Samenvatting
Samenvatting strafrecht 2022/23
- Vak
- Strafrecht
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Uitgebreide samenvatting van strafrecht 2022/23. Combinatie van lesnotities en handboek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 88 pagina's
Voorbeeld 4 van de 88 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting strafrecht - 2022/2023Deel 0: Inleiding
Inleiding: Wat is het nut van strafrecht? Waarover gaan we het hebben? Waarvoor dient het? ..?
Waarom is het belangrijk strafrecht te hebben? Wat willen we ermee bereiken (doel)?
Mening studenten: ordening van de samenleving, preventie of verhinderen dat misdrijven gepleegd
W, gerechtigheid slachtoffers, vergelding, eigenrichting voorkomen, re-integratie stimuleren, ...
- Strafrecht wordt beschouwd als ultimum remedium, laatste rechtsplank om MIJ te redden
Cursus: strafrechtelijk sanctiemodel is er op gericht te ageren tegen een vermoede of vastgelegde
strafbaar gestelde rechts normschending (strafrecht is “beteugeld recht tot straffen”)
- Positief strafrecht: beoogt handhaving ve aantal waarden in een bep. land op gegeven
ogenblik
Strafrecht is een evolutieve rechtstak: Strafbaarstelling hangt af van …
1: Maatschappij waarin we leven: Strafrecht beweegt, het raakt de MIJ: wanneer wordt iets strafbaar?
Gaat over criminalisering proces van MIJ, wanneer gaat MIJ iets strafbaar stellen
- hebben evidente strafbepalingen
- dikwijls wordt strafrecht gebruikt om de bepalingen uit andere wetten af te dwingen
→ enorme toevloed aan strafbepalingen
Van sommige strafbaarstellingen kunnen we wel discussiëren of ze er wel of niet moeten zijn
→ Soms ook zonder strafbaarstelling iets afdwingen?
2: het ogenblik waarop je leeft
Als er iets gebeurt in de MIJ kan dat ook invloed hebben op strafbaarstelling
vb: zie vandaag Rusland – Oekraïne: strafbaar door mening te uiten
I: begripsbepaling strafrecht
Hoofdstuk 1: Sleutelbegrippen
Omdat strafrecht evolutieve rechtstak is, is het moeilijk er een allesomvattende definitie aan te geven
→ Staan wel altijd drie sleutelbegrippen centraal die ons tot werkdefinitie brengen
Werkdefinitie: Het strafrecht is het geheel van rechtsregels die bepaalde gedragingen strafbaar
stellen en sancties bepalen die op de daders toepasselijk zijn
Drie componenten in definitie
1: gedraging waarvan de wet zegt dat het een strafbaar feit is: misdrijf
2: sanctie gekoppeld aan misdrijf
3: dader: komt mss vervolging (strafproces, hoe alles georganiseerd is om tot vervolging te komen)
→ Willen uiteindelijk als MIJ komen tot berechting vd daad
!! Fundamenteel beginsel: geen straf zonder wettekst (Geen misdrijf zonder dat het in de wet staat dat
het een misdrijf is)
,1.1 Misdrijf
a. Gedraging is pas strafbaar van zodra zij door de wetgever als misdrijf omschreven wordt
b. is een verzamelterm voor drie verschillende types: (overtreding, wanbedrijven, misdaden)
Hangt veel vast aan de driedelige indeling …
- Bevoegdheid van de rechter / rechtbank
- Verjaring van de strafvordering
- -…
c. Wat is de juiste strafmaat voor een specifieke gedraging? Kwalificeren, juiste kwalificatie zoeken
voor een gedraging
- Soms zijn er eventuele verzwarende omstandigheden
- Verschil is soms klein, maar klein verschil kan van groot belang zijn in de strafmaat
→ Juridische vertaling: belangrijke opdracht voor OM
- Moet juiste vertaling van misdrijf met juiste kwalificatie doen
- Maar is voornamelijk toepassing van boek II → afleren welke feiten onder welk misdrijf vallen
1.2 Strafrechtelijke sanctie
= Door de wet vastgelegde reacties op de schending vd strafrechtelijke normen
- Bewust gesproken van ‘straffen’ en niet van ‘sancties’
- Strafrecht kent naast straffen ook maatregelen
a. Sanctie hoeft geen straf te zijn om onder strafrecht te vallen
- Kan je doen via de strafwet
- Kan je doen zonder dat het strafrechtelijk W genoemd (vb: GAS-boete, belastingverhoging, ..)
b. Begrip ‘straf’ op zich is ook niet makkelijk af te bakenen
Invulling fluctueert naargelang de onderliggende filosofisch en politieke visie die men tav het
strafrecht en de finaliteit vd straf heeft
- Zelfs invulling vd rechtspraak is niet altijd eenduidig
c. Klassieke leer: Klassiek denkt men dat sanctie leed moet toevoegen om iemand te straffen
(determinerend hierbij is de leedtoevoeging)
- Leedtoevoeging vloeit voort uit de etymologische betekenis van het woord ‘STRAFrecht’
EHRM: ‘strafrechtelijke veroordeling kan mss wel een persoonlijk, sociaal, psychologisch en financieel
lijden veroorzaken voor de betrokkene
MAAR: dergelijke gevolgen zijn voorzienbaar bij plegen ve strafrechtelijke inbreuk + kunnen niet W
ingeroepen om staande te houden dat een een strafrechtelijke verpprdeling opz cih een inbreuk is op
het recht vd privacy zoals in artikel 8 EVRM staat
MAAR: Sanctie W ook gekenmerkt door dader te helpen zijn feiten id toekomst nt nog eens te plegen
- sanctie moet als doel hebben om persoon in kwestie te verbeteren, resocialiseren, …
- ergens perspectief worden geboden aan de dader
- (levenslange straf kan, maar moet mogelijk zijn vroeger vrij te komen)
,d. EHRM: gaat zien of het een straf is in de zin van artikel 6 EVRM
Rechtspraak Europees Hof: sancties adhv aantal objectieve toetsingscriteria op hun wezenlijke
punitiviteit beoordeeld
Voorbeeld: internrechtelijke kwalificatie is geen doorslaggevende indicator → moet worden gekeken
naar de aard vd overtreding en /of zwaarte van de sancties om uit te maken of er sprake is van
‘criminal charge’ in de zin van artikel 6 EVRM
⇒ Kan als gevolg hebben dat een initieel bestempelde bestuurlijke sanctie / maatregel uiteindelijk
toch als strafrechtelijke sanctie moet W beschouwd
- HvC benadrukt: niet omdat een sanctie als punitief moet W bestempeld id zin van art. 6
EVRM dat het als zuivere straf moet W aangemerkt ten gevolge waarvan de regels van het
belgisch straf(proces)recht integraal toepasselijk zou moeten worden verklaard
- Voorbeeld: Administratieve sanctie → maar kan daarmee concept ‘straf’ niet ontlopen
- Gaan kijken naar wat er werkelijk als sanctie is opgelegd (gebruikt bepaalde criteria)
- Aard van de sanctie (vb: vrijheidsberoving)
- Gedrag
- …
e. strafrechtelijk sanctie-arsenaal heeft sinds 19e E een opmerkelijke evolutie ondergaan
Enerzijds: invoeren van beveiligingsmaatregelen (vb: internering,minderjarigen (als jongere misdrijf
pleegt, wat is het gevolg dan? In principe niet berecht als volwassenen))
Anderzijds: stelselmatig invoeren van nieuwe straffen die beter aangepast zijn aan de tenlastegelegde
feiten (vb: sluiting vh bedrijf, werkstraf, ..)
Vraag naar nieuwe sancties is een vraag van alle tijden
⇒ Recentelijk 2 nieuwe autonome straffen: straf onder elektronisch toezicht & autonome probatiestraf
1.3 Dader
‘dader’ is onlosmakend verbonden met ‘misdrijf’: misdrijf kan slecht gepleegd worden door een
dader-persoon
- Handhavingsmechanisme kan wel van start gaan zonder geïdentificeerde dader
- Blijft identificatie uit? Geen sanctie kan worden opgelegd
!! Strafrecht is individueel: kan niemand anders straffen voor een gedraging gesteld door bv. Zoon /
dochter / …
⇒ Kan enkel degene die gedraging heeft gesteld straffen
- Kunnen wel aansprakelijk zijn voor civielrechtelijke schade (schade veroorzaakt door misdrijf)
Sinds 19e eeuw krijgt persoon van de dader meer en meer aandacht
- Sancties worden meer en meer geïndividualiseerd
- Kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn
- 1999: invoering strafrechtelijke persoonlijkheid rechtspersoon
- Vennootschap/rechtspersoon kan zelf terecht worden gesteld
!! Dieren kunnen niet terecht worden gesteld
- Dier kan wel een actieve rol spelen bij de realisatie van het misdrijf. Niet als dader, maar als
instrument vh misdrijf
- Gedragingen van het dier kunnen dan strafrechtelijk worden toegerekend aan de dader (vb:
wurgslang gebruiken om iemand te doden)
- Eigenaar / houder vh dier is dan ook eventueel burgerrechtelijk gehouden (art. 1385 oud BW)
, Hoofdstuk 2: essentiële kenmerken van het strafrecht
Strafrecht is …
1: sanctierecht
2: legaal recht
3: publiekrecht
4: een autonome rechtstak
2.1 Strafrecht is sanctierecht
a. Strafrecht ambieert ook het beteugelen van inbreuken op de gestelde normen
Naast strafrecht nog andere sanctioneringsmechanismen (vb: bestuurlijk handhavingsapparaat)
Verschil tss bestuurlijk sanctioneren en strafrechtelijk sanctioneren: Organiek criterium: bestuurlijke
sanctie kan je wel aanvechten voor rechter, maar initieel niet uitgesproken door rechter
⇒ Zodra de wetgever het opportuun acht de handhaving van bepaalde normen aan bestuur toe te
vertrouwen, wordt id wetgeving een bestuurlijke sanctie ingeschreven
- Bestuur: treedt meer op de voorgrond als handhavende instantie
- Bestuurlijke sanctie: meer als instrument om effectieve werking en naleving recht verzekeren
Laatste jaren spreken we van een opkomst van “een gewapend bestuur”: belangrijke doorbraak voor
bestuurlijk handhavingsmechanisme was de wet waarbij gemeentebesturen zelf lichte overtredingen
en inbreuken op plaatselijke politiereglementen als orgaan van actief bestuur zelf publiekrechtelijk
kunnen afhandelen (zgn. GAS-boetes)
b. Grens tussen strafrechtelijke en bestuurlijke handhaving wordt steeds enger
Non bis in idem: kan niet twee keer voor hetzelfde vervolgd worden
MAAR: als je weet dat bepaalde gedraging zowel bestuurlijk als strafrechtelijk aanpakken, heb je
cumul aan sancties??
!! EHRM: Bestuurlijke geldboete en strafrechtelijke veroordeling voor hetzelfde feit zijn NIET strijdig
met non bis in idem beginsel wanneer er aan parameters is voldaan …
1: Voldoende samenhang in tijd & inhoud id procedures
2: Procedures moeten complementair zijn + dienen andere aspecten gedrag sanctioneren
3: Voorzienbaar zijn dat gedrag kan leiden tot verschillende procedures
4: Bij strafoplegging rekening houden bij eerder opgelegde sancties
5: Dubbele bewijsgaring moeten worden voorkomen door samenwerking tss verschillende instanties
!! RS HvJ ligt niet in lijn met deze van EHRM, en is strenger: dubbele sanctionering voor dezelfde
feiten is mogelijk, onder voorwaarde dat het wettelijk kader beantwoord aan criteria …
1: Regime moet bij wet gesteld zijn
2: Regime moet wezenlijke inhoud vd rechten en vrijheden vh Handvest eerbiedigen
3: Regime moet noodzakelijk zijn
4: Regime moet beantwoorden aan doelstellingen v. algemeen belang / eisen vd bescherming van
rechten en vrijheden van anderen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lot1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen