WERELDORIËNTATIE 2022/2023
Wereldoriëntatie 2.1
1. NATUUREDUCATIE
1.1 Natuurbeleving
Natuurbeleving is een ontmoeting met de natuur waarbij de natuur waarde en betekenis voor je krijgt.
In die ontmoeting ervaar je positieve gevoelens. Er ontstaat een “relatie”, een verbondenheid met de
natuur.
Waarde die je toekent aan de natuur:
- Materiële waarden: voedsel
- Immateriële, subjectieve waarden: blijdschap en verwondering bij het zien van een dier,
ontspanning bij een wandeling, goed gevoel, gevoel van eenheid en verbondenheid met de
natuur
- Esthetische waarde: een mooi landschap ...
Voorwaarden natuurbeleving:
- Kinderen moeten zich op hun gemak voelen
- Kinderen moeten de natuur op ‘eigen wijze’ ontmoeten
- Uitnodigende natuur
Concrete voorbeelden zie P7.
1.1.1 Hoe beleven kinderen de natuur?
Waarden uitnodigende natuur:
- Uitdagende natuur : het beleven van intense exploratie en spannende aspecten van de natuur
- Gebruiksnatuur : speelnatuur, eetnatuur (snoepen of eten van planten), natuur als leverancier
van grondstoffen om mee te spelen
- Intrigerende natuur : natuur die uitnodigt tot meer willen weten, tot spieden en speuren;
kinderen geven aan dat ze op basis van hun ontdekkingen en belevingen meer willen weten,
het kennisaspect staat hier voorop
- Esthetische natuur : gaat over de schoonheidsbeleving van kinderen en is bij jonge kinderen
beperkt tot concrete dingen die ze mooi vinden, zoals dieren, kleurrijke bloemen, een mooie
steen...; landschapsschoon gaat aan kleuters nog voorbij
- Recreatieve natuur : de natuur als het doel van uitstapjes, als decor voor
ontspanningsactiviteiten
1.2 Natuurbeleving en NME
Natuureducatie: ontwikkelen van belangstelling voor planten en dieren en voor natuurbescherming
Milieueducatie: legt de nadruk op de bewustwording i.v.m. milieuproblemen zoals water- en
luchtverontreiniging en milieuzorg
Doel NME: gedragsverandering : met meer zorg met de natuur omgaan, je inzetten voor een schoner
milieu.
Hoe NME:
- Kennis bijbrengen is onvoldoende – invloed uitoefenen op denken en handelen van mensen
zodat ze op vrijwillige basis kiezen voor natuurzorg
1
,WERELDORIËNTATIE 2022/2023
- Natuurbeleving is het fundament: zorg, respect en verantwoordelijkheid ontwikkelen vanuit
de relatie die kinderen hebben met de natuur
- Jonge kinderen op jonge leeftijd de juiste houding aanleren: regels stellen, voorbeeldgedrag
van volwassenen
1.3 Natuureducatie
Kinderen waardering voor en een zorgzame omgang met de natuur bijbrengen, zodat het welzijn van
de natuur in hun eigen omgeving bevorderd wordt. Daar werk je aan door de kinderen een hart voor
de natuur bij te brengen, door kennisoverdracht en door vaardigheden aan te leren.
Model: hoofd, hart en handen (Een evenwichtig aanbod is gebaseerd op de 3 H’s)
- Hoofd : bijbrengen van kennis en inzichten
- Hart : werken aan de relatie met de natuur, aan waarden en houdingen van verwondering,
zorg, respect en verantwoordelijkheid
- Handen : ontwikkelen van motorische vaardigheden voor het omgaan met natuur,
zorgvaardigheden, onderzoeksvaardigheden, actief bezig zijn, handelen
1.3.1 Natuureducatie in de praktijk
Alle activiteiten waarin kleuters vanuit hun eigen belevingswereld met natuur kunnen omgaan kun je
beschouwen als natuureducatieve activiteiten.
- Aanbod rond dieren, planten, tuinieren… in de klas, levend hoekje, schooltuin
- Natuurexploratie, natuurpad
- Spelen in de natuur
- Natuurzorg – respectvolle omgang met de natuur
- Bezoek aan de boerderij of kinderboerderij, dierenpark, dierentuin, uitstap naar zee,…
1.4 Spelen in de natuur
Ruimte om de natuur echt te beleven is beperkt.
- Veel bebouwing/ landbouw
- Verkeer en sociale onveiligheid
- Kijkgroen
- Weinig avontuur – speelterreinen en – tuinen op voorhand uitgestippeld en zijn de kinderen
snel uitgekeken
Voordelen spelen in de natuur:
- Kinderen vergroten hun motorische vaardigheden
- Ze leren risico’s en hun eigen bekwaamheden beter inschatten
- Ze leren omgaan met niet-voorspelde, onvoorziene omstandigheden (wat ze in het latere
leven zullen nodig hebben
- Als ze zelf hun spel organiseren ontwikkelen ze hun sociale vaardigheden
- Het natuurlijke milieu doet beroep op hun creativiteit en fantasie : de stok wordt een speer en
het heuveltje een burcht, tussen de struiken richten ze hun “huisje” in enz…
- De “veilige” gestandaardiseerde toestellen van speeltuinen bieden de kinderen geen nieuwe
uitdagingen en ze zijn er vaak snel op uitgekeken.
➔ Spel in groene omgeving vermindert stress en agressiviteit en bevorderd de concentratie.
Initiatieven: Speelbossen, natuurspeeltuinen en avontuurlijk verwilderde speelplekken in parken en
natuurspeelplaatsen op scholen. (DIA 35 & 36 LEZEN (PPT CM1: NATUURBELEVING))
2
, WERELDORIËNTATIE 2022/2023
2. NATUUREXPLORATIE
2.1 Inleiding
Natuurexploratie: Alle activiteiten die buiten doorgaan en tot doel hebben om met kleuters een stukje
natuur te verkennen. Bv: natuurtochten in bos of park, uitstappen naar een vijver, verkennen van een
boom in de tuin, regenwormen zoeken op het grasveld,…
Doelen buitenactiviteit:
- Activiteiten buiten de school zijn onmisbaar als het erom gaat kinderen een totaalbeeld te
geven van de natuur, het milieu om ons heen. Je kunt de kinderen confronteren met het
geheel aan organismen , of met organismen in relatie tot de natuurlijke of door mensen
gemaakte omgeving. Denken we maar aan een bezoek aan een kippenhok, de vijver in het
park, het verkennen van natuurlijke ontwikkelingen door weers- en seizoen veranderingen
zoals het ontwaken van de natuur in de lente,...
- Uitstapjes versterken de relatie kind-omgeving. Kinderen moeten leren om verantwoord met
hun omgeving om te gaan. Alleen als kinderen zich betrokken voelen en iets beleven, kan hun
relatie met de natuur/omgeving zich verdiepen. Alleen buiten, in de natuur kunnen de
kinderen ervaren welke betekenis de natuur voor hen heeft. Vanuit die relatie groeit de
bereidheid voor natuur- en milieusparend gedrag.
Aandachtspunten natuurexploratie:
- Kleuters ontdekken al spelend de wereld
o Ervaren veel dingen om hen heen als nieuw
o Schoolomgeving biedt voldoende gelegenheid om kleuters in aanraking te brengen
met de veelvormigheid en verscheidenheid van de natuur - wie goed kijkt kan aan één
boom al veel ontdekken en beleven.
o Kleuters zijn van nature nieuwsgierig – prikkel kleuters door de manier van
aanbrengen, vertellen.
o De tocht moet speels verlopen. Er moet ruimte zijn voor speelse opdrachten en
spelletjes met natuurmaterialen. De speelmogelijkheden van de omgeving moeten
benut worden : rennen, verstoppen, springen, iets maken of bouwen, iets spannend
beleven...
o Beleven natuur met hun hele lijf, rennen en ravotten. Dat is hun eigen manier om met
de omgeving vertrouwd te raken.
- Kleuters zijn zintuiglijk en concreet ingesteld
o Bij het ontdekken van de wereld gebruikt een kleuter het liefst meerdere zintuigen.
Als een kleuter iets ziet, wil hij dat ook graag vastpakken, voelen, aaien of tegen zijn
wang houden. Aan kijken alleen hebben kleuters niet genoeg!
o Echt materiaal gebruiken. Een echt herfstblad ruikt naar herfst, voelt vochtig of koud
aan, buigt tussen vingers en kan tegen het licht gehouden worden om de prachtige
kleuren ervan te bekijken.
- Kleuters meten de wereld aan zichzelf
o Meten doen ze met hun eigen lichaam, met eigen handelingen.
▪ Kleuters rennen over een grasveld om een gevoel van de grootte van het
grasveld te krijgen. Hoeveel stappen of sprongen is de breedte van het pad?
Hoeveel kinderen kunnen rond de boom?
3