Deontologie
Inleiding
Deontologie=
- Letterlijk “plichtenleer”, vanuit het Grieks, deon, “plicht”, en logos, “rede”
- Een etnische stroming die uitgaat van gedragsregels
- Er wordt ook wel gesproken over plichtenethiek
Wat betekent de deontologische waarde?
Aan de hand van:
- Theoretische achtergrond
- Deontologische code voor VPK
Deontologie biedt samen met Recht het normatief kader.
1. Situering van de deontologie
1.1. Situering en duiding van deontologie
- Verschillende filosofen liggen aan de basis van de deontologische strekkingen
zoals we deze nu toepassen
- Grondlegger utilisme: Jeremy Bentham
- Grondlegger normatieve ethiek: Immanuel Kant
- John Stuart Mill nam deels de filosofie van Bentham over, en voegde er nog
het liberalistisch gedachtegoed aan toe
1.1.2. Grondlegger utilisme: David Hume
- Hume stelt dat iemand een goede handeling verricht als deze bijdraagt aan
het algemeen nut
Dat betekent het geluk en welzijn van alle mensen
- Het doel is dat het grootst mogelijk geluk voor het grootst aantal mensen
wordt bereikt. Het is de bedoeling dat de wereld hiermee een betere plek
wordt. Doordat het niet gaat om goede bedoelingen, maar om het resultaat
(het grootste geluk), is het een eenvoudig toepasbare regel. Hierdoor hoeft
men nooit meer te twijfelen wanneer zich een moreel dilemma voordoet.
1.1.3. Kritiek
- Het is lastig om te bepalen hoeveel geluk iets oplevert
- Extreme acties (slavernij) zijn volgens het utilisme moraal goed -> meer geluk
voor mensen dan ongeluk voor de slaven
1.1.4. De grootst mogelijke vrijheid en visie van John Stuat Mill
- Centraal in het utilisme: een keuze is goed als deze het grootst mogelijke
geluk oplevert
- Een handeling is goed als de gevolgen ervan zorgen voor meer geluk in de
wereld
- Mill koos ervoor om hier vrijheid aan toe te voegen
Hij ziet een verschil tussen sociaal moraal en persoonlijk moraal
Het onderdeel vrijheid zag Mill als voorwaarde van geluk
Hij stelde dat jouw vrijheid slechts één grens kent. Deze mag namelijk de
vrijheid van een ander niet schaden of belemmeren
Zijn filosofie = gevolgenethiek
, 1.1.5. Criteria geluk
Betere beslissing maken
Mensen met veel levenservaring kunnen hierover goed beslissen.
- Het utilisme stelt dat geluk een som is van genot min pijn
- Geluk op lange termijn is beer dan geluk op korte termijn
- Geestelijk geluk is beter dan lichamelijk geluk
1.1.6. Behandel de ander, zoals je zelf behandeld wil worden
- Goede dingen ontstaan vanzelf als je er ruimte voor krijgt
- Mensen behandelen anderen zoals ze zelf behandeld willen worden
- Wereld wordt zo een betere plek
- ‘On Liberty’ = zijn boek
1.1.7. Grondlegger normatieve ethiek: Immanuel Kant
= plichtenethiek
- Hij wil niet dat je uit plicht handelt
- Je maakt zelf geen keuze, je doet iets omdat je denkt dat het moet
- Keuzes die je maakt, maak je omdat jij denkt dat ze nodig zijn = intrinsieke
motivatie
1.1.8. Autonomie en redelijkheid
- Mensen bepalen zelf hun wetten
- Ze moeten deze ook bepalen aan de hand van de rede
- Je mag je niet laten lijden door anderen, verlangens of nut
Wanneer je dit wel doet -> praktische rede
Alleen daarmee kan je wetten voor jezelf opstellen
1.1.9. De drie principes waarop Kant zijn ethiek baseert
a. Een handeling heeft pas morele waarde als deze als motivatie morele plicht
heeft. Een persoon handelt dus alleen moreel als deze dat vanuit de juiste
redenen doet. Als je toevallig zin hebt om goed te doen of omdat anderen dat
van jou verwachten, handel je niet moreel volgens Kant.
b. De morele waarde van een handeling is afhankelijk van de regel die erachter
zit. De waarde is dus niet afhankelijk van het doel. Met de juiste morele regel
zorg je dus voor morele waarde in jouw handelingen.
c. Mensen zijn verplicht om zich te houden aan hun eigen morele wetten.
1.1.10. Categorische imperatief
- Als iemand geconfronteerd wordt met een moreel probleem, moet deze
persoon redelijk nadenken over de wet die hij zichzelf gaat opleggen.
- Anneer hij deze regel in alle situaties toepast = categorisch imperatief
- Dit kan vertaald worden naar een ‘onvoorwaardelijk geloof’
- Uitzonderingen mogen hierop niet gemaakt worden
- Het categorisch imperatief is een wet die je jezelf altijd oplegt in elke situatie
Alleen dan kun je zeggen dat je echt moreel handelt
Daarnaast hanteert Kant een aantal regels waaraan het categorisch imperatief
moet voldoen. Deze regels moeten worden nagestreefd, anders is er geen sprake
van een goed categorisch imperatief.
1.1.11. Feiten en waarden
Feiten= hoe de wereld er op dit moment is
Normen en waarden= laten zien hoe de wereld er volgens jou zou moeten uitzien
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittdegroote. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.