HOOFDSTUK I. INLEIDING
AFDELING I. Maatschappelijke en medische/technologische ontwikkelingen
Leiden tot nieuwe mogelijkheden voor gezinsvorming en veranderende gezinssamenstellingen.
Als we kijken over de afgelopen decennia heen, dan zien we dat de manier waarop het familierecht
ouderschap benadert, dat dat sterk geëvolueerd is van geïntegreerde benadering naar een
gedesintegreerde benadering.
Traditionele ouderschapsmodel: ouderschap werd benaderd vanuit de partnerrelatie
(huwelijksrelatie tussen man en vrouw)
Geleidelijk aan heeft de wetgever dat stapsgewijs meer losgelaten en zijn we geëvolueerd naar een
steeds meer gedesintegreerde benadering waarbij juridisch ouderschap een invulling krijgt waarbij de
aard en de vormgeving van de relatie van de ouders niet veel invloed meer heeft op dat ouderschap.
§1.Diversiteit op vlak van gezinsvormen waarin kinderen opgroeien
Tot jaren 1970: Als je aan een kind zou vragen ‘wie zijn uw ouders?’ dan zou die waarschijnlijk raar
hebben opgekeken: evident, mijn moeder en mijn vader.
• Moeder en vader was een getrouwd koppel.
Eerst getrouwd, dan kinderen gekregen op een natuurlijke manier (geslachtsgemeenschap)
• Echtpaar waren ook de biologische, genetische ouders van dat kind
• Echtscheiding kwam bijna niet voor
• Man en vrouw blijven dus samen en voeden het kind samen op
à zijn dus ook de sociale ouders van het kind
à DOORGAANS: Vorming van hun gezin vertrok vanuit hun partnerrelatie en die partnerrelatie was
een huwelijksrelatie.
Vanaf jaren 1970: Gewijzigde dynamiek inzake vormen en ontbinden van partnerrelaties en gezinnen
gaat gepaard met veranderingen in individuele levensloop van betrokken kinderen en jongeren.
• Gehuwd of ongehuwd paar
Moeder en vader zijn niet meer noodzakelijk een gehuwd paar
Partnerrelaties worden fragieler door de optie om uit de echt te scheiden
• Alleenstaande ouder
Alleenstaande vrouwen gaan bewust hun kinderwens alleen realiseren omdat ze op dat
moment geen partnerrelatie hebben
OF na echtscheiding
• Samengesteld gezin met stiefouder (juridisch gezien is dit na huwelijk met die ouder)
Opkomst van nieuw samengestelde of hersamengestelde gezinnen
Na een scheiding van de ouders is er een nieuwe partner, er zijn ook kinderen
• “Regenbooggezin”
2
, Kinderen groeien op bij twee vrouwen of twee mannen
• Meeroudergezinnen
Kinderen die opgroeien in gezinnen die een combinatie vormen van alleenstaand ouderschap
met ouders van hetzelfde geslacht
• Gezin met transgender ouder
Kinderen die opgroeien in een gezin waar 1 ouder van geslacht is veranderd.
• Pleeggezin of adoptieouders
• …
Ø Bv:
o Uitstel of afstel van huwelijk: meer kinderen bij ongehuwd paar
o Vaker uit elkaar gaan van paren met inwonende kinderen: meer kinderen bij
alleenstaande ouder of bij nieuw samengestelde gezinnen
Als we dat wat meer willen objectiveren, moeten we kijken naar andere niet-juridische literatuur en
statistieken en rapporten
Kinderen van 0-24 jaar in Vlaanderen
2000 2020
Bij gehuwd paar 76% 57%
Bij ongehuwd paar 5% 20%
Bij alleenstaande ouder 11% 16%
Eigen huishouden 5,6% 4%
Overige 2,4% 3%
Die evoluties zet zich voort, we spreken van de jaren 70, maar ook de voorbije twee decennia is die evolutie
nog volop aan de gang. Bijvoorbeeld in 2000 woonden 76% van alle kinderen en jongeren tot 24 jaar, dus
ruimer dan enkel minderjarigen. Drie kwart van hen woonde bij een gehuwd paar. In 2020 is dat fors
gedaald, van drie kwart naar iets meer dan de helft nog. Dat gaat over alle kinderen tot 24 jaar en jonger
en als je dat zou inzoomen per leeftijdscategorie: hoe jonger de kinderen hoe groter het percentage dat
woont bij een ongehuwd paar. Ongehuwd paar in 2000 was 5% van al die kinderen en jongeren, in 2020 is
dat 20%, maar als je dus dan inzoomt per leeftijd/ jaar van die kinderen en je kijkt naar de 0 tot 1 jarigen
dan is dat ruim meer dan 50% die woont bij een ongehuwd paar. Dus de meeste kinderen in Vlaanderen
momenteel worden niet meer geboren bij een huwelijkskoppel. Het aantal kinderen, jongeren dat woont bij
een alleenstaande ouder neemt ook toe, dus dat is nu al 16%. Een eigen huishouden vermindert wat, er zijn
wel wat jongeren die op zichzelf gaan wonen, maar dat is een kleine minderheid.
In 2019: 34.000 kinderen en jongeren (0-24 jaar in Vlaanderen) maakten een verandering mee van
kind bij een paar naar kind bij een alleenstaande ouder.
• Bij 29.143 kinderen: doordat het paar uit elkaar ging
• Gemiddelde leeftijd kinderen: 10,6 jaar
21.000 kinderen en jongeren (0-24 jaar in Vlaanderen) maakten een verandering mee van kind bij
een alleenstaande ouder naar kind bij een paar
3
, • Bij 3/4: doordat de alleenstaande ouder ongehuwd ging samenwonen met een partner
• Bij 1/4: doordat de alleenstaande ouder gehuwd ging samenwonen met een partner
• Gemiddelde leeftijd kinderen: 10,5 jaar
https://gezinsenquete.be/
Een heel interessant gegeven is ook dat Vlaanderen zelf om de 5 jaar een hele grote gezin enquête
uitstuurt waar duizenden gezinnen aan deelnemen en ook een beeld schetsen van gezinssituaties en
de context van gezinnen. De vorige enquête dateert van 2021, maar daarvan zijn de resultaten nog
niet verwerk.
Gezinnen in Vlaanderen (2016) – meerderjarigen met min. 1 kind < 25 jaar (Vlaams en BH Gewest)
à Heeft gezin scheiding meegemaakt? In 2016: ca. 26.000 kinderen maakten ouderlijke scheiding mee
à het aantal neemt toe
Opeenvolgend partnerschap:
• beëindiging eerste samenwoningsrelatie
o 26% mannelijke veertigers
o 36% vrouwelijke veertigers
• Herpartneren:
o 80% gescheiden mannen en vrouwen, binnen jaar
Als dat gebeurt op het ogenblik dat er nog inwonende kinderen zijn, ontstaan er zo
dus nieuw samengestelde of hersamengestelde gezinnen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chloevanlaet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.