Vloeiendheid samenvatting
Wat is stotteren?
Prevalentie: 1 à 2 procent
Mensen geven het niet graag toe
60 à 70 procent kleutertjes
Vloeiendheid
Wat is vloeiendheid?
Bekendste vloeiendheidstoornis: stotteren
Broddelen
Definitie ASHA: Fluency is the aspect of speech production that refers to the continuity, smoothness,
rate and effort with which phonologic, lexical, morphologic, and/or syntactic language units are
spoken.
Kenmerken vloeiende spraak (Starkweather)
- Het praten verloopt met een zekere snelheid (rate)
- De klanken volgen elkaar vloeiend op (continuity), geen onderbrekingen, haperingen, veel
euhm
- Er is een normaal ritme in de spraak (rhythm)
- De spreker ervaart relatief weinig inspanning (effort)
Mentale inspanning
Fysieke inspanning (bv dysartrie -> musculaire spanning)
Spraakvloeiendheid: vloeiende motorische spraakproductie
- vloeiende transities: overgangen tss klanken, syllaben
- stotteren (PDS kunnen wel taalvloeiend zijn)
Taalvloeiendheid: m.b.t. woordvinding en zinsformulering
- Semantische vloeiendheid: vlotheid waarmee men woorden kan oproepen uit een pool van
lexicale items
- Syntactische vloeiendheid: vlotheid waarmee sprekers complexe zinnen opbouwen die
linguïstisch complexe structuren bevatten
- Pragmatische vloeiendheid: vlotheid waarmee men kent en kan uitvoeren wat men wil
zeggen in reactie op een gamma van situatieve elementen
Switchen tussen taalregisteren
- Fonologische vloeiendheid: het gemak waarmee men binnen betekenisvolle en complexe
taalunits lange en complexe klankketens kan produceren: fonologische plannetjes
PSD kunnen stotteren maar talig wél vloeiend zijn
Vloeiend
Normaal niet vloeiend
Stotteren
1
,Between-word: normale onvloeiendheden waarbij woorden wel intact blijven (euhm), zinscorrecties,
phrase herhaling, woordherhaling, pauzes, revisies: zin herhalen maar je verandert/herformuleert
Within-word: stotter verschijnselen: herhalingen van klanken/syllabes -> heet nu SLD
Stuttering like: het heet zo omdat ook mensen die niet stotteren het vertonen, in-word, primair
stottergedrag
HVB: herhalingen klank/syllaben/1lettergrepige woorden, verlengingen, blokkeringen -> stuttering
like
Dysrytmische fonatie: verlengingen en blokkeringen
- Verschil verlenging en blokkering: bij verlenging is er nog luchtstroom
2
,Cijfers Yairi & Ambrose
- KDNS op peuter-kleuterleeftijd gemiddeld 6-8 onvloeiendheden (alle types)/100 syllaben.
Volwassenen: gemiddeld 5%.
KDS op peuter-kleuterleeftijd: gem. 17 onvloeiendheden/100 syllaben
- Hogere percentages (19-20%) werden gevonden dichter bij de aanvang (“onset”) van het
stotteren
- Met stijgende leeftijd treedt er een afname op van het aantal woordherhalingen, stille
pauzes en zinsrevisies en een toename van het aantal opgevulde pauzes (tussenvoegsels)
- Ongeacht hun leeftijd: KDS meer SLD dan KDNS
- Als groep produceren jonge KDS min. 3 à 4 SLD /100 syllaben, terwijl KDNS minder dan 3%
Meer dan 3 SLD/100 syllaben -> suggestief voor stotteren
Hoger de proportie SLD tov aantal spraakonvloeiendheden, meer kans op stotteren
- Proportioneel tgo. het totale aantal onvloeiendheden is het % SLD bij KDNS steeds <50% en
meestal rond 35% (Yairi, 1997)
- Bij KDS maken de SLD gemiddeld voor 65% deel uit van het totale aantal onvloeiendheden;
dus bijna het dubbel van de KDNS (Ambrose & Yairi, 1999)
Stotteren
- Stotteren neemt altijd een aanvang op jonge leeftijd
Wordt ontwikkelingsstotteren genoemd
(lijkt of stotteren op jonge leeftijd normaal is, maar dat is niet)
- Prevalentie: 1 à 2 procent
- Komt veel meer voor bij mannen
Symptomen
- Repetition of syllables, sounds, or monosyllabic words
- Prolonging the vocalization of consonants and vowels
- Broken words (e.g., pauses within a word: blokkering)
- Filled or unfilled pauses in speech (doen normale kinderen ook)
- Word substitution to avoid problematic words (ander word zoeken zodat je niet stottert)
- Words produced with an excess of physical tension: secundair stotterdrag (e.g., head jerking,
fist clenching)
- Frustration or embarrassment related to speech
Geïntegreerde visie: 4CM
3
, Kerngedrag: overt
- Klank-en syllabeherhalingen: Ongewilde herhalingen van een klank (vaak de eerste) of
syllabe van een woord. Vaak nogal snel en/of onregelmatig. Doorgaans met extra
spierspanning. Soms gebeurt hetzelfde met eenlettergrepige woorden. Bv. “Wa-wa-wacht nu
maar”, “en en en en…”
- Klankverlengingen: Het ongewild verlengen van een klank in een woord; vaak de beginklank
maar niet altijd. Doorgaans met extra spierspanning. Bv. “Mmmmmmmmag ik?”
- Blokkades: Een ongewilde afsluiting door overmatige spierspanning t.h.v. de glottis, tong of
lippen. Er is dan even geen klank. Bv. ”(I)……….ik”
Herhalingen
- Herhalingen van spraakelementen, vnl. klanken en syllaben
- Door de leek beschouwd als meest kenmerkend voor stotteren
- Kenmerken:
element wordt 2-5 keer herhaald
gemiddelde duur: 1.6 sec met standaarddeviatie van 3.0 sec
snelheid dicht bij maximale DDK snelheid, i.c. 5-10/sec (f. lft/gesl.)
stukje dat herhaald wordt doorgaans korter/sneller naarmate persoon al langer
stottert
frequentie beïnvloedt of luisteraars het gedrag wel/niet als stotteren zullen
beschouwen
verlengingen
- Verlengen van een vocaal of consonant, zodat de duur langer is dan typisch voor die klank
- Merkbare afwijking van de verwachte duur
- Ook beschouwd als typisch kenmerk van stotteren
- Kenmerken:
enkel bij continuanten (s, z, f, v, sj, zj, w, g, ch…) en klinkers
gemiddelde duur: 0.87 sec met standaarddeviatie van 0.72 sec
dus gemiddeld korter dan herhalingen en ook kleinere SD
ook 'postural fixations' (Van Riper, 1984)
blokkering
- Fixaties in de luchtweg waardoor de lucht niet kan stromen
- Bilabiaal, labiodentaal, linguodentaal, palataal, velair of glottaal
- Kenmerken:
vaakst t.h.v. glottis
vaak sterk aversief geladen (loss of control)
ook wel 'silent prolongations' genoemd (Wingate, 1964)
'broken words': eerder korte blokkades in het midden van een klinker (bv. boo…oot)
soms hoorbare laryngeale druk bij aanvang van de klinker
doorgaans zeer abrupt met 'klik-achtige' geluiden
4
