GEDRAGSVERANDERING: LEERDOELEN &
VOORBEELDVRAGEN
EEN CORRECTE DEFINITIE GEVEN VAN DE BELANGRIJKSTE BEGRIPPEN UIT DE
VERSCHILLENDE THEORIEËN VAN GEDRAGSVERANDERING (BV., LEERTHEORIE,
ZELFDETERMINATIE THEORIE, THEORY OF PLANNED BEHAVIOR…)
DE PSYCHODYNAMISCHE THEORIE VAN FREUD
Onbewuste = belangrijkste invloed op gedrag
1. Bewuste deel van de geest:
direct toegankelijk – waarnemingen en gedachten
2. Onderbewuste of voorbewuste:
mits inspanning kan je je ervan bewust worden –
verworven kennis
3. Onbewuste:
uit bewustzijn geduwd of 'verdrongen' ondraaglijk-
bedreigend-schaamtevol
(zie ook afweermechanismen)
→ eigenlijke dynamiek van gedrag
DE NEOBAHVIORISTISCHE THEORIE VAN HUL L
= Drijfveerreductie – theorie = motivatie die ontstaat als gevolg van een psychologische of fysiologische
behoefte.
Behaviorisme: Men gaat er vanuit dat gedrag door de omgeving wordt bepaald en is aangeleerd.
gedrag wordt verklaard vanuit S-R-verbindingen – black box
Neobehaviorisme:
toevoeging interne factoren: drives (behoeften) en habits (gewoonten)
De zelfdeterminatietheorie is ontwikkeld door Deci en Ryan. Zij veronderstellen dat de intrinsieke motivatie van
mensen afhankelijk is van de vervulling van 3 natuurlijke basisbehoeften. Deze 3 basisbehoeften zijn:
competentie, autonomie en verbondenheid.
− 1 van de meest toonaangevende theorieën
− Mensvisie sluit aan bij de positieve psychologie
− Groei staat centraal, meer objectief onderzoek bij deze theorie
− Evidence - based
Autonomie: Vrijheid om eigen keuzes te maken, je eigenheid kunnen behouden en je zelf zijn zonder je
voortdurend aan te passen aan wat anderen van je verlangen of je anders voordoen.
Verbondenheid: Verwantschap voelen met anderen. Nood aan netwerk, relaties en sociale banden die sterk,
stabiel en veilig zijn.
Competenties: Bekwaam voelen in wat we doen. We willen succesvol zijn in wat ondernemen, zowel in de
privésfeer als op school of het werk.
- Het bevredigen van deze drie basisbehoeften is belangrijk voor het ervaren van geluk en psychisch
welzijn.
➔ Behoeftebevrediging en -frustratie
− Geen plafondeffect (~ groeibehoefte) = Hoe meer bevrediging, hoe beter
− Frustratie kan tot psychische problemen en pathologie leiden
➔ Behoeftedeprivatie en behoeftefrustratie
o Behoeftedeprivatie: ontbreken van een bevrediging
o Behoeftefrustratie: het actief tegenwerken of ondermijnen van een bevrediging (zorgt voor
onheil)
Een korte evaluatie
− Theorie kan getoetst worden
− Breed toepasbaar: sport, geestelijke gezondheidszorg, werkorganisatie, opvoeding, onderwijs
− Ruime interpretatiemogelijkheid van de begrippen autonomie, competentie en verbondenheid
− Ontbreken van fysiologische behoeften: vb. Dorst of honger
2
, DE HUMANISTISCHE BEHOEFTETHEORIE VAN MASLOW
= Maslow rangschikte de volgens hem universele behoeften van de mens in deze hiërarchie. Doel: Streven
naar zelfontplooiing en geluk.
- Aandacht voor meer menselijke eigenschappen
- De mens beschikt over een eigen beslissingsvermogen en is van binnenuit geneigd om
verantwoordelijkheid op te nemen, zich te ontplooien en te streven naar geluk en vriendschap
- Energie nodig voor 'lagere' behoeften, verhindert volledige ontwikkeling
Maslows behoeftepiramide
• Onderscheid tussen tekortbehoeften en groeibehoeften werd voor het eerst gebruikt
Een kritische evaluatie
• Positieve benadering van de mens
• Moeilijk te objectiveren
• Hiërarchische benadering?
VELDTHEORIE: KRACHTENSPEL (LEWIN)
= Gedragsverandering: Twee soorten krachten in de richting van verandering
o Veranderingskrachten: krachten in de richting van de verandering (‘voordelen’)
o Weerstandskrachten: krachten in de richting van het behoud van de oude situatie (‘nadelen’)
Stabiele situatie: wanneer er een evenwicht is tussen deze tegengestelde krachten
Verandering kan optreden wanneer er in een of meer van de krachten iets wijzigt
o Toevoegen van nieuwe veranderingskrachten
o Versterken van bestaande veranderingskrachten
o Afnemen van weerstandskrachten
Meer effect dan toename ➔ totale spanning vermindert
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anissaelazzouzi1302. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.