GASTRO-ENTEROLOGISCHE ZORGEN
VERPLEEGKUNDIGE GEGEVENS EN DIAGNOSES
ANAMNESE
Om een beeld te krijgen van de toestand van de patiënt
Bijzondere aandacht voor voedingsanamnese: recente wijzigingen in hoeveelheid, maaltijdpatroon,
productkeuze en consistentie van de voeding zijn van
belang.
WAT BEVRAGEN/OBSERVEREN?
- Voedingspatroon
o Voedingstoestand
Gewicht: via staan- of zitweegschaal (altijd hetzelfde toestel gebruiken bij dezelfde
patiënten en altijd met ongeveer dezelfde kleding)
Huidturgor (vochtgehalte lichaam): t.h.v. de handpalm de huid vastnemen en terug
loslaten, als de huid lang op blijft staan is er waarschijnlijk een laag vochtgehalte.
Omtrek bovenarm
Triceps-huidplooidikte (voorspelling totale lichaamsvetmassa)
Serumalbuminegehalte < 3,59/dl
- Afgenomen gehalte = beschadiging nieren of lever
- Verhoogd gehalte = uitdroging
Vragenlijst voedingstoestand
- Gewone voeding of dieet?
- zelfstandig of met hulp(middelen)
- bevorderende omgevingsfactoren (zien eten, doet eten)
- snel of traag eten?
- kauwt de patiënt voldoende?
- afwijkend voedingspatroon?
- voorkeur speciale gerechten of dranken?
- Darmperistaltiek (flatus, flatulentie)
Flatus, flatulentie = scheetjes
Postoperatief heel belangrijk: wijst op terug opstarten van de darmwerking. Wanneer dit niet
gebeurt: obstipatie en in slechtste geval paralytische ileus (= verlamde darm).
,- Braken
Manier van braken: - met gulpen (vb. maagdilatatie)
- projectiel (vb. bij pylorusstenose (baby’s))
- explosief: zonder verband met de maaltijd (vb. meningitis)
- braken voorafgegaan door nausea, hoofdpijn (vb. migraine)
Frequentie braken: hoeveel keer per dag?
Uitzicht braaksel: - heldere vloeistof = slokdarmbraken (’s morgens, zonder inspanning,
bittere smaak)
- geelgroen: slecht ruikend galbraken, vaak ook bij lege maag (vb. gastritis,
aandoening van de galblaas of -wegen) nuchter braken = pijnlijk
- slijmerig: bij gastritis, slokdarmstenose
- braken van voedsel: onmiddellijk na de maaltijd, oorzaak is antiperistaltiek
van de maag
- voedselresten: slecht ruikend en gistend bruin (vb. pylorusstenose)
- zuiver rood bloed: bij slokdarmbloeding, recente maagbloeding bij ulcus
- roodbruin: bij maagdilatatie, gepaard gaande met kleine bloedingen door
de plotse uitzetting van de maag (bruin door inwerking van HCl)
- koffiegruisbraken: bij maagca (kleine bloedingen waarop het HCl inwerkt,
daarom bruine kleur)
- bruin-faecaloïd braken: slecht ruikende dikke massa (reuk van faeces) bij
darmobstructie
snel reageren, want kan fataal zijn
gebruik maken van passieve maagdrainage!
- HEMATEMESIS = zuiver rood bloedbraken (bloed afkomstig van het
bovenste gedeelte van het spijsverteringsstelsel = maag of slokdarm)
- HEMOPTOE = zeer bleek rood, roze, schuimend (afkomstig van een
longbloeding (longoedeem))
geur
Vocht- en elektrolytenverlies
CAVE: aspiratiepneumonie (= longontsteking dat ontstaat door verslikken in bijvoorbeeld voedsel of
braaksel)
- Abdomen
Soepel?
Stoelgang? 1x tot 2x per dag
Diarree? 2x/dag + afwijkende consistentie
- Pijn
Aard?
Lokalisatie?
Hongerpijn? (= maagzweren of zweren in de 12-vingerige darm)
- Vochtbalans
- Toestand mond- en keelholte (infectie, wit beslag op de tong = schimmel, …)
,- Observatie stoelgang: - bleekgeel of mastiekkleurig: bij leveraandoeningen, obstructie van de
galwegen direct arts bellen!
- met rood bloed vermengd: bij bloedingen in het onderste deel van de
darm, sigmoïd of rectum
- zwarte stoelgang = MELENA: bij maag- en darmbloedingen
- streepjes bloed op de stoelgang: bij fissuren (kloofjes) van de anus, vooral
bij patiënten met obstipatie
- grijs-zwarte stoelgang: bij inname van ijzerpreparaten, actieve kool
- met slijm vermengd: bij ontsteking van de darmen
- groene stoelgang: bij tyfus en para-tyfus
- glanzend en vetachtig: bij pancreasinsufficiëntie, gestoorde vetresorptie
KLACHTEN EN OBSERVATIES VAN DE PATIËNT
Klachten van de cliënt Voorbeelden van observaties door vpk
Last van vol gevoel Cliënt eet slechts een derde van het eten op
Last van misselijkheid Vragen hoe men zich voelt, vragen wanneer de
misselijkheid optreedt
Heeft geen trek in eten Vragen naar eetlust
Geen interesse in eten (apathie, depressie) Cliënt laat het eten onaangeroerd staan
Veranderde smaak Vragen of het eten goed smaakt, vragen welk
voedsel minder goed smaakt
Benauwdheid bij of lak na het eten Cliënt haalt moeilijk adem tijdens en vlak na het eten
Zich te moe voelen om te eten Cliënt maakt een uitgeputte indruk, eten kost
zichtbaar veel moeite
Pijn bij het eten of na het eten Cliënt trekt pijnlijk gezicht bij het kauwen, slikken of
klaagt van pijn na het eten
Last van diarree Stoelgangpatroon volgen, frequentie en hoeveelheid
faeces opvolgen
Last van obstipatie Opgezet abdomen, geen stoelgang gedurende
enkele dagen
Abdominale pijn Cliënt geeft aan pijn te hebben, ligt met opgetrokken
benen in bed
, DIAGNOSTISCHE INTERVENTIES
Doel: problematiek van de patiënt door middel van onderzoeken beter in kaart brengen, te visualiseren, te
begrijpen en dus te diagnosticeren. Deze worden uitgevoerd door de arts. Wij, als verpleegkundigen,
hebben een voorbereidende, assisterende, zorgende en/of organiserende rol.
BASISPRINCIPES
Onderzoeken zo vlot mogelijk laten verlopen
Duidelijk ingevuld aanvraagformulier
Juiste opvolging van de onderzoeken
Nodige nazorg (vb. observatie of patiënt direct na onderzoek mag vertrekken of niet)
Goede medewerking bekomen (informatie geven, ingaan op angstgevoelens, …)
Objectief mondeling/schriftelijk verslag (al dan niet slagen van het onderzoek, wegname weefsel,
plaatsing stent, …)
KLINISCH ONDERZOEK
- Anamnese
Geeft inzicht in de gezondheidstoestand van de cliënt
Gegevensverzameling omtrent manier van leven, voorgeschiedenis en familiale anamnese
- Inspectie
Algemeen: klinisch onderzoek (volledig fysiek nazicht)
Inspectie abdomen: ascites?
- Ascites = vocht dat zich ophoopt in de buik als gevolg van een slechte leverwerking (arts voer
ascitespunctie uit)
- Palpatie (weerstand abdominale wand nagaan indruk onderliggende organen)
Oppervlakkige palpatie: is abdomen zacht? Zijn spieren gespannen?
Diepe palpatie
Loslaatpijn = appendicitis
- Percussie (kloppen)
- Ausculatie met behulp van stethoscoop
Evaluatie van darmgeruis: normaal darmgeruis? Toegenomen darmgeruis bij toegenomen
peristaltiek
Vaatgeruis ter hoogte van de bloedvaten?
Verpleegkundige hulpverlening tijdens het onderzoek: - Patiënt informeren (verloop onderzoek,
medewerking, gewaarwordingen, …) en
geruststellen.
- Hulp bieden voor en na onderzoek.
- Observeren