100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
samenvatting sociologie €4,99   In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Geschiedenis
  6.  
  7. Sociologie (F0LB5A)

Samenvatting

samenvatting sociologie
 15 keer bekeken  1 keer verkocht

samenvatting van het vak Sociologie binnen de richting Geschiedenis,

Voorbeeld 4 van de 48  pagina's

Document informatie

  • 30 december 2022
  • 48
  • 2021/2022
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (3)

Verkoper

avatar-seller
MDB02

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Ontstaan en kern sociologie
Inleiding

- Verschillende opvattingen van wat sociologie is
o Structureel-functionalisme
 Sociologie van instrument voorzien om evenwicht te beschrijven tussen alle
groepen in VS
 SL = product menselijke afspraken, gedragingen, waarden; consensus
verdeling posities
o Radicale sociologie: wil beeld schetsen van conflicten, sociale verandering en
desintegratie SL  oog voor economische en politieke machtsverhoudingen SL
o Kritische sociologie:
 Cultuur = belangrijk in M
 Geloof in verlichting, rede, vooruitgang dominant  leidt tot menselijke
vrijheid
 Cultuur gekenmerkt door instrumentele rede: middelen en praktische doelen
 Overgewaardeerd middel = economische efficiëntie
 Menselijk belang < economisch voordeel (consumptie-M)
 Populaire cultuur/massamedia: oppervlakkig entertainment  onkritische
massa
 Verlichting leidt niet tot vrijheid  maar nieuwe vormen van overheersing
o Swyngedouw sluit aan/werkt voort op werk van H. Hoefnagels (1922 – 1990)
 M analyseren als totaliteit
 M analyseren vanuit structurele machtsverschillen (vb. prof en student
verkiezingen)
 Kritiek op ideologische representaties van werkelijkheid
 Manier waarop mens naar werkelijkheid kijkt is verbonden met eigen
waarden en normen
 Werkelijkheid = niet noodzakelijk hoe jij ze ziet (vb. schoolstrijd 
schoolpact)
 Kritisch socioloog gaat onderzoeken hoe verschillende visies en
normen en waarden dit hebben kunnen beïnvloeden
 (contingente realiteit: niet noodzakelijk/onmogelijk  had ook anders
kunnen zijn: voor ons natuurlijk, maar had allemaal anders kunnen
evolueren; maar niet arbitrair  goede redenen waarom het is zoals het is
(pathdependency))
 Bestaat geen waardenvrije wetenschap  objectiviteit onmogelijk (vb. Platte
aarde)
 Reflexiviteit
 Nadenken over eigen positive in SL en gevolg daarvan voor analyse

o Kritiek
 Ideologische vooringenomenheid: expliceren wat voorinstellingen zijn
 Machtsverhoudingen in M = cruciaal




1

,Ontstaan sociologie

 Sociologie = kind moderne tijd (van ‘de (18de) eeuw van de Verlichting’)  in brede kring
opvatting doorbrak dat ‘het sociale’ = autonome realiteit waarbinnen sociale mechanismen voor orde
zorgen

- Breekt op 2 punten met voormoderne wereldbeeld:
o ‘Ontgoddelijking’
 Geen religieuze bovennatuurlijke basisorde
o ‘Ontstaatsing’
 Geordende SL = niet langer staatsverband met soevereine vorst door God

* Sociaal voor sociologen = elke relatie tussen verschillende mensen of groepen van mensen
(relatie(s) positief/negatief ≠ belangrijk  in tegenstelling tot gewone woordgebruik waarin
iemand/groep: sociaal of asociaal

- Verlichting
o ca. 1715 – 1789)
o Niet-religieuze, op natuurwetenschap geënte denkstijl = idee van Rede als steunbeer
van alle kennis > religieuze idee
o Idee van een menselijke natuur = verklaringsfactor
 Bv.: ‘marktruil sluit aan bij natuurlijk eigenbelang’ (daarnaast drang tot
zelfbehoud en sociale neiging)
 Bv.: laatste restant van idee van natuurlijke orde in combinatie met
natuurwetenschappelijke idee van wetmatigheden
 Bv.: Menselijke natuur komt ipv God (als soort excuus)  bv.: meer mannen
die goed kunnen jagen? Dat zit het in de natuur van de mens!

 TOCH een stap vooruit WANT bij menselijke natuur is er discussie mogelijk terwijl er
met God helemaal niet te discussiëren viel

- Binnen Franse Verlichting
o Sociale niet door God gewild  maakbaar
o Montesquieu: ‘De l’esprit des lois’, met de idee van ‘esprit général’ in iedere M & de
scheiding der machten
 Esprit Général: iedere SL heeft eigen ‘culturele identiteit’ als gevolg van
samenspel klimaat, staatsvorm, godsdienst, overgeleverde gewoonten,
zeden enz.  verklaart specifieke sociale verschijnselen zoals
schoolsystemen, opvoedingsstijlen
 Scheiding der machten (de scheiding tussen de wetgevende macht –
parlement/de uitvoerende macht – de regering/en de rechterlijke macht –
het Gerecht)  volgens Montesquieu beste garantie tegen tirannie
o Rousseau: ‘Du contrat social’ en ‘Discours sur l’origine et les fondements de
l’inégalité parmi les hommes’, met idee van edele wilde: goede menselijke natuur
wordt verpest met introductie van eigendom: leidt tot ongelijkheid
 Idee edele wilde  goede menselijke natuur verpest door introductie privé
eigendom ( ongelijkheid)
 Terug naar natuur
 Jean-Jacques Rousseau ‘De ware grondlegger van de burgerlijke M: dat was
hij die als eerste een stuk grond omheinde, zich verstoutte te zeggen “Dit is

2

, van mij”, en onnozelaars trof die hem geloofden.’ (J.J. Rousseau, Vertoog
over de ongelijkheid. Amsterdam: Boom, 2003: 97)

 VOOR Franse Revolutie
o M is gegeven, is traditie, natuurlijke of goddelijke orde
o Individu = onderworpen aan belang gemeenschap
 NA Franse Revolutie
o Nieuwe verlichte denkwijze, essentieel in burgerlijke revolutie
o M = mensenwerk
o Vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid centraal
o Individu krijgt erkenning

- Uitvinding moderne stoommachine (Watt 1769) leidde tot ‘industriële M”
- Liberale experimenten leiden tot tegendeel: uitbuiting, armoede, ongelijkheid
- Verlichting loopt in Frankrijk uit op Franse Revolutie (1789) = ‘praktisch bewijs’ dat sociale
niet natuurlijk of door God gewild maar maakbaar (cfr. praktijk van revolutionaire decreten)

Ontstaan van de sociale kwestie/arbeidersvraagstuk

- Sociale kwestie, individualisering (gevolgen van burgerlijke revolutie): SL niet meer
vanzelfsprekend
- Armoede kwestie (hoe kunnen armoede verhelpen)  sociale kwestie:
o Armen vertonen ontevredenheid
o Socialistische gedachte van strijd van arbeidende bevolking vs. heersende klasse
o Houding van onderwerping  houding van strijd (brengt SL-orde in gevaar)
o “Gewone zaken” voorwerp van scherp protest: kinderarbeid, extreem lage lonen,
niet beschermd tegen werkongeval, ziekte, werkloosheid, ouderdom  oplossing
was liefdadigheid

 Proberen te begrijpen wat er gebeurd, oplossingen zoeken, ontwikkelen van
wetenschap van sociale: de eerste sociologen

o 2 wegen om sociale kwestie te bestuderen:
 Studie van M vraagstukken vanuit katholieke en protestantse visie: geen
sociale kwestie indien goddelijke orde gerespecteerd
 Liberalisme – Franse revolutie: vrijheid individu, onbeperkt streven
naar welvaart (eigen economisch voordeel), geloof in vooruitgang 
chaos
 Vanuit wetenschappelijke visie
 Kennen SL niet, maar is mogelijk om er inzicht over te verwerven
(vrgl. met natuurkunde)
 Eerst inzicht in SL, dan oplossing voor sociale kwestie
 Ontstaan sociologie: interesse in empirische feiten (grondleggers
Comte en Durkheim)

- Auguste Comte (1789 – 1857)
o Gebruikte als eerste woord sociologie in Cours de philosophie positive = pleidooi pro
positivisme/natuurwetenschappelijke houding bij studie van alle fenomenen OOK
sociale (= sluitstuk van kennis)

3

, o Vooruitgangsgeloof: kennis in inzichten/oorzaken laat gerichte verbetering toe 
sociologie zal wereld verbeteren
o Toestand van politieke wanorde in Frankrijk van zijn tijd  noodzaak van sociale
wetenschap die oorzaken van slecht functioneren van M bestudeerd
o Oorzaak afwezigheid van consensus hoe SL moet georganiseerd: restauratie (terug
naar ancien regime met door God gewilde orde vs. revolutionairen)

o De ‘ontwikkelingswet’ van het menselijk denken:
 Theologische stadium: verklaring van verschijnselen door bovennatuurlijke =
orde
 Metafysische stadium: verklaring van verschijnselen in het natuurlijke =
vooruitgang
 Positivistisch stadium: wetenschappelijke verklaring = orde + vooruitgang
 SL niet meer onderwerpen aan irrationale autoriteit + geen chaos door individuele
vrijheid  maar onderwerping aan rationele autoriteit van wetenschap (sociologie
die positivistische filosofie moet voltooien) = consensus universalis
(gemeenschappelijk geheel van ideeën en vooral morele waarden naar conservatief
recept)
 Volgens Comte: men kan enkel tot orde komen met noodzakelijke morele
consensus (geformuleerd door sociologie + verspreid via onderwijs)

o SOCIOLOGIE = SOCIALE DYNAMICA (EVOLUTIE VAN DE MENSHEID, OF
VOORUITGANG) + SOCIALE STATICA = SOCIALE-ORDE-VRAAG

o Belangrijke elementen uit Comte’s denken:
 Tracht wetenschappelijke theorie op te bouwen die verleden verklaart en
toekomstige ontwikkelingen voorziet
 SL veronderstelt een zekere mate van consensus
 Godsdienst, maar ook abstracte liberale concepten van vrijheid en gelijkheid
niet voldoende voor fundamenten van SL  afstappen
 Maar wetenschappelijk kennis ≠ garantie bereidheid tot onderwerping eraan:
godsdienst die wetenschappelijk verantwoord is moet zorgen voor “la subordination
de nos sentiments personnel à l’order collectif”  Comte beantwoordt die onder
verwijzing naar noodzaak van morele consensus (geformuleerd door sociologie en
verspreid via onderwijs (wat Comte tot ‘Religie van de Mensheid’ naar katholiek
model inspireerde))
 Streven naar paradoxaal samengaan van positivisme en conservatisme,
Verlichting en Contraverlichting

o Comte en de sociale kwestie:
 Situatie van arbeiders onhoudbaar + onderdrukking door ondernemers
(overmacht kapitaal)
 onbillijkheid verbod op vakbonden: un antagonisme déplorable
 Oplossing niet gelegen in sociale wetgeving  wel “solution morale”
gebaseerd op positivistische moraal




4

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MDB02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€4,99  1x  verkocht
  • (0)
  Kopen