Examenvragen WBU 21-22
1. Wat zijn broeikasgassen? Welke gevolgen heeft de uitstoot van deze gassen?
Opwarming van de aarde = het broeikaseffect
Broeikasgassen =Greenhouse gasses. (Zijn gassen die ervoor zorgen dat de aarde als een serre
opwarmt)
Uitleg afbeelding:
Er komen zonnestralen binnen in de atmosfeer zon erergie wordt door het aardoppervlak omgezet
in warmte De hitte wordt geleidelijk aan teruggekaast in de atmosfeer = warmte blijft stabiel.
Een deel van de teruggekaatste hitte wordt tegengehouden door de broeikasgassen Door de
broeikasgassen wordt de warmte die normaal weer weggaat in de atmosfeer weer op aarde gekaatst
opwarming van de aarde want de warmte geraakt niet meer weg.
Hoe meer dat we deze gassen uitstoken hoe minder en minder warmte er terug wordt
gereflecteerd ozonlaag (dekentje) groeit en wordt dikker waardoor de rode pijl niet meer weg kan
1) Koolstofdioxide (CO2): verbranding fossiele brandstoffen (olie/steenkool/gas) 63%
2) Methaan (CH4): ontstaat uit verschillende natuurlijke processen (moerasgas) of uit fossiele
industrie, bio-industrie (uit veelteeld gassen van koeien) en vuilnisbelten. 19%
3) Lachgas of Distikstofoxide (N2O): gebruik van meststoffen, verbranding fossiele brandstoffen,
chemische industrie 6%
4) Gefluoreerde gassen (HFK’s, PFK’s en SF ): koelvloeistof, solvent in elektronica industrie,
brandblusmiddel, productie aluminium en kunststof 2%
% van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde
1. fossiele brandstoffen = Steenkool, aardolie, aardgas, bruinkool 63% veroorzaakt de
klimaatopwarming
2. Methaan: siberische moerassen gaan smelten en dan komt er veel gas vrij.
1
,Gevolgen:
Huidig niveau van CO2 in de atmosfeer is de laatste 5.000.000 jaren ongezien
Voor de Industriële Revolutie waren er 280 partikels CO 2 per miljoen in de atmosfeer (ppm); nu zitten
we boven de 400 ppm
De Aarde is hierdoor reeds 1° C opgewarmd
Als we aan het niveau van 2015 (Klimaatconferentie Parijs) blijven ‘verbranden’, zitten we tegen 2050
aan 550 ppm en opwarming van 3° C en tegen 2100 aan 5° C
Opwarming zorgt voor, nu reeds merkbare, klimaatveranderingen zoals
Warmere temperaturen, meer hittegolven, meer extreme droogte, ...
Maar ook meer hevige neerslag ... Hoe komt dat?
Warme lucht kan meer vochtigheid dragen dan koude lucht
Meer hevige regenval
Meer hevige sneeuwval
Stijgende zeespiegel:
Simpele fysica & chemie: (land)ijs smelt en water ‘zet uit’ door de opwarming
30 cm stijging voorbije eeuw
Schatting van minstens 1 meter stijging tegen 2100
Sterk verschil tussen:
Noordpool = bevroren (zee)water op het water
Zuidpool = bevroren water op het land
Sterk effect op voedselketens in (en buiten) het water
Sterk effect op straalstroom (lucht) en op golfstroom (zie sterkere orkanen vanuit de Atlantische
Ocean)
Extreem weer:
Hogere intensiteit
Hogere frequentie
Meer schade, meer slachtoffers, hogere kosten
Enkele voorbeelden:
Orkaan Katrina (2005)
Superstorm Sandy (2012)
3 meter sneeuw in Boston (2014/2015)
Extreme langdurige droogte in Californië/Siberië/Australië
Hittegolven in Europa (2003, …, 2020)
Extreme neerslag in Europa 2021
2
, 2. Wat bedoelt Kate Raworth met de “donut economy”. Wat zijn hierbij de 5 grote
uitdagingen? Leg de link met het Sociaal Werk én de klimaat onrechtvaardigheid.
Je hebt een binnen cirkel en een buitencirkel, iedereen moet op die donut zitten. Terwijl moeten we
ook zorgen dat niemand op de binnen cirkel zit anders worden hun basisrechten geschonden.
Niemand op deze wereld mag zich nog in de binnenkant van de donut bevinden: de basisbehoeften,
basisrechten (= de grondrechten) van alle mensen moeten we vervullen. Wanneer dit niet lukt zitten
de mensen in de BINNENKANT VAN DE DONUT (Bv: mensen die geen drinkwater hebben)
De buitengrenzen van onze planeet mogen we niet overschrijden! De aarde bepaald bepaalde
grenzen = wanneer je te veel CO2 uitstoot kom je op de BUITENKANT VAN DE DONUT
Binnencirkel = Lichtgroene cirkel = grondrechten bv huisvestiging, gendergelijkheid…
Buitenkant zijn de problemen die we gaan behandelen: stikstof, verzuring van de oceaan Oceaan als
die verzuurt, snellere opwarming van de aarde. Stofzuigers va CO2, oceaan en bossen.
Er zijn 9 planetaire grenzen, waarvan de mensheid er al 3 heeft overschreden: klimaatverandering,
verlies aan biodiversiteit en veranderingen in de wereldwijde stikstofcyclus.
Er zijn 5 belangrijke elementen aan de nieuwe framing van de donut:
1. Bevolking: de bevolking groeit sterk, omdat de volwassen bevolking ouder wordt. De
geboortecijfers zijn echter gestabiliseerd dankzij gezondheidszorg, onderwijs, anticonceptie en daling
van de armoede. Tevens dalen de vruchtbaarheidscijfers door de hogere scholingsgraad van
vrouwen. Echter is de levensverwachting toegenomen.
2. ongelijkheid herdenken: we moeten de ongelijkheid terugdringen, ook voor het klimaat. De rijken
vervuilen sterk (45% van de CO2 komt van de 10% rijksten). Om honger uit te roeien is er slechts 10%
van het verspilde voedsel nodig.
3. Consumptie herdenken: we moeten onze consumptie herdenken: de verstedelijking neemt toe,
de middenklasse zal groeien wat betekent dat er een hogere consumptie zal zijn. Dit vormt een
uitdaging voor de stad en hoe er omgegaan wordt met bodem, water, voedsel, energie, … uitbouw
collectieve goederen.
4. Technologie
Nieuwe technologie kan ons helpen de uitdagingen aan te gaan:
- Het openbaar vervoer nog meer op punt zetten
- Collectieve duurzame energie
- Duurzame ‘stedelijke’ landbouw
5. Politiek
Nood aan mondiale bestuursvormen:
- lokale en nationale belangen overstijgen (moeilijk rivalen zoals China en VS)
3