Volledige samenvatting van het deeltje cytologie van het hoek cytologie en histologie (editie: 2022) gegeven door Prof Dr Patrick Calders.
+ alle voorbeelden van in de cel & van vorige jaren
1. CELAFMETINGEN
= microscopische afmetingen of zeer groot
Bv: eicellen van ovipare (eierleggende) dieren
De grootte van de cel hangt af van 2 factoren
1. Functioneren van cel hangt af van de verhouding oppervlakte/volume
(difussiemogelijkheid)
→ Als grootte cel toeneemt, stijgt volume sterker dan oppervlak
2. Mate waarin kern als controlecentrum rest van cel kan dirigeren
(controle van de kern)
→ Cel groter -> onderdelen verder van kern -> coördineren moeilijker
→ ! Minder actieve cel (lager metabolisme), hoe groter de cel
Op een gegeven moment is een cel zo groot dat het geen controle meer heeft → splitsen
! Celvolume is onafhankelijk van afmetingen van individu
→ (verschil in grootte niet door celvolume, maar wel aantal cellen)
2. CELVORM
Vrije cellen
1. Wisselend
= bij sommige vrije cellen (bv: witte bloedcellen) is de vorm zeer veranderlijk en afhankelijk van talrijke
externe factoren
Bv: om door kleine openingen te kunnen passeren
2. Constant
= bij sommige vrije cellen (bv: zaadcellen) is hun vorm constant
Bv: een staart (flagel) om hun bewegelijkheid te realiseren
Vaste cellen
3. Weinig veranderlijk
= de celvorm bij vaste cellen wordt voornamelijk bepaald door de functionele differentiatie en door de
invloed van de omgevende cellen
Bv: epitheelcellen, bindweefselcellen en spiercellen hebben hierdoor een totaal andere vorm
Sperma is beweeglijk maar niet vervormbaar
3. CELBOUW
Drie grote delen
1
, 1. Celmembraan
2. Cytoplasma, met de verschillende celorganellen
3. Nucleus (= celkern)
HOOFDSTUK 1 CELMEMBRAAN
1. STRUCTUUR
= oplossing georiënteerde lipiden en globulaire eiwitten
LIPIDEN
→ Fosfolipiden, zoals fosfatidycholine en fosfatidylethanolamine
→ Vormen een dubbele laag
De fosfaatgroep:
→ Polair-hydrofiel
→ Richt zich naar het
watermilieu, is dus – en richt
zicht naar de + H+
De vetzuurketens:
→ Apolair-hydrofoob
→ Richt zich naar het midden van
de membraan
EIWITTEN
→ Niet enkel op het oppervlak
→ Geen continue lagen
→ Volgens mozaïken patroon verdeeld
→ Twee soorten eiwitten
o Integrale eiwitten = overspannen de membraan
o Perifere proteïnen = enkel aan buiten- of binnenzijde
(Bevatten polaire en apolaire delen)
2
, → Lekkanalen = eiwit met gat erin
→ Spanningsafhankelijk kanaal = eiwit met gat in MET POORT
Functies:
→ Structureel, als bouwelement
→ Transportproteïnen (carriers) -> transport specifieke moleculen door celmembraan mogelijk tegen
elektrochemische gradiënt
→ Ionenkanalen
(Passieve transport ionen door celmembraan)
→ Pompen
(Actieve wijze ionen door membraan transporteren)
→ Receptoren
(Neurotransmitters, hormonen en geneesmiddelen zich mee binden
en intracellulaire processen uitlokken -> fysiologisch effect op cel)
→ Enzymen
(Omzetten katalyseren ter hoogte celmembraan)
GLYCOCALYX
= celmembraan langs buitenzijde bedekt met dunne filamenteuse laag
= koolhydraten laag → verankerd op eiwitten en vetten
→ Elektronenmicroscopisch zichtbaar
= Cell coat
→ Speelt mee en rol in herkenning lichaamseigen – lichaamsvreemd
→ Bestaat uit vertakte filamenten die vastzitten op naar buiten puilende,
globulaire eiwitten
→ Opgebouwd uit glycoproteïnen en glycolipiden
o Glycoproteïnen = verbonden met eiwit
Grootste deel
o Glycolipiden = verbonden met vet
Kleinste deel
FUNCTIES
→ Bescherming plasmamembraan tegen fysische en chemische invloeden
→ Rol vervullen in transmembranaire transport
→ Rol vervullen in celadhesie
(Verbinden van cel door specifieke moleculen met opp, extracellulaire matrix of andere cel)
(Vergroting vh contact → hechten zich makkelijker vast)
→ Rol vervullen in contactinhibitie
(Ter hoogte glycogcalyx: aanpalende cellen info uitwisselen om onderlinge beweging af te remmen)
(Vermijden v contact → cellen die niet binnen mogen, wegduwen)
→ Rol vervullen in herkenningsmechanisme: glycocalyx bevat oppervlakte-antigenen
(Lichaamseigen → lichaamsvreemd)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merelvanbruwaene. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.