Algemene psychologie
Geest gedrag en psychologische wetenschap
Psychologie = studie van de geest, een breed veld, met vele specialismen, in wezen de wetenschap van GEDRAG (bv lachen) en
GEESTELIJKE (bv voelen) processen
Psychè = ziel, geest
Logos = verklaring, rede
Griekse letter psi (afkorting)
3 soorten psychologen:
- Experimenteel of onderzoekspsychool = voeren het meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creert
- Docenten psychologie = geven les
- Toegepast psycholoog = gebruiken kennis diedoor experimentelepsychologen is gemaakt om problemen van mensne
op te lossen door middel van trainingen, behandelingen,…
Populairste specialisaties in de toegapste psychologie
- A&O psychologen = helpen WN hun motivatie en prestaties te verbeteren
- Sportpsycholgen = helpen atleten hun motivatie en prestaties te verbeteren
- Schoolpsycholgen = deskundig op gebied vn lesgeven en leren
- Klinische psychologen en counselors = helpen mensne zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied
- Forensische psychologen = leveren hun psychologisch expertise aan het wets en rechtssysteem
- Omgevingspsychologen = proberen de interactie met onze omgeving en mileiu te verbeteren
- Gerontopsychologen = helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en te leren omgaan met
leeftijdsgerelateerde problemen om hun potentieel maximaal te benutten in de latere fases van hun leven
Sooten psychologie
- Ontwikkelingspsychologie = studie gedragin verschillende levensfase van de mens
- Persoonlijkheidspsychologie = bestudeert de mens als individu, in wat ze verschillen (differentiele psychologie)
- Cognitieve psychologie, algemene of experimentele psychologie, functieleer = studie van afzonderlijke psychische
functies en processen
- Sociale psychologie = studie gedrag van mensne in relatie tot andere en hun omgeving
- Biologische psychologie, biopsychologie, psychobiologie = studie gedrag van mesne uitgaande van principes uit de
biologie
- Methodenleer, methodologie = studie onderzoeksmethoden van het empirisch onderzoekvan het menselijk gedrag
Psychologie vs psychiatrie
Psychiatrie = medische invalshoek, medisch specialismen, maakt geen deel uit van de psychologie, zij hebben een medische
opleiding gedaan en zich daarna gespecialiseerd, richten zich op de behandeling van de patient
Vanwaar komen verschillende perspectieve?
Gronleggers waren Plato, Socrates en Aristoteles: speculeerden over emoties en gekte en stelde dat emoties het denken kunnen
verstoren en dat onze waarnemingen slechts interpretaies zijn van de ons omringende wereld
Er waren veel verschillende manieren om op gekte vat te krijgen
- Azie: boeddhisme via meditatie, yoga
- Afrika: behandelingen op basis van volkspsychologie
- Europa: christendom
Scheiding lichaam en geest en het moderne biologisch perspectief
Descartes (17de eeuw) stelde het eerste radicale idee voor dat leidde tot de moderne psuchologie: een scheiding tussen lichaam
en geest, het bestuderen van gedrag en gevoelen van mensen kon doorgaan omdat deze op lichmelijke activiteiten in het
zenuwstelsel waren gebaseerd waarbij de kerk de geest buiten het wetenschappelijk onderzoek kon houden, wetenschappers
toonden aan dat zintuigen stimulantie omzetten naar zenuwimpulsen en spierreacties, dankzij de scheiding van lichaam en geest
en deze ontdekkingen konden wetenschappers aantonen dat er biologische processen eerst volgen bij gedragingen ipv
mysterieuze en spirituele krachten
Descartes behoorde tot het Rationalisme (= denken is het enige middel om aan werenschap en filosofie te doen
Kritiek: empirisme (= exp, waarnemingen en ervaaringen zijn de enige ware bronnen van kennis)
- Francis Bacon: denken vertroebelt de waarneming
- John Locke: mens is bij geboorte een tabula rasa (= mensen krijgen een persoonlijkheid en vaardigheden door
ervaringen, prikkels, leerprocessen, opvoedingin
,Wat zijn de zes belangrijkste pespectieven van de psychologie die het snel veranderende veld van de moderne psychologie
domineren?
- men kan hier gedrag met verklaren, begrijpen en problematisch gedrag afleren
- meestal zijn er meerdre perspectieve voor een bepaald gedrag,
- kwamen allemaal voort uit radicaal nieuwe ideeen over geest en gedrag
- allemaal om een holistisch beeld van menselijk gedrag te ontwikkelen
- de gedragsverklaringen zijn niet bedoeld als rechtvaardiging van het gedrag
Moderne biologische perspectief
= lichaam en geest zijn opnieuw samengevoegd waarbij de geest het product van de hersenen is en waarbij oorzaken van gedrag
in het zenuwstelsel, genen,… worden onderzocht
Twee variaties:
- Neurowetenschap
- volutionaire psychologie van Charles Darwin met de natuurlijke selectie = een groot deel van het gedrag komt voort uit
overgeerfde neigingen, ondersteund door onderzoek in de genetica, gevormd door omdtandigheden waar onze
grootouders moesten leven
natuuelijke selectie = proces waarbij lchamelijke kenmerken van een soort evolueerden in de richting van de
kenmerken die de best aangepaste organismen een voordeel gaven in de strijd om het bestaan bv vroeger stonden we
niet maar in verloop van tijd is de mens gaan rechtop lopen omdat dit zijn functie heeft)
Begin wetenschappelijke psychologie en moderne cognitieve perspectief
Wundt deed de EERSTE PSYCHOLOGISCHE EXPERIMENTEN naar hoe de mens zich voelde door een prikkel, zijn proefpersoenen
moetsen hun emotionele reacties op verschillende prikkels beschrijven (deze techniek word introspectie genoemd)
Structuralismen = zoektocht naar bouwstenen van het denken door middel van introspectie, benoemt door de pupil van Wundt
maar toch werd Wund beschouwd als de vader van het structuralisme ondaks hij deze term zelf niet gebruikten, Titchener had
net als Wund het doel de meeste elementaire structuren of onderdelen van de geest aan het licht te brengen
Kritiek: gestaltpsychologie en functionalismen: introspectie is te subjectief en men moet naar het geheel (gestalt in het duits),
kijken en niet naar de aparte
Functionalisme = men moet niet alleen naar de structuur kijken, de gestalteacties zijn te beperkt, we moeten naar de functie
ervan kijken (James)
moderne cognitieve psychologie = nadruk op menatle processen zoals leren, geheugen, als vormen van informatieverwerking
(nadruk op zaken verwerken)
brain imaging technieken zorgen ervoor dat wetenschapper de hersenen kunnen bestuderen tijdens mentale processen
Behavior perspectief
= nadruk op waarneembaar gedrag, maakt geen onderscheid tussen mens en dier bij de bestudereing van gedrag, het menselijk
gedrag word volledig gestimuleerd door externe stimuli (omgeving), omstreden uitspraken en experimenten, het bestuderen
van de geest zou geen deel van de psychologie moeten uitmaken, emoties waren irreeavant, subjectief en konden enkel gedrag
betrouwbaar observeren en meten
Leider Watson(19de eeuw) maakt formele start van het behaviorisme met een boek
Operante conditionering = leren van verbanden tussen gedrag en de resultaten die volgen (bv rat drukt op knop voor eten te
krijgen) (Skinner, 20ste eeuw)
Klassiek conditionering = leren van verbanden tussen gedrag en prikkels die volgen (vb kinderen zullen niet huilen als ze voor de
eerste keer een dokter met een grote spuit zien maar daarna wel, per toeval ondekt door fysioloog die spijsvertering
bestudeerde (Pavlov, 19de eeuw)
Perspectieven vanuit de gehele persoon
= persoonlijkheid en psychische stootnissen ontstaan voornamelijk uit processen in de onbewuste geest en niet in het bewust
zijn onbewustontwikkeling van een psychodynamische theorie van persoonlijkheid (Freud), verklaring om elk aspect van de
geest in een theorie te verklaren en iet alleen maar een onderdeelzoals de andere perspectieven (bv enkel geheugen)
3 variaties:
- Psychodynamische psychologie = de onbewuste geest (psyche) is een reservoir van energie (dynamica) voor de
persoonlijkheid, techniek van vrije associatie
Freud zijn systeem word een psychoanalyse (= medische techniek voor de behandelig van psychische stoornissen)
Kritiek: niet falsificeerbaar, niet weerlegbaar
- Humanistische psychologie = reactie op behaviorism en psychoanalyse, nadruk op mogelijkheden, potentie en vrije wil
van de mens, menselijk natuur overstijgt de omgeving, innerlijke processen zijn minsten even belangrijk als de prikkels
uit de omgeving (bv behoeften piramide)
, Humanisten onder leiding van Rogers en Maslow ontwierpen een model dat mensen ziet als organismen met een vrije
wil
Veel invloed gehad op de psychotherapie en counseling,
De grondhoudingen voor hulpverleners colgens Roger worden nog veel gebruikt in praktijk
- psychologie van karaktertrekken en temperament = Bv iemand met veel zwarte gal, is heel droevig (Hippocrates,
grieken, voor Chr) geloven we niet meer maar het idee leeft nog altijd mee, verschillen tussen mensen ontstaan uit
verschillen in stabiele kenmerken en neigingen die karakterterkken en temperament worden genoemd
Ontwikkelingsperspectief: veranderingen door nature en nurture
= psuchologisch verandering is het gevolg van een interactie tussen de erfelijke eigenschappen die in de genen zijn vastgelegd en
de invloed van onze omgeving, de fasen in de ontwikkeling zorgen ervoor dat we verschillend handelen en denken (Piaget, 19 de
eeuw)
Het socioculturele perspectief: het individu in context
= stelt het idee van sociale invloed centraal, verschilt per omgeving, per cultuur
Twee variaties:
- Sociale psychologie
- Crossculturele en multiculturele psychologie
Stappen van de wetenschappelijke methode
= procedure om ideen te onderwerpen aan een onderzoek, waarna ze ofwel bewezen ofwel verworpen worden
Essentie is het emperisch onderzoek (= verzamelen van objectieve infouit de eerste han door metingen die zijn gebaserd op
sensorische ervaringen en observaties)
Theorie
= een toetsbare (hypothese uit kunnen halen) verklaring voor een verzamelingfeiten of waarnemingen
, Eigenschappen
- Kan fiten verklaren
- Kan worden getest
Toetsen gebeurt in 4 stappen:
1) Hypothese ontwikkelinge
2) Objectieve data verzamelen
3) De resultaten analyseren
4) De resultaten publiceren, bekritiseren en repliceren
De methode maakt het onderzoek wetenschapplijk, niet het onderwerp!
Hypothese stellen
= falsifieerbare (= kunnen weerleggen) voorspellingen van de uitkomst van een wtenschapplijk onderzoek, een bewering over de
relatie tussen variabelen
2 soorten
- H0: geen verband tussen variabelen (v brunettes en blondines zijn even intelligent)
- H1, alternatieve hupothese : verband tussen variabelen (bv brunettes zijn intelligenter dan blondines
H0 wordt alleen verworpen als er een significant (groot) verschil is tussen de variabelen
Variabelen moeten worden gedefinieerd en deze temen worden de operationele definities genoemd (bv kinderen (de variabele)
worden gedefineert als alle kinderen van groep 3 van een baisschool in de buurt (de operationele definitie)
Data verzamelen/ toetsen van een hypothese
= de juiste methoden/ dataverzameling op de correcte manier hanteren
Exp:
een groep die in de experimente conditie zitten krijgen gewone suikers en krijgen de speciale behandeling
de andere groep, de experimentee groep, degene die de controlegroep vormen zitten in de controleconditie
OV word gewijzigt adhv randomnisering (= deelnemers worden uitsluitend volgens toeval in een groep verdeeld, zorgt ervoor
dat mogelijke verschillen in activiteitsniveau werkelijk het govolg isvan de suiker en niet van een andere factor (bv gaslacht als
meisjes in 1 groep en jongens in 1 groep waren)
AV = activiteitsniveau van de kinderen
Getallen in psychologie getallen in werkelijkheid
De resultaten (data) analyseren en de hypothese accepteren of verwerpen
Men onderzoekt hier of de resultaten significant zijn (= als de resultaten het zijn van de OV en niet van het toeval (bv als de
kinderen hooger scoren bij ht activerinsniveau dan degene die het suikervrije drankje hebben gekregen kunnen we de
hypothese evestigen en anders verwerpen)
De resultaten publiceren, bekritiseren en repliceren
Publicatie = in vakbladen na peer review
Replicatie = het beste te vinden in een wetenschappelijk tijdschrift, in de methode ga je uitleggen hoe de condities waren, welk
meetinstrument je gebruikt hebt zodat andere onderzoekers dat kunnen repliceren/herhalen (hoe meer het herhaald wordt,
hoe meer het geldt voor de gehele populatie)
Meta-analyse = analyse van verschillende studies die hetzelfde hebben onderzocht samenbrengen
Vijf soorten psychologisch onderzoek (manieren om data te verzamelen)
Correlationeel onderzoek
Correlaties = verbanden tussen variabelen
+ correlatie = meer, meer of minder, minder
- Correlatie = meer, minder ofminder, meer
0 of geen correlatie = geen verband
Hoe meer sterretjes, hoe meer significant
Hoe dicter bij nul, hoe minder sterk
+ of - geeft de richting weer (dus – 80 is sterker correlationeel dan + 50)
