS ................................................................................ 119
HOOFDSTUK 4 – TENUITVOERLEGGING VAN DE STRAF ONDER ET ............................................................... 119
HOOFDSTUK 5 – TENUITVOERLEGGING VAN DE WERKSTRAF ...................................................................... 119
HOOFDSTUK 6 – TENUITVOERLEGGING VAN DE AUTONOME PROBATIESTRAF ................................................ 119
HOOFDSTUK 7 – TENUITVOERLEGGING VAN DE GELDBOETE ...................................................................... 119
AFDELING 1 – INVORDERING ..................................................................................................................... 119
AFDELING 2 – GELDBOETEVERVANGENDE GEVANGENISSTRAF ......................................................................... 120
HOOFDSTUK 8 – HET STRAFRECHTELIJK UITVOERINGSONDERZOEK (SUO) .................................................... 121
HOOFDSTUK 9 – TENUITVOERLEGGING VAN MAATREGELEN ...................................................................... 121
AFDELING 1 – DE INTERNERING ................................................................................................................. 121
AFDELING 2 – MINDERJARIGEN ................................................................................................................. 121
HOOFDSTUK 10 – TENUITVOERLEGGING VAN UITSTEL, OPSCHORTING EN (KLASSIEKE) PROBATIE ....................... 121
AFDELING 1 – OPSCHORTING .................................................................................................................... 121
AFDELING 2 – UITSTEL ............................................................................................................................. 122
AFDELING 3 – PROBATIE........................................................................................................................... 122
DEEL 11 – TOEPASSING VAN DE STRAFWET NAAR DE PLAATS ..................................................... 123
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING ............................................................................................................... 123
HOOFDSTUK 2 – OP BELGISCH GRONDGEBIED GEPLEEGDE MISDRIJVEN........................................................ 123
HOOFDSTUK 3 – BUITEN BELGISCH GRONDGEBIED GEPLEEGDE MISDRIJVEN .................................................. 123
HOOFDSTUK 4 – OP BELGISCH GRONDGEBIED GEPLEEGD? LOKALISERING VAN HET MISDRIJF MET HET OOG OP DE
TOEPASSING VAN DE STRAFWET .......................................................................................................... 124
4
,DEEL 12 – HET TOEPASSINGSGEBIED VAN DE STRAFWET IN DE TIJD ............................................ 125
HOOFDSTUK 1 – PROBLEEMSTELLING................................................................................................... 125
HOOFDSTUK 2 – DE GELDINGSDUUR VAN STRAFWETTEN .......................................................................... 125
AFDELING 1 – DE INWERKINGTREDING VAN STRAFWETTEN ............................................................................. 125
AFDELING 2 – OPHEFFING EN VERNIETIGING VAN STRAFWETTEN ..................................................................... 125
HOOFDSTUK 3 – CONFLICTEN VAN STRAFWETTEN IN DE TIJD: STRAFRECHTELIJK OVERGANGSRECHT.................... 126
HOOFDSTUK 4 – HERSTEL IN EER EN RECHTEN EN UITWISSING VAN DE VEROORDELING .................................... 127
AFDELING 1 – HERSTEL IN EER EN RECHTEN.................................................................................................. 127
AFDELING 2 – UITWISSING........................................................................................................................ 127
DEEL 13 – BELETSELEN VOOR DE NORMALE UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING, DE
BURGERLIJKE VORDERING OF DE UITVOERING VAN DE SANCTIE ................................................. 128
HOOFDSTUK 1 – MISDRIJVEN MET EEN BIJZONDER GRONDWETTELIJK STATUUT: POLITIEKE MISDRIJVEN EN
DRUKPERSMISDRIJVEN ...................................................................................................................... 128
AFDELING 1 – POLITIEKE MISDRIJVEN.......................................................................................................... 128
AFDELING 2 – DRUKPERSMISDRIJVEN.......................................................................................................... 128
HOOFDSTUK 2 – AMNESTIE (RETROACTIEVE OPHEFFING VAN DE STRAFWAARDIGHEID) ................................... 130
HOOFDSTUK 3 – SCHORSING VAN DE STRAFVORDERING ........................................................................... 130
AFDELING 1 – SCHORSING WEGENS BIJZONDERE STATUS VAN DE VERDACHTE .................................................... 130
AFDELING 2 – SCHORSING INGEVOLGE PREJUDICIËLE VRAAG OF PREJUDICIEEL GESCHIL ........................................ 131
HOOFDSTUK 4 – VERVAL VAN DE STRAFVORDERING ................................................................................ 132
AFDELING 1 – DOOD VAN DE VERDACHTE OF BEKLAAGDE ............................................................................... 132
AFDELING 2 – OPHOUDEN BESTAAN VAN DE RECHTSPERSOON ........................................................................ 132
AFDELING 3 – AMNESTIE .......................................................................................................................... 132
AFDELING 4 – OPHEFFING VAN DE STRAFWET............................................................................................... 132
AFDELING 5 – DE MINNELIJKE SCHIKKING .................................................................................................... 132
AFDELING 6 – STRAFBEMIDDELING ............................................................................................................. 133
AFDELING 7 – ONMIDDELLIJKE INNING VAN EEN GELDSOM OF HET VOLGEN VAN EEN OPLEIDING ........................... 134
AFDELING 8 – ADMINISTRATIEVE GELDBOETE ............................................................................................... 134
AFDELING 9 – HERSTELVORDERING IN SOCIAAL STRAFRECHT ........................................................................... 134
AFDELING 10 – VERJARING ....................................................................................................................... 134
AFDELING 11 – GEZAG VAN GEWIJSDE EN NE BIS IN IDEM IN DE EUROPESE UNIE ................................................ 136
HOOFDSTUK 5 – VERVAL VAN DE BURGERLIJKE VORDERING ...................................................................... 138
AFDELING 1 – AFSTAND VAN RECHTSVORDERING EN DADING .......................................................................... 138
AFDELING 2 – GEZAG VAN GEWIJSDE .......................................................................................................... 138
AFDELING 3 – VERJARING ......................................................................................................................... 138
HOOFDSTUK 6 – VERVAL VAN HET RECHT TOT UITVOERING VAN DE STRAFFEN ............................................... 138
AFDELING 1 – DOOD NATUURLIJKE PERSOON EN VEREFFENING RECHTSPERSOON ................................................ 138
AFDELING 2 – VERJARING VAN DE STRAF ..................................................................................................... 139
AFDELING 3 – UITVOERING IN HET BUITENLAND EN NE BIS IN IDEM .................................................................. 139
HOOFDSTUK 7 – DE GENADE.............................................................................................................. 140
DEEL 14 – TOEZEGGINGEN WEGENS HET AFLEGGEN VAN EEN VERKLARING
(SPIJTOPTANTENREGELING) ........................................................................................................ 141
HOOFDSTUK 1 – VOORWAARDEN EN MOGELIJKE GUNSTEN....................................................................... 141
HOOFDSTUK 2 – PROCEDURE ............................................................................................................. 141
HOOFDSTUK 3 – HERROEPING VAN DE TOEZEGGING................................................................................ 141
5
,Deel 1 – Algemene oriëntatie
Hoofdstuk 1 – Wat is strafrecht?
Het verschijnsel “strafrecht”
• Doel (historisch)?
o Contraproductieve wraakprocessen onder controle brengen
o Vermijden van ongerechtvaardigd strafrechtelijk overheidsingrijpen
• Hoe?
o Straffen toelaten, maar ook begrenzen
Het begrip “strafrecht”
• Strafrecht in ruime zin = materieel + formeel SR = geheel van regels die…
1. bepalen onder welke voorwaarden de OH voor specifieke gedragingen specifieke
sancties kan opleggen en uitvoeren
2. omschrijven waaruit deze gedragingen en sancties bestaan
3. voorschrijven hoe de bevoegde instanties deze sancties moeten opleggen en uitvoeren
• Materieel strafrecht – STRAFWETBOEK
o Welke handelingen zijn misdrijven (dus strafbaar)?
o Welke strafrechtelijke sancties zijn hieraan verbonden?
o Wanneer, wie en waar straffen?
• Formeel strafrecht – WETBOEK VAN STRAFVORDERING
o Vaststelling van misdrijven
o Opsporing, vervolging en berechting van verdachte personen
o Organisatie van bevoegde organen
Hoofdstuk 2 – Codificatie
Het Belgisch Strafwetboek
• 1830: Belgische onafhankelijkheid
o Napoleontische Code pénal (1810)
o Napoleontische Code d’instruction criminelle (1808)
• 1867: hercodificatie d.m.v. nieuwe Code pénal
o Milder dan napoleontische codificaties + technische correcties
• Na 1867: aanvullingen en herzieningen
o Commissie 1976 begint aan nieuw Strafwetboek
o Potpourri II-V (2016-2017)
6
,Het Belgisch Wetboek van Strafvordering (1808)
Accusatoire procedure Inquisitoire procedure
Beschuldiging gebeurt door het slachtoffer, Maatschappij behartigt de vervolging en
niet door de maatschappij berechting
à Slachtoffer – aangeklaagde à Slachtoffer > aangeklaagde
à Rechter als scheidsrechter à Rechter werkt actief mee aan
à Procedure: mondeling, openbaar, procesvoering
tegenspraak à Procedure: schriftelijk, geheim, niet-
tegensprekelijk
België: gemengd systeem
• Historisch
o Doorwerking Ordonnance Criminelle (1670) + Franse Revolutie
o Wet van 17 april 1878: begin hervormingsbeweging
o Wet van 12 maart 1998: n.a.v. zaak “Dutroux-Nihoul en Consorten”
§ Opsporingsonderzoek, grote rol onderzoeksrechter, …
o Herziening 2011 inzake strafprocedure
o Potpourri 2016-2017
Hoofdstuk 3 – Situering van het strafrecht tussen andere rechtsdisciplines
De autonomie van het strafrecht
• De functionele autonomie van het strafrecht – Eigen rechtsvorming
o Schept eigen gedragsnormen: bv. nalaten van hulp verlenen aan personen in
gevaar is strafbaar
o Eigen handhaving
• De conceptuele autonomie van het strafrecht – Eigen definities
o Eigen draagwijdte en toepassing van begrippen en definities al dan niet uit andere
rechtstakken
o Bv. fictie van onroerend door incorporatie/bestemming bestaat niet in de context
van de definitie van “diefstal” à goed geldt dan als roerend
• Autonomie van het strafprocesrecht ten aanzien van het gerechtelijk recht
o Art. 2 Ger.W.: regels Ger.W. gelden aanvullend op Sv.
Publiekrechtelijk karakter van het strafrecht
• Misdrijf doet rechtsverhouding ontstaan tussen dader en de Staat
• Openbaar ministerie als vertegenwoordiger van de samenleving
• Dwingend recht van openbare orde
Hoofdstuk 4 – Indelingen van het strafrecht
Afdeling 1 – Algemeen strafrecht en bijzonder strafrecht
Algemeen strafrecht
• Boek I Sw. – Art. 1-100ter Sw.
7
, o “Misdrijven en hun bestraffing in het algemeen”
o Behoudens andere bepalingen toepasselijk op alle misdrijven
• Complementaire wetten
o Aanvullingen van het algemeen strafrecht
Bijzonder strafrecht
• Boek II Sw. – Art. 101-566 Sw.
• Bijzondere strafwetten
o Inhoudelijke diversiteit: vaak betrekking tot bepaalde categorieën burgers, beperkt
territorium e.d.
o Militair (straf)recht, economisch (straf)recht, fiscaal en sociaal (straf)recht, …
o Zo ook: Drugswet en verkeersrecht
De toepasselijkheid van de beginselen van het algemeen strafrecht op het bijzonder strafrecht
• Algemene regel
o Boek I toepasselijk op Boek II Sw. à Algemene regel
o Boek I toepasselijk op bijzondere strafwetten à Art. 100 Sw.
• Uitzonderingen (art. 100 Sw.)
1. De bijzondere wet wijkt zelf uitdrukkelijk af van Boek I Sw.
2. Hoofdstuk VII van Boek I (strafbare deelneming) enkel toepasselijk indien de
bijzondere wet dit uitdrukkelijk bepaalt
3. Art. 85 Sw. (strafvermindering bij verzachtende omstandigheden) enkel
toepasselijk indien de bijzondere wet dit uitdrukkelijk bepaalt
Afdeling 2 – Buitenlands en internationaal strafrecht
Buitenlands strafrecht
• Regel: berechting in België vindt plaats o.g.v. Belgische strafwetten
o Voor misdrijven gepleegd in België: art. 3 Sw.
o Voor misdrijven gepleegd buiten België: art. 14 V.T.Sv.
• Uitzondering: soms moet rechter buitenlandse regels mee betrekken
o Wanneer dubbele strafbaarstelling (incriminatie) vereist is voor bestraffing in
België van feiten gepleegd in het buitenland
Internationaal strafrecht
• Het probleem van de definitie
o Juridische regeling van strafrechtelijke problemen op internationaal vlak
o Tussen internationaal recht en strafrecht
• Beknopte voorstelling van enkele deeldomeinen
o Materieel internationaal strafrecht
§ Internationale incriminaties: bv. genocide, misdaden tegen de mensheid,
oorlogsmisdaden (VN)
§ Internationaal Strafhof (Den Haag, Statuut van Rome)
o Rechtsmachtsrecht
§ Bevoegdheid van staten om de geldingssfeer van hun strafwetten te
bepalen
8
, § Territorialiteitsbeginsel (art. 3 Sw.) = misdrijf op Belgisch grondgebied w
volgens Belgische wetten bestraft
§ Extraterritoriale uitbreiding (art. 4 Sw.) = misdrijf door Belg gepleegd
buiten België kan volgens Belgische wetten w bestraft, indien daarin is
voorzien
o Internationale rechtshulp
§ Afstemmingsnormen zodat een staat eigen strafaanspraken ook buiten zijn
grondgebied kan realiseren, maar met toestemming van de andere staat
§ Primaire rechtshulp: ene staat draagt de afhandeling van een strafzaak
(gedeeltelijk) over aan een andere staat
• Bv. overdracht van strafvervolgingen
§ Secundaire rechtshulp: ene staat biedt hulp bij strafprocedure in een
andere staat
• Bv. uitlevering = verdachten/veroordeelden overdragen aan een
verzoekende staat
• Bv. kleine rechtshulp = strafprocedurebijstand ter ondersteuning
van een berechting in een ander land
9
, Deel 2 – De strafwet
Hoofdstuk 1 – Het legaliteitsbeginsel
Legaliteitsbeginsel
• Materieelrechtelijke betekenis
o Geen misdrijf zonder wet, geen straf zonder wet (nullum crimen, nulla poena sine
lege)
§ Art. 12 en 14 GW
§ Art. 2, lid 1 Sw.
§ Art. 7.1 EVRM
§ Art. 15.1° IVBPR
o Rechtsbeschermingsbeginsel
§ Reactie tegen de overheidswillekeur van het ancien régime
§ Rechtszekerheid
o Strafrechtspolitiek ontradingsbeginsel
§ Gedragsbeïnvloeding: moneat lex, priusquam punitur (de wet
waarschuwt, vooraleer te straffen)
o Draagwijdte
§ Strafbaarstellingen en straffen moeten bij wet voorzien zijn
§ Rechter mag niemand veroordelen voor een gedraging die de wet niet als
misdrijf heeft omschreven (zelfs indien overduidelijk immoreel)
• Procesrechtelijke betekenis
o Bevoegdheden die inbreuk maken op een grondrecht, moeten wettelijk geregeld
zijn
o Openbaar ministerie verplicht misdrijven te vervolgen waarvan het kennis krijgt
Hoofdstuk 2 – Het legaliteitsbeginsel en de bronnen van het strafrecht
Afdeling 1 – Formele bronnen van het strafrecht
Internationale verdragen
• Voorrang op interne rechtsregels indien directe werking
• Verdragen m.b.t. grondrechten
o Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de
Fundamentele Vrijheden
§ Directe werking
§ Rechtstreeks toepasselijk à Belgische burgers kunnen EVRM voor interne
strafrechter inroepen
§ Verbod doodstraf, dwangarbeid, lijfstraffen etc.; recht op eerlijk proces, …
o Internationaal verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten
§ Directe werking
• Verdragen in het kader van de Europese samenwerking en integratie
o Raad van Europa: vooral verdragen betreffende justitiële samenwerking, maar bv.
ook inhoudelijk zoals cybercriminaliteit
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper apfelstrudel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
