SLACHTOFFERS IN DE STRAFRECHTSBEDELING
Belangrijke les: want we hebben een aantal vooronderstellingen over het slachtoffer in de
strafrechtsbedeling
Witte Mars
Cf. gastcollege: Annemie: aandacht voor slachtoffer
o Je merkt aan haar getuigenis dat dat niet zo vlot loopt
Verschillende echelons in de strafrechtsbedeling
Slachtoffers worden niet automatisch geïnformeerd, maar moeten iedere keer vragen om
betrokken te worden
Het conflict wordt uit handen van het slachtoffer getrokken
Overzicht
1. Slachtoffers in de strafrechtsbedeling
a. Belangrijk want veel echelons
i. Veel regelgeving etc.
2. De noden van slachtoffers
3. Slachtofferzorg
4. Evaluatie van het slachtofferbeleid
1. Slachtoffers in de strafrechtsbedeling
Toenemende aandacht voor slachtoffers
Vanaf de jaren 1960 onder invloed van victimologie.
o Sinds jaren 90: toenemende aandacht
Cf. Dutroux
Daarvoor: dader had meer inzagerecht dan slachtoffers etc.
Octopusakkoord:
Luik justitie
o Aanpassingen inzake de wetgeving omtrent het informeren
van slachtoffers
o Globaal vanaf de jaren 60, oiv victimologie:
Het beter leren kennen van slachtoffer
Inzichten dat slachtoffers niet alleen als getuige moeten gehoord worden,
maar ook omdat betrokkenheid van het slachtoffer ook leidt tot beter
herstel van het slachtoffer
o In de jaren 1980-1990 ontstaat een netwerk van diensten voor bepaalde slachtoffers.
218
, 1979: 1e Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (Antwerpen).
https://www.vertrouwenscentrum-kindermishandeling.be/antwerpen
Officiële erkenning 1998.
Bepaalde groepen slachtoffers worden erkend!
Specifieke op maat afgestemde steun
Tot eind jaren 1990 rol van het slachtoffer in strafprocesrecht beperkt tot aangifte misdrijf en als
mogelijke getuige -> bron van informatie ten behoeve van de staat.
o Justitie, politie weet zogezegd beter, en het slachtoffer moet zich niet moeien
o Dus slachtoffers blijven daardoor gewoon achter:
Zij willen erkenning, willen gehoord worden etc. 4
Onzekerheid als slachtoffer!
1. Slachtoffers in de strafrechtsbedeling
Niet weten wat er gebeurt, hoe gaat het verder…
o Gebruiken ook vaak die slachtoffers niet snappen
Toenemende aandacht
Staat heeftvoor slachtoffers
jargon gecreëerd die zij kennen, en anderen niet
• Vanaf de jaren 1960 onder invloed van victimologie.
• In de
Consensus datjaren
er te1980-1990 ontstaatiseen
weinig aandacht netwerk
voor van diensten
het slachtoffer in devoor bepaalde slachtoffers.
strafrechtsbedeling.
o– Ook
1979:tot1eop
Vertrouwenscentrum
vandaag is er nog teKindermishandeling (Antwerpen).
weinig aandacht voor slachtoffer in
https://www.vertrouwenscentrum-kindermishandeling.be/antwerpen
strafrechtsbedeling
– Officiële
Inerkenning 1998.
opsporing, vervolging etc.
• Totoeind
Ook al hebben
jaren ze wel
1990 rol van op
hetiedere echelon
slachtoffer inbest gedaan om organisaties
strafprocesrecht beperkt totte aangifte
creëren die
slachtoffers
misdrijf kunnengetuige
en als mogelijke informeren-> bron van informatie ten behoeve van de staat.
o Maar botsen nog altijd op taal etc. + slachtoffer moet actief achter info zoeken
• Consensus dat er te weinig aandacht is voor het slachtoffer in de
strafrechtsbedeling.
Opsporing Vervolging Straftoemeting Strafuitvoering
research publications consultancy conferences
www.ircp.org
1. Opsporing en vervolging Prof. Dr. Jelle Janssens
+32 9 264 69 59
Jelle.Janssens@UGent.be
Klacht bij politie – attest van klachtneerlegging
COL5/2009 (College PG): eenvormige attesten van klachtneerlegging waarmee
informatieverstrekking aan het slachtoffer geüniformeerd werd.
Recht op informatie = fundamenteel recht
o Bij politie en strafrechtsbedeling is recht op informatie een fundamenteel recht
zie artikel 3bis
219
, Artikel 3bis van de Voorafgaande Titel van Sv.:
o “slachtoffers van misdrijven en hun verwanten dienen zorgvuldig en correct te worden
bejegend, in het bijzonder door terbeschikkingstelling van de nodige informatie en, in
voorkomend geval, het bewerkstelligen van contact met de gespecialiseerde diensten en
met name met de justitieassistenten”.
Informatie en doorverwijzing
Politie zijn geen psychologen, gene hulpverleners
Maar zij moeten wel doorverwijzen!
Enkel info over zittingsdag indien vervolging.
o Dus als je een klacht neerlegt, als er vervolgd wordt, krijg je enkel info over de
zittingsdag
o Als er geseponeerd wordt, hoor je NIETS meer!
o Dus wat kan slachtoffer wel doen: verklaring bij het OM van een benadeeld persoon
Als je iets wilt weten
Verklaring bij O.M. van benadeelde persoon
Art. 5bis van de Voorafgaande Titel van Sv.:
o “De persoon die een klacht indient bij de politiediensten, zal systematisch worden
geïnformeerd over de mogelijkheid om de hoedanigheid van benadeelde persoon te
verkrijgen en de daarbij behorende rechten. Een ad hoc formulier zal hem bij het indienen
van zijn klacht worden bezorgd”.
Dus enkel bij politie klacht indienen is niet voldoende, men zal ook vragen of
je het statuut wilt van benadeeld persoon
Kan dit verklaren bij politie en bij OM
Op parketsecretariaat (ter plaatse/aangetekend) of op politiebureau (bij opstelling PV of
afgeven).
o Geen burgerlijke vordering/partij => geen schadevergoeding
Staat niet gelijk aan burgerlijke partijstelling!
Je hebt nog geen rechten op schadevergoeding
Daarvoor moet je nog een stap verder gaan
o Wel info over sepot en reden, instellen gerechtelijk onderzoek, zittingsdag
Dat is al meer dan attest bij politie, want dan weet je enkel zittingsdag
Moet dus actief zijn als slachtoffer, en statuut van benadeelde aanvragen
Maar ambigue relatie:
Slachtoffer is hulpbehoevend - ook belangrijk aanknopingspunt voor oplossen misdrijf
o Hulpbehoevend: wil erkend worden in slachtofferschap
o Ook punt voor oplossen misdrijf
o Paradox: Ze willen niet dat slachtoffer teveel in de weg loopt, maar hebben hij/zij wel
nodig voor oplossen misdrijf
220