Gastles: De vrijheid van meningsuiting
1. Het ontstaan van de vrijheid van meningsuiting: Het Verlichtingsdenken
Engeland: midden 17e eeuw
Frankrijk: midden 18e eeuw
Reactie op voorgaande periode (Ancien Regime). Mensen werden opgepakt en
gevangen als ze vrij hun mening uitten. Burgerij/steden kritiek op katholieke kerk of op
staat (vooral op de vorsten want zij waren wettelijke staatsleiders). reactie hierop:
ontstaan verlichtingsdenken
Eis verlichtingsdenkers = natuurlijke recht op individuele vrijheid hieruit zijn andere
rechten voortgevloeid (klassieke grondrechten)
o Recht vrije meningsuiting
o Vrijheid van godsdienst
o Persvrijheid (vroeger drukpersvrijheid want alles werd gedrukt)
2. Het beschermen en het waarborgen van de vrijheid van meningsuiting: Het Grondwettelijk
Hof.
1831: vrijheden invoeren (Belgisch parlement ging akkoord)
Je moet ervoor zorgen dat ieder mens die vrijheden kan toepassen, daarom moet je ze
beschermen en waarborgen
Beschermen:
Belgische grondwet (basisideologie van een staat) een grondwet veranderen gaat
niet zomaar
Grondwet moet door iedereen worden nageleefd (staat en burgers)
Waarborgen:
Grondwettelijk hof
o 12 rechters (6 gewezen politici, 6 juristen) die waken over grondwet
Voorbeeld; stel een of andere minister wil wet doen stemmen die vrijheid van meningsuiting te veel op de helling
zet dan zal grondwettelijk hof wet toetsen aan de grondwet. Ze gaan altijd nagaan of wetten/decreten voldoen aan
artikelen van de grondwet
Supreme court rechters benoemd door de president. Men heeft beslist om het recht op
abortus op te schorten, maar dat stond in de grondwet dus dat zou niet mogen. Er kwamen
nieuwe rechters die conservatief dachten over abortus, die zijn erop gekomen om het recht
op abortus uit de grondwet te halen. Alle staten in Amerika hebben de keuze om abortus wel
of niet toe te laten.
, 3. De doelstellingen van de vrijheid van meningsuiting.
Vrijheid van meningsuiting is een waarborg voor democratie
Pluralisme is één van de belangrijkste kenmerken van de democratie: meerdere opinies
zijn toegelaten in de maatschappij. Dit kan enkel toegepast worden indien men
voeldoende verdraagzaam is tegenover andere meningen
Vrijheid van meningsuiting draagt bij tot ontplooiing van het individu
Omdat je deelneemt aan debatten en je eigen mening verwoordt, moet je zelf
nadenken welke gedachten je zal formuleren en deze uitwisselen met anderen
Vrijheid van meningsuiting draagt bij tot het achterhalen van de waarheid
Fact-checking: de gegevens die anderen meedeelden ga je achterhalen en toetsen aan
de waarheid
Aan de hand van confrontatie van ideeën kan je de waarheid benaderen (dialectiek)
Vrijheid van meningsuiting draagt bij tot het uitdrukken van gevaarlijke, foutieve opinies
Indien je die mening onderdrukt, dan ontstaat er bij een deel van de bevolking
frustraties die ze niet kunnen uiten, wat kan escaleren tot gewelddadig gedrag,
gevaarlijk stemgedrag…
4. De toepassing van de vrijheid van meningsuiting:
a) 19de eeuw (België)
Vrijheid van meningsuiting quasi absoluut toegepast = gelijkaardig aan situatie van vandaag
de dag in Amerika. Dat houdt in dat je eigenlijk alles mag zeggen en beweren. Je kan
oproepen tot discriminatie, haat en zelfs tot geweld. De enige beperking was
majisteitsschennis, wat betekent dat je de koning niet mocht beledigen.
Voorbeeld: eind 19e eeuw pleegt Italiaanse anarchist moordaanslag op leopold II. Deze mislukt. De toenmalige
socialistische leider Edward Ansele, schrijft in de Vooruit (krant) hoe jammer hij het vindt dat de moordaanslag
mislukt is. Hij werd hier 8 dagen voor in de gevangenis gehouden.
Voorbeeld: bijzonder grote vijandschap tussen katholieken en liberalen, ze hadden beiden hun eigen kranten en op
een bepaald moment organiseren de katholieken uit Gent een bedevaart naar Oostakker. De liberale krant riep
een redacteur op om de katholieken met stenen te bekogelen. (oproep tot geweld)
b) Interbellum (periode tussen beide wereldoorlogen)
1930
Vergelijking hedendaagse tijd: sterke populariteit radicaal rechts.
Radicaal rechtsen waren de facisten (Italië), nazi’s (Duitsland), ze hadden overal in Europa
successen. Communisten ook meer succes in Europese landen.
Gevolg succes extreem links en rechts: in ¾ europese landen democratie zo goed als
afgeschaft. We kregen regeringen van radicaal recht OF radicaal links. De geschiedenis heeft
uitgewezen dat deze regeringen de vrijheid van meningsuiting afschaften of beperkten. Veel
mensen vonden de dood door hun mening te willen uiten (nazi Duitsland, Rusland Stalin,
Italië).
Andere landen ¼ bleef de democratie wel overeind maar onder druk gezet door extreem
rechts en in kleine mate door extreem links. 1930 rechtse partijen die kenmerken overnemen
van nazi partij en die sterk antisemitisch (jodenhaat) werden. Ze riepen op tot haat en geweld
ten aanzien van de Joden. Het deed zich niet alleen voor in de niet democratische landen
maar dus ook in de democratische landen
Voorbeeld: probleemloos geschriften, brochures, pamfletten verspreid waar Joden vergeleken werden met
ongedierte dat verdelgt moest worden. (aanzet tot haat en geweld)
, c) Na WO II
Tijdens 2e wereldoorlog holocaust (volledige uitroeiing van de Joden) doelstelling nazi
Duitsland.
Andere landen wouden zulke zaken in de toekomst voorkomen. Vandaar de oprichting van de
europese unie. Vindt haar oorsprong in de 2 e wereldoorlog omdat men door ene eenmaken
van europa wou streven naar vrede en naar de heropstanding van de democratie.
1948: europees verdrag van de rechten van de mens opgesteld
Pertiment antwoord op facisme en communisme (aantonen dat ze niet akkoord gaan met
het feit dat ze vrijheden zouden opheffen)
Europees hof van de rechten van de mens: rechtbank die waakt over europees verdrag van
de rechten van de mens (vrijheid meningsuiting staat hierin)
Ze willen dat de democratie gewaarborgt wordt verschillende opinies mogelijk binnen de
staat
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahpiet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.