, 1. Inleiding
1.1 Ontwikkeling van farmaca
Oorsprong van farmaca
Verleden
o Extractie uit planten
Morfine
Digitalisglycosiden
o Afgescheiden door schimmels
Penicilines
o Extractie uit dierlijke organen
Insuline (pancreas)
Heden
o Synthetisch design: nieuwe GM en structurele modificaties
Dierenexperimenten
o Toxiciteit
o Werkingsmechanisme
o Farmacokinetische aspecten
Humaan fysiologisch onderzoek
o Fase 1: gezonde vrijwilligers (20)
Onderzoek dosering, tolerantie en toxiciteit
o Fase 2: patiënten (100)
Doeltreffendheid testen en bijwerkingen oplijsten
o Fase 3: patiënten (>1000)
Werking testen tov GM of placebo
o Fase 4: GM op de markt
Opvolgen nevenwerkingen
1.2 Soorten formuleringen
Vaste formuleringen
o Tabletten
o Gelules
o Suppositoria
Halfvaste formuleringen
o Zalven
o Crèmes
o Gellen
Vloeibare formuleringen
o Oplossingen
o Siropen
o Emulsies
o Suspensies
Deel 1: dispositie en farmacokinetiek
Hoe, hoeveel en hoe snel gaat een GM vanuit de buitenwereld naar de plaats van werking?
Wat doet ons lichaam met farmacon?
Deel 2: farmacodynamie
Groepen GM met werking, bijwerkingen, interacties; wat doet een farmacon met ons lichaam?
2
Kimmy Mesbahi VDK2
, 2. Farmacodynamiek
2.1 Passage door membranen
Beide: passief; hoog laag
Filtratie
o Doorheen poriën
o Grootte GM wel of niet kunnen passeren
o GM via filtratie: geen probleem
o Bloedhersenbarrière: stoffen afremmen om niet naar de hersenen te gaan
Vb. Parkinson: niet genoeg dopamine, dopamine kan niet door bloedhersenbarrière
L-dopa = precursor dopamine; kan wel door bloedhersenbarrière
o Meer drukverschil: sneller
o Verbindingen in plasma niet gefiltreerd naar extraplasmatisch deel: eiwitten
o Geneesmiddelen gebonden aan eiwitten: kunnen niet door, vrije GM wel
Diffusie
o Doorheen cel
o Lipidenmembraan
o GM: relatief vetoplosbaar
o Geladen: wateroplosbaar moeten niet geladen zijn
o Concentratiegradiënt
Lipofiele, niet-ionische diffusie
Zure en basische moleculen kunnen in waterig milieu in geïoniseerde en niet geïoniseerde vorm
voorkomen
Afhankelijk van
o pH: zuurtegraad milieu
o pKa: dissociatieconstante
pKa laag bij zeer sterke zuren want Ka laag
Zuur in zuur milieu: niet geladen
Zuur in basisch milieu: geladen
Base in basisch milieu: niet geladen
Base in zuur milieu: geladen
pH = pKa + log B/Z
o 1000 = 10^3 log = 3
o 100 = 10^2 log = 2
o 10 = 10^1 log =1
o 0,1 = 10^-1 log = -1
o 0,01 = 10^-2 log = -2
o Basevorm: geïoniseerd: grotendeels in plasma
o Zure vorm: niet-geïoniseerd: grotendeels in maag
Niet-geïoniseerde vorm naar plasma vanuit maag wordt
meteen omgezet naar geïoniseerde vorm = ion-trapping
Van plasma opgenomen in dunne darm
2.2 Absorptie – opname
Van buitenwereld naar plasma
o Enteraal
Oraal
Buccaal: via mondslijmvliezen: onder tong = sublinguaal
Binnen 2 minuten in plasma
Rectaal
3
Kimmy Mesbahi VDK2
, via gastro-intestinaal stelsel
o Parenteraal
Intra-veneus
Subcutaan: onderhuids
Intra-musculair
Transdermaal
Pulmonair
niet via gastro-intestinaal stelsel
Biologische beschikbaarheid = fractie van de dosis die de
algemene circulatie bereikt (%)
o Oraal en rectaal: first pass effect
o Lever: verbindingen omzetten/afvalstoffen
afbreken
Kan dat alles in lever afgebroken wordt en niks
in plasma terecht komt
Intravasculair – intraveneus
o Voordelen
100% BB: alles wordt opgenomen; geen opnamefase
Snel effect
o Nadelen
Irritatie vaatwand: kan door GM zijn, door oplossingsmiddel
Emboolvorming – neerslag
Anafylactische reacties: allergische reacties vb. wespensteek
Kan je niet bij jezelf doen
Intramusculair – subcutaan
o In oplossing gaan van het geneesmiddel
pH
Moleculair gewicht
Verdelingscoëfficiënt
o Resorptie geneesmiddel; capillaire doorbloeding van het weefsel
Plaats
Inspanning: meer bloed naar die plaats
Vasoconstrictoren – depotwerking: tragere verdeling, langere werking
Pulmonair
o Voordeel
Groot oppervlak
Groot debiet: grote gradiënt, snelle uitwisseling
Geen first-pass effect
Systemisch: komt overal in het lichaam
Aerosolen
o Nadeel
Niet zo evident
Transdermaal
o Voordeel
TTS: volgehouden effect, therapietrouw (therapeutisch transdermaal systeem) vb.
mensen die willen stoppen met roken
Constante plasmaconcentratie
Plakker werkt 3-4 weken; niet vergeten om medicatie te nemen
Geen first-pass effect
4
Kimmy Mesbahi VDK2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimmymesbahi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.