Samenvatting
Samenvatting Belgisch publiekrecht
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Volledige samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 8 van de 121 pagina's
Voorbeeld 8 van de 121 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
BELGISCH PUBLIEKRECHT – 29/09/2021DEEL I. KRACHTLIJNEN DEMOCRATISCHE RESCHTSSTAAT
INLEIDING RECHT
=> Waarom recht? Orde brengen in een situatie die anders chaotisch zou
zijn
=> Geen regels = geen veiligheid, geen structuur, chaos
=> Het recht vormt een systematisch en logisch opgebouwd geheel van
overkoepelende principes en specifieke regels, die een onderlinge samenhang
vertonen én elkaar niet tegenspreken.
Recht
Regels die worden uitgevaardigd door de overheid
Zijn via sanctie afdwingbaar
Dienen voor organisatie, handhaving of herstel van de O.O.
≠ morele regels
Opmerking: soms kan er een overlapping zijn van een regel met een
rechtsregel (bv.: slagen en verwondingen is enerzijds een morele regel en
anderzijds een rechtsregel)
Definitie van een rechtsregel
Rationeel opgebouwd Rationeel Ratio, er is over
geheel van door de nagedacht, het is niet
overheid willekeurig
uitgevaardigde en via Door de overheid Opgelegd door de
sancties afdwingbare overheid en door de
normen die dienen tot overheid bestraft,
de organisatie, wetgever
handhaving of herstel Afdwingbaar De overheid kan je
van de openbare orde. verplichten de regel na
te leven, desnoods door
dwang of sancties
Dienen tot (middel, Organiseren van een
geen doel) staat, orde brengen in
wat anders chaotisch is,
zorgt voor structuur
Voorbeelden: verkeersregels, slagen en verwondingen, …
2 categorieën
Privaatrecht
Relaties tussen burgers onderling (ook rechtspersoon)
Publiekrecht
1
, o Relaties tussen overheid en burger (ook rechtspersonen)
o Relaties tussen overheden onderling
o Voorbeeld: Grondwettelijk recht, bestuursrecht, belastingrecht
Definitie van publiekrecht
Beheerst de situatie van en de relaties tussen de overheid en particuliere
(rechts)personen en tussen overheden onderling.
Opmerking: dit is niet altijd duidelijk (bv.: arbeidsrecht heeft enerzijds de
verhouding tussen de werkgever en werknemer onderling, maar anderzijds
bepaalt de overheid zeer veel op vlak van arbeid zoals minimumloon, rechten,
…)
Opmerking: vaak is op een juridisch probleem tegelijk publiek en privaat recht
van toepassing.
DE KERNBOODSCHAP
4 grote thema’s samengevat in 1 belangrijke zin België is een meer
gelaagde, democratische rechtsstaat in Europa
2
,DEEL I. KRACHTLIJNEN – DE BELGISCHE STAAT
1. DE BELGISCHE STAAT
Een staat
Privaatrechtelijk Staat van een persoon= de
kenmerken die de positie van de
mens In de samenleving juridisch
afbakenen
Voorbeeld: minder of
meerderjarigheid, gehuwd of niet
gehuwd
Opmerking: sommige elementen van
de staat van een persoon hebben ook
gevolgen voor het publiekrecht, zoals
de nationaliteit
Publiekrechtelijk Staat= rechtssubject dat daaraan
enkele specifieke kenmerken voldoet.
1) Een permanente bevolking
2) een afgebakend gebied
3) een overheid die ook het
vermogen heeft om met andere
Staten relaties aan te gaan
1.1. CONSTITUTIEVE BESTANDDELEN VAN DE STAAT
=Elementen die nodig zijn dat een staat juridisch erkent kan worden als staat = voorwaarden
1. EEN PERMANENTE BEVOLKING
Elke staat oefent gezag uit over een vaste groep personen. Ze delen dan de
nationaliteit van die staat. Personen kunnen soms ook twee nationaliteiten
hebben (bipatriditeit), of helemaal geen (apatriditeit)
Opmerking: de staat kan ook gezag uitoefenen over personen die niet zijn
nationaliteit hebben, als ze zich op zijn grondgebied bevinden onderdanen
en niet- onderdanen
2. AFGEBAKEND GEBIED BESTAANDE UIT GROND, WATER EN
LUCHTRUIM DAARBOVEN
Elke staat oefent gezag uit over een afgebakend territoriaal gebied
landoppervlakte incl. ondergrond en binnenwateren, territoriale zee en
luchtruim
In beginsel is die gezagsuitoefening exclusief.
Opmerking: de gezagsuitoefening op de territoriale wateren en het luchtruim is
onderworpen aan internationale verdragen
3
,3. OVERHEID DIE MINIMAAL AAN TAKEN OP ZICH NEEMT (SCHEIDING
DER MACHTEN)
Een overheid= een entiteit die in staat is om wetten te maken, te besturen en
recht te spreken
In België nationale (federale) overheden, deelstatelijke overheden, en lokale
overheden
4
,4. ERKENNING
= De rechtshandeling waarbij een andere staat het bestaan van een nieuwe
staat bevestigd. Deze staat verwerft daardoor In de ogen van de bestaande
staat internationale rechtspersoonlijkheid. Daardoor kunnen beide met elkaar
rechtsbetrekkingen aanknopen. Internationale erkenning
Opmerking: Dit is een declaratieve handeling= Noodzakelijk om als staat iets
te betekenen, maar is slechts een eenzijdige en niet verplichte handeling.
Expliciete erkenning De erkenning wordt effectief uitgesproken
Impliciete erkenning De erkenning wordt afgeleid uit de relaties die Staten
aanknopen
In principe: erkenning van staten, niet van regeringen dus bij een nieuwe
regering moet geen nieuwe erkenning gebeuren
Soms complexe internationale relaties want sommige Staten worden in
werkelijkheid soms erkend door de ene, maar niet door de andere staat.
Voorbeeld: Kosovo en Palestina over erkenning moet geen consensus
bestaan tussen alle staten in de wereld
Retroactieve werking van de erkenning= vanaf de erkenning gaan we ervan
uit dat de erkende staat heeft bestaan vanaf zijn ontstaan.
Ontstaan van De Belgische staat
Permanente bevolking
o 1 januari 2021: 11.507.163
Afgebakend gebied
o Verdrag van Maastricht (1843)
o Opgelet: Veranderlijk (en soms vreemd)
Overheid
o Federale staat, deelstaten, steden, rechtscolleges, ...
Internationale erkenning zie p24
o Verdrag van Londen (1839)
o België heeft veel geluk gehad want onafhankelijk verklaard in
oktober 1830
15 jaar daarvoor Napoleon werd verslagen congres van wenen
Oprichting Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (als
Voor 1830 bufferstaat)
Ontevredenheid in het volk, vooral het zuiden (multinationals,
katholieken, …)
Coalitie vormen
Belgische revolutie
1830 België onafhankelijk
Ontstaan ‘Voorlopig Bewind’ en ‘Nationaal Congres’
Nationaal Congres richt grondwet op in februari
1831 Internationale erkenning op de Conferentie van Londen
5
, België met koning Leopold I die zijn eed aflegt op 21 juli 1831
1.2. GEVOLGEN VAN DE KWALIFICATIE ALS STAAT
1. RECHTSPERSOONLIJKHEID
= Dingen kunnen beslissen voor de staat
De Belgische staat wordt In het rechtsverkeer als een afzonderlijk bestaande
entiteit beschouwd
Interne rechtspersoonlijkheid: de staat kan beslissingen nemen voor
zichzelf = binnen de staat bv. Belasting heffen
Externe rechtspersoonlijkheid: de staat kan optreden tegenover andere
staten
Voorbeeld: verdragen sluiten
2. SOEVEREINITEIT
Interne De Belgische staat heeft het recht om zijn eigen
soevereiniteit rechtsordening te bepalen en om beslissingen te
nemen over zijn grondgebied en inwoners
Voorbeeld: organen, wetgeving, procedures,
instellingen, …
Externe De Belgische staat heeft het recht om ongestoord te
soevereiniteit functioneren, zonder inmenging van andere Staten
Opmerking: Staten kunnen hun soevereiniteit ook overdragen aan
supranationale instellingen (zoals de Europese Unie)
3. INTERNATIONALE IMMUNITEIT
= Staten zijn gelijk, waardoor de ene de andere niet mag controleren. De
rechtscolleges van een vreemde staat mogen zich in beginsel niet uitspreken
over de rechtshandelingen die de Belgische staat stelt bij de uitoefening van
haar soeverein staatsgezag
De ene staat is IMUUN voor de rechtsmacht van de andere staat
4. RECHTSMACHT
= De juridische erkenning van de mogelijkheid om gezag (rechtsmacht) uit te
oefenen over het grondgebied
Rechtsmacht is in principe territoriaal MAAR soms kan de staat buiten eigen
grondgebied rechtsmacht uitoefenen (extraterritoriaal)
Voorbeeld: Leger naar andere staat sturen
Opgelet: vraag naar rechtsmacht niet verwarren met vraag naar toepasselijk
recht
6
, Principe: Het Belgisch recht is van toepassing op elke situatie die zich op het
Belgische grondgebied voordoet
MAAR: personen kunnen kiezen om het recht van een andere staat van
toepassing te maken op hun situatie
Soms zal toepasselijke recht ook afhangen van de nationaliteit van de
betrokkenen
De Belgische wet kan soms toch extraterritoriaal worden toegepast
7
, BELGISCH PUBLIEKRECHT – 30/09/2021
DEEL I KRACHTLIJNEN - EEN DEMOCRATISCHE STAAT
2. EEN DEMOCRATISCHE STAAT
2.1. VRIJE EN GEHEIME VERKIEZINGEN
Verkiezing= verrichting waarbij de gerechtigde personen hun
vertegenwoordigers in een orgaan aanduiden. In de staatsrechtelijke context
neemt de burger via de aanduiding van vertegenwoordigers deel aan de
uitoefening van het staatsgezag. Die vertegenwoordigers hebben als taak om
wetten te maken en om het bestuur te controleren. De overheid in een
democratische staat kan gezag uitoefenen omdat zij kan rekenen op de steun
van de bevolking, of althans van een politieke meerderheid zoals die na de
verkiezing is tot stand gekomen.
Directe De burgers kunnen door middel van volksraadplegingen
democratie of referenda zelf wetgevend optreden of het beleid in een
bepaalde richting sturen
Indirecte De bevolking verkiest vertegenwoordigers (In de
democratie wetgevende of uitvoerende macht) die de taak kregen
om in plaats van de kiezers wetgevend of besturend op
te treden.
Vrije en geheime verkiezingen
Verschillende variaties
Voorbeeld: parlementair of presidentieel
Presidentiële Er is een rechtstreeks verkozen staatshoofd, die als hoofd
democratie van de uitvoerende macht, veel autonome bevoegdheden
heeft en in beginsel geen verantwoording hoeft af te
leggen aan het verkozen Parlement.
Parlementaire Democratie waarbij het niet-rechtstreeks verkozen
democratie staatshoofd geen of slechts een beperkte macht heeft en
de uitvoerende macht, onder de vorm van een regering,
verantwoording verschuldigd is aan het verkozen
Parlement, dat als grondwettelijke taak heeft om die
regering te controleren.
Opmerking: Als de regering het vertrouwen van het
Parlement verliest, kan ze in principe niet verder
functioneren
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper indiavanhaute. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen