Dit is een samenvatting van alle lessen en powerpoints voor het vak Geschiedenis van de Globalisering (VUB).
! Let op: Er zit na elk hoofdstuk een woordenlijst met de te kennen woorden, die zelf nog in te vullen is.
Geschiedenis van de globalisering
1 – inleiding: het concept van globalisering en zijn historiografie
Globalisering?
Waarom wereldwijde aandacht en emotie voor dood van Queen?
- Britse soft power: wereldwijde succes van ‘britishness’ als cultureel product waarin
koninklijke familie een belangrijke rol speelt
- Engels als ‘lingua ‘franca’(in wetenschappen, onderwijs, werkvloer, film en muziek)
- Gevolgen van Britse rijk: globale, omstreden en gewelddadige invloed UK in 19 e – 20e E
Dood Queen als nieuw hoofdstuk in postkoloniale geschiedenis van UK
Globalisering heeft mondiale connecties nodig, woord van neoliberalen uit jaren ’90:
- de globale afschaffing van grenzen
- globale acceptatie van kapitalisme
- onvermijdelijke triomf van liberale waarden en economie over nationalisme, conservatisme
en religieus fundamentalisme
-> vooringenomen ideeën: globalisering is vooral een economisch fenomeen en betekent de
‘verwestering’ van de hele wereld
Genuanceerde definitie:
- serie van processen van verschillende aard, die deelnemen aan de transformatie van sociale
contact, menselijke conditie en collectief bewustzijn
- historische dynamiek: versnelling, uitbreiding en intensifiëring van relaties tussen afgelegen
gemeenschappen en individuen
- ongelijk proces: een verschil van ervaringen in tijd en ruimte, en de (re)productie van
ongelijkheid en marginalisering op mondiaal niveau
- complex, verweven ervaring, zowel voor gemeenschappen als voor individuen
Wanneer begint globalisering?
Korte termijn: 1989 (globaal kapitalisme en sleutelrol communicatietechnologie)
Middellange termijn: 19e eeuw (industriële revolutie en kolonialisme)
Lange termijn: 15e eeuw (opkomst van moderniteit en verbinding met amerika)
3 periodes in globale geschiedenis:
Premoderniteit: vanaf 3500 vC
- uitvinding van schrift en wiel -> langeafstandscommunicatie
- opkomst van rijken: gecentraliseerde politieke stelsels met uitgebreide gebieden
- urbanisatie, verspreiding van ‘wereldreligies’ en globale epidemieën
vroegmoderne periode: 1500-1750
, Rhea Mertes
2BA Geschiedenis
Academiejaar 2022-2023
- NW- EU op voorgrond
- Opkomst van gecentraliseerde monarchieën
- Uitbreiding via oceanen bv. stichting van koloniën en koloniale rijken in Amerika, stichting vn
netwerken en handelsposten in Afrika en Azië
Moderne periode: vanaf 1750
- ‘dubbele revolutie’ -> kapitalisme en liberalisme
- Opkomst van nieuwe, structurele ongelijkheid tussen westen en de rest
- Globale competitie en ongelijkheid provoceerde spanningen, revoluties en globale conflicten
Na 1945 nieuwe globale balans: 2 supermachten en een competitie voor de dominantie over
voormalige koloniën
Global History: een korte historiografie
Verbindingen tussen afgelegen gemeenschappen zijn zo oud als de eerste beschavingen
Geschiedenis is lang een ‘naar binnen gericht’ verhaal geweest: het vertellen van het
gemeenschappelijk verleden van een sociale groep
MAAR het is onmogelijk om het verleden van een gemeenschap te vertellen zonder de
‘anderen’ te bepalen
Er was altijd aandacht voor ‘andersheid’ in historische verhalen
Antieke Oudheid
Opkomst van eerste grote rijken (rome & China) -> nieuwe vormen van historische vertelling
- Polybios: Wereldgeschiedenis
Verhaal van de opkomst van rome als dominerende macht in middellands zeegebied
- Sima Qian: Shiji
2000 jaar geschiedenis van China (naburige gemeenschappen worden niet ‘minder
geciviliseerd’ gezien)
Groter onderzoekkader
Aandacht voor gewoontes en zelfrepresentatie van ‘anderen’
Moslim wereld
7e E: expansie van moslim wereld, 2 kenmerken in geschiedschrijving:
1. Nieuwe methode van historische kritiek (om authenticiteit van hadiths te controleren)
2. Aandacht voor geschiedenis van de veroverde gemeenschappen (+ gebruik van meertalige
bronnen voor ‘universele’ geschiedenis)
= teleologische visie op geschiedenis
Europese rijken in Amerika
15e E: aankomst van ‘anderen’ in Europees bewustzijn
Heerschappij over Amerika = verantwoord door de ontkenning van inheemse
gemeenschappen
+ alleen europese bronnen (bv. missionaire verslagen) om maatschappijen te beschrijven
, Rhea Mertes
2BA Geschiedenis
Academiejaar 2022-2023
19e E: opkomst van ‘wetenschappelijke’ geschiedenis
Opkomst van wetenschappelijke en nationale geschiedenis
- Gebaseerd op schriftelijke archieven uit nationale archiefcentra
- Europese patroon van geschiedenis is overal ter wereld geëxporteerd
Nieuwe wetenschappen om de ‘anderen’ te studeren:
- Antropologie: voor ‘primitieve’ bevolking zonder schrijfsysteem
- Oriëntalisme: voor niet-Europese ‘civilisaties’ (vooral filologen)
1920-1970: op zoek naar historische structuren
Interbellum: de Annales school vereist een sociale, economische en culturele aanpak van
geschiedenis
Fernand Braudel: de drie tijden van geschiedenis:
- Structurele ‘geologische tijd’ (over verschillende eeuwen)
- Conjuncturele (over ene paar eeuwen of decennia): tijd van langzame sociale/economische
veranderingen
- Korte: tijd van evenementen
Poging op een totale geschiedenis van de conjuncturele tijd te schrijven, op zoek naar
overkoepelende structuren in geschiedenis
Immanuel Wallerstein: wereld systeem analyse:
Op zoek naar overkoepelende structuren in een wereld (een spatio-temporele zone die
verschillende politico-culturele eenheden bedekt)
‘kapitalistisch wereld-systeem’: een economisch stelsel verspreid op wereldschaal
= Wallerstein is op zoek naar kenmerken van het kapitalistisch wereld systeem, altijd en overal
verifieerbaar
Kritieken op historische structuralisme:
- ‘en dan wat?’ weinig bijdragen aan een beter begrip van het verleden
- Te generaliserend: weinig nuance en aandacht voor details
- Te veel aandacht wordt aan economische dynamieken gegeven <-> cultuur, politiek, sociaal
- Risico van ‘voorspelbare’ blik op geschiedenis
Kenneth Pomeranz – De Grote Divergentie
= vergelijkende geschiedenis
Stelling: ongelijkheid op globaal niveau met West-Europa stijgend, de rest gelijk
Vergelijking tussen Engeland en China (want economische toestand is gelijk in 1750) voor
oorsprong industriële revolutie
Antwoord: steenkoolwinning in Engeland en katoenproductie in Britse koloniën
= globale geschiedenis adhv kleine case-study
Sanjay Subrahmanyam – verbonden geschiedenis
Probleem in de historiografie: historici zijn niet bekwaam want het bestaan van bruggen tussen
rijken (uitwisseling) staat niet in de geschiedschrijving
, Rhea Mertes
2BA Geschiedenis
Academiejaar 2022-2023
Kosmopolitische reizigers spelen de rol van verbindingen tussen Azië en Europa
= studie van individuen (bv. reizigers) als invalshoek van globale geschiedenis
Wat is Global History?
Gemeenschappelijke eigenschappen van ‘globale’ historische aanpakken:
1. Global history is de studie van verbindingen (uitwisselingen) en vergelijkingen in het
verleden
2. De studie van de invloed van globale dynamieken op deze verbindingen en circulaties
3. ‘globale’ historici zijn gericht op de studie van synchrone fenomenen (op hetzelfde moment)
4. Geen eurocentrische geschiedenis
Globalisering
Premoderniteit
Vroegmoderne periode
Moderne periode
Polibios – wereldgeschiedenis
Sima Qian – Shiji
Antropologie
Oriëntalisme
De drie tijden van geschiedenis
Structurele
Conjuncturele
Korte
Structuren
Wereld systeem analyse
Vergelijkende geschiedenis
Verbonden geschiedenis
2 – globale politieke stelsels: rijken in globale geschiedenis
De hedendaagse wereld is ongelijk verdeeld in natiestaten (O groot, W klein)
= een politieke eenheid als ‘legitieme’ vertegenwoordiger van een ‘volk’
= een recent fenomeen (2e helft van 20e eeuw) met onvolledige/uitgedaagde divisie
1700: opkomst van globale structuur van rijken -> 1900: samenleving van ‘oude’ en ‘nieuwe’ rijken
Rijken zijn meest verspreide politieke eenheid, centraal in globale politieke geschiedenis
+ belangrijke rol in verbinding van culturen, continenten, markten
Wat is een rijk?
Een rijk: een brede politieke eenheid, gekenmerkt door het bestaan van hiërarchie en differentiatie
tussen verschillende delen (dus bewoners hebben verschillende rechten en plichten)
- expansionistisch (wil zich zo veel mogelijk uitbreiden)
- Creëert verbindingen en uitwisselingen tussen delen (bv. voedsel, religie)
- Geweld en militaire verovering = centraal in dagelijks bestuur
- Strategieën van differentiatie en incorporatie (loyaliteit van bevolking > gelijkwaardigheid)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rheamertes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
