Info examen ..................................................................................................................................................... 4
Deel 1: Verschillende vormen van sociale ongelijkheid .................................................................................... 6
Thema 2: geslachtsstratificatie ....................................................................................................................... 33
2.1 Wat is geslachtsstratificatie? ..................................................................................................................... 34
2.1.1 Geslachtsstratificatie omschreven ..................................................................................................... 34
2.1.2 Dimensies van geslachtsstratificatie ................................................................................................... 36
2.2 Focus op enkele uitingen van geslachtsstratificatie ................................................................................... 37
2.2.1 Loonkloof ............................................................................................................................................ 37
2.2.2 Onderwijs............................................................................................................................................ 40
2.3 Overkoepelende theorieën over geslachtsstratificatie: een voorbeeld ...................................................... 42
Deel 2 – Een focus op demografische aspecten .............................................................................................. 44
Hoofdstuk 3. Basiselementen uit de (sociale) demografie .............................................................................. 45
3.1 Wat is demografie: definitie en kernbegrippen .......................................................................................... 45
3.2 Structuur van een bevolking ....................................................................................................................... 46
3.2.1 Geslachtssamenstelling ...................................................................................................................... 47
3.2.2 De leeftijdsstructuur ..................................................................................................................... 48
3.2.3 Bevolkingspiramides ........................................................................................................................... 48
1
,Thema 3: Mortaliteit en morbiditeit............................................................................................................... 49
Hoofdstuk 4. Mortaliteit en morbiditeit ......................................................................................................... 49
4.1 Begrippen ........................................................................................................................................... 49
4.2 Geslachtsverschillen ................................................................................................................................... 50
4.2.1 Vaststellingen ..................................................................................................................................... 50
4.2.2 Verklaringen ....................................................................................................................................... 50
4.2.3 Over de rol van geslachtsstratificatie en moedersterfte .................................................................... 50
4.2.4 Evolutie ............................................................................................................................................... 51
4.3 Verschillen naar SES ........................................................................................................................... 51
4.3.1 Vaststellingen ..................................................................................................................................... 51
4.3.2 Twee hoofdverklaringen ..................................................................................................................... 52
4.3.3 Selectieverklaring .......................................................................................................................... 52
4.3.4 Verschillen SES – causatieverklaring ................................................................................................... 52
4.3.5 Het levensloopperspectief .................................................................................................................. 56
4.4. Beleidsimplicaties voor het verband tussen SES en gezondheid ................................................................ 57
Thema 4. Leefvormen en kinderen ................................................................................................................. 58
Hoofdstuk 5. Leefvormen ............................................................................................................................... 59
5.1 Begrippen ................................................................................................................................................... 59
5.2 Huidige leefvormen .................................................................................................................................... 60
5.3. Tendensen gezinsvorming ......................................................................................................................... 62
5.3.1 Verlaten ouderlijke woning? .............................................................................................................. 63
5.3.2 Tijdstip huwen/ samenwonen ............................................................................................................ 63
5.3.3 Aantal huwelijken/ samenwonen ....................................................................................................... 63
5.3.4 Gezinsvorming bij koppels van hetzelfde geslacht ............................................................................. 64
5.4 (Echt)scheiding ........................................................................................................................................... 65
5.4.1 Beschrijving (echt)scheiding in België/ Vlaanderen............................................................................ 65
5.4.2 Determinanten van echtscheiding op micro- en mesoniveau ...................................................... 68
5.5 Desinstutionalisering van het huwelijk? ............................................................................................. 69
Hoofdstuk 6. Kinderen ................................................................................................................................... 70
6.1 Theoretisch model ...................................................................................................................................... 70
6.2 Abortus ....................................................................................................................................................... 70
6.2.1 Aantallen ....................................................................................................................................... 70
6.2.2 Naar leeftijd en andere kenmerken van de moeder ..................................................................... 71
6.2.3 Ingeroepen reden .......................................................................................................................... 71
6.2.4 Internationale vergelijking ............................................................................................................ 71
6.3 Huidige cijfers en tendensen over kinderen ................................................................................................ 71
6.3.1 Huidige kinderaantallen...................................................................................................................... 71
6.3.2 Leeftijd van de ouders bij de geboorte van kinderen ......................................................................... 74
6.3.3 Kinderen en de gezinnen waarin ze opgroeien .................................................................................. 74
6.3.4 Kinderen in Europa ............................................................................................................................. 74
Hoofdstuk 7. Geschiedenis van de (wereld)bevolking .................................................................................... 76
7.1 Algemeen overzicht evoluties en periodes ................................................................................................. 76
7.1.1 Evolutie van het (wereld)bevolkingsaantal ........................................................................................ 76
7.1.2 Evolutie van de levensverwachting .................................................................................................... 76
2
, 7.1.3 Overzicht demografische periodes ..................................................................................................... 76
7.2 Demografische ontwikkelingen na WO II ................................................................................................... 77
7.2.1 Veranderingen in sterfte na WO II ...................................................................................................... 77
7.2.2 Veranderingen in leefvormen na WO II .............................................................................................. 78
7.2.3 Veranderingen in geboortes na WO II ................................................................................................ 78
7.3 Demografische ontwikkelingen in de postindustriële samenleving ............................................................ 79
7.3.1 Veranderingen in sterfte in de postindustriële samenleving ............................................................. 79
7.3.2 Veranderingen in leefvormen in de postindustriële samenleving...................................................... 79
7.3.3 Veranderingen in geboortes in postindustriële samenleving ............................................................. 80
7.3.4 ‘Tweede’ demografische transitie ...................................................................................................... 81
7.3.5 Voorspellingen op basis van tweede demografische transitie ........................................................... 81
7.3.6 Invloed van de COVID- 19 epidemie op de ontwikkelingen ............................................................... 81
7.4 Demografische ontwikkelingen bij industrialisering ................................................................................... 83
7.4.1 (Westerse) pre- industriële samenleving: demografische kenmerken............................................... 83
7.4.2 Veranderingen in sterfte bij industrialisering ..................................................................................... 83
7.4.3 Veranderingen in leefvormen bij industrialisering ............................................................................. 84
7.4.4 Veranderingen in geboorten bij industrialisering ............................................................................... 84
7.4.5 ‘Eerste’ demografische transitie ......................................................................................................... 85
Hoofdstuk 8. Toekomst van de (wereld)bevolking ......................................................................................... 86
8.1 Het wereldbevolkingsvraagstuk ................................................................................................................. 86
8.1.1 Mathus’ bevolkingsleer ...................................................................................................................... 86
8.1.2 Recentere visies op het wereldbevolkingsvraagstuk .......................................................................... 87
8.2 Wereldbevolkingsbeleid ............................................................................................................................. 88
8.2.1 Rechtstreekse beperking vruchtbaarheid door family planning ........................................................ 88
8.2.2 Ruimere maatregelen die vruchtbaarheid verlagen ........................................................................... 88
8.3 Toeomstscenario’s ...................................................................................................................................... 89
8.3.1 Evolutie van sterfte en levensverwachting ......................................................................................... 89
8.3.2 Evolutie van de vruchtbaarheid .......................................................................................................... 90
8.3.3 Evolutie van het wereldbevolkingsaantal ........................................................................................... 90
Hoofdstuk 9. Migratie .................................................................................................................................... 91
9.1 Terminologie ............................................................................................................................................... 91
9.2 Migratie van/ naar België .......................................................................................................................... 93
9.2.1 Enkele grote lijnen in de Belgische migratiegeschiedenis .................................................................. 93
9.2.2 Huidige migratiekanalen ..................................................................................................................... 94
9.2.3 Huidige bevolking omschreven ........................................................................................................... 96
9.3 Migratie wereldwijd ................................................................................................................................... 97
9.4 Migratietheorieën ...................................................................................................................................... 98
9.4.1 Theorieën ter verklaring van het ontstaan van migratie .................................................................... 98
9.4.2 Theorieën ter verklaring van het in stand houden van migratie ........................................................ 99
9.4.3 Theorieën ter verklaring van de evolutie van migratie .................................................................... 100
3
, Algemene info
Leermateriaal:
Cursustekst => aan te kopen in cursusdienst
Opm voor wie vak herneemt: vernieuwde cursus!
Powerpoints
Rode draad doorheen lessen
Bieden structuur
Bepalend voor contactmomenten => breng ze mee!
Extra info op Toledo
audiovisueel materiaal (soms in Powerpoint verwerkt), soms (kleine)
extra opdrachten …
Audiovisueel materiaal → kan naar verwezen worden op het examen, bv een vraag over een
te bekijken rapportage.
Inhoud
Deel I – Verschillende vormen van sociale ongelijkheid
Thema 1: Sociale stratificatie => hoofdstuk 1
Thema 2: Geslachtsstratificatie => hoofdstuk 2
Deel II – Focus op demografische aspecten => hoofdstuk 3
Thema 3: Mortaliteit en morbiditeit => hoofdstuk 4
Thema 4: Leefvormen en kinderen => hoofdstuk 5 en 6
Thema 5: Bevolkingsevoluties => hoofdstuk 7 en 8
Thema 6: Migratie => hoofdstuk 9
Doelstelling
- Leerdoelen (zie studiewijzer):
de sociologische basisbegrippen inzake sociale ongelijkheid, maatschappelijke
transities en demografische verschijnselen uitleggen ;
feiten en ontwikkelingen en theorieën in verband met sociale ongelijkheid en
demografische feiten, alsook ruimere maatschappelijke veranderingen beschrijven;
(theoretische) verklaringen geven voor bovenstaande feiten, ontwikkelingen en
veranderingen;
tabellen, grafieken en kaarten over bovenstaande begrippen, feiten, ontwikkelingen
en veranderingen beschrijven en interpreteren ;
aangeven welke implicaties (gevolgen) sociale ongelijkheden, demografische
ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen hebben voor het sociaal-
agogische werkveld en beleid
Info examen
- Examen
- Schriftelijk
- Kennis-, inzichts- en toepassingsvragen, bv.
Begrippen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikita_maes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
