Samenvatting
Samenvatting Digitale Geletterdheid
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Deze samenvatting bevat alles wat in de powerpoint en syllabus staat.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
In winkelwagenVerkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
DIGITALE GELETTERDHEID(Digitale) geletterdheid als een ideaal
Traditionele geletterdheid: vermogen om te lezen en schrijven alfabetisme
Nadruk op schrifttechnologie
=> verbonden met westerse verlichtingsideaal
Burger kan kritisch informeren, mondig participeren
Democratisering technologie
Digitale geletterdheid: voorwaarde om v voordelen samenleving te genieten
Machtsinstrument: controle over publieke opinie, //socio-ec ongelijkheid, kritische benadering
Secundaire associaties geletterdheid
Belezenheid: kennis culturele canon
Taalbeheersing: “wie kan schrijven in een taal beheerst die ook”
Recht: codificatie v wetteksten en contracten; betrouwbaarheid
Religie: schrift eerst vaak in religieuze context
Onderwijs: organisaties streven naar universele geletterdheid, intellectueel keurmerk
Het schrift
Ontdekking van het schrift
Schrift: korte geschiedenis
3 culturen hebben schrift onafhankelijk v elkaar ontdekt
Bevestigt evolutionaire nut, verklaart grote diversiteit v schriftsystemen
Def schrift – saussure: “a language and its written form constitute two seperate systems of signs. The
sole reason fort he existence of the latter is to represent the former.”
Zie >< Barry Powell
Vertakkende ontologie – Barry Powell
= binaire boomstructuur, maakt onderscheid tss verschillende schriftsoorten
Versch schrifts sluiten elkaar niet uit, wisselen elkaar af
Relatie schrift/taal ≠ evident/noodzakelijk
Powell definieert schrift los v relatie met (gesproken) taal
“Systeem v markeringen met conventionele referent dat informatie communiceert”
Schrift ≠ (gesproken) taal nabootsen
Schrift heeft materiële basis: duurzame fixatie
Schrift veronderstelt conventioneel, arbitrair systeem zodat betekenis duidelijk is
Onze betekenis schrift: lexicografie: vooral fonografie aka rebus-principe
Powell koppelt taal en schrift los, tegen idee v De Saussure in
Talen ≠ beperkt tot natuurlijke, gesproken talen: morse, gebaren
Relatie taal, spraak, schrift: opaak
Semiasgrafie
= schriftvormen die zonder duidelijke correspondentie met spraak of
taal toch betekenis knn overdragen
Primitieve kunstvormen: gebruik v abstracte tekens met mogelijk
bepaalde betekenis
Powells schriftdefinitie ≠ van toepassing
vb Chinees paard met stemvork
Onduidelijk welke functie dit heeft
Powell + Lévi-Strauss: symbool krijgt enkel betekenis binnen
grotere set v symbolen
Paard: communiceert WEL bepaalde info: mimetisch
, = voorloper vh schrift zonder duidelijk correspondentie met spraak, taal
= semiasgrafie
Muzikale, mathematische notatie en verkeerstekens horen hier ook bij
Culturele info vastleggen/doorgeven zonder duidelijk verband spraak/taal
Computericonen/emoji’s
Betekenis ervan kan in taal enkel indirect omschreven worden
= sematogrammen
Mesopotamië
Schrift ≠ afstammen van plaatjes
Zie kleitabletten: proto-spijkerschrift: tekens met stylus aangebracht
Duurzame tekstdragen, had boekhoudkundige functie
= semiasgrafisch
Maar syntaxis geen duidelijk rol, was het voorleesbaar?
Is oudste lexicografische tekensysteem: menselijke spraak op bijzondere manier codificeren
Fonetisch principe komt op
Verband met spraak vaststellen
Rebus-principe: teken kan semantisch naar referent/klank verwijzen
fonetisatie: teken wordt ontdaan v semantische waarde
= enkel klankwaarde vh woord voor buitentalig referent
Woorden met complexere uitspraak wden samengeraapt uit combi +tekens
Vb: shehga = mooi
W weergegeven door 2 afzonderlijke tekens: gerst = sheh en uier/melk = ga
Niets te maken met ‘mooi’, enkel door klankwaarde gerecupereerd
Spijkerschrift was heel bekend en veelgebruikt
Veel verwarring: uitspraakverschillen tss dialecten, menging tss logografie en fonografie
Complexiteit in schriftsysteem nam enorm toe
Fonetisch principe niet altijd toegepast, rebus was alleen makkelijk op korte begrippen
Opkomst systeem van determinatieven: woordsoort aanduiden (zonder klankwaarde)
Mogelijks door deze complexiteit ten onder gegaan
Van Egypte naar Griekenland
Egyptische hiërogliefen: fonetische rebus-principe
= geïnspireerd op spijkerschrift
Had eerst religieuze functie, steeds op papyrus
Zelfde tekencategorieën
Niet-fonetische logogrammen die woorden uitbeelden
Fonetische syllabogrammen voor de klankwaarde van lettergrepen
Determinatieven (hulptekentjes)
Hiërogliefen waren dus ook lexicografisch schrift: combi tss logografie en syllabografie
Beiden ≠ afzonderlijke fonemen uitdrukken (enkel /a/ of /b/), enkel als deel v lettergreep
= enkel iemand die Egyptisch sprak kan hiërogliefen lezen
Belangrijk verschil met alfabetische schriften
Logografische tekens: verwijzen zelfst naar betekenisvolle spraakelem, geen fonetisch referent
Fonografische tekens: wel een fonetische referent
Kunnen beide in 1 schriftsysteem worden gebruikt
Alfabetisch schrift pas doorgevoerd bij Grieken: consonanten en vocalen als apart weergeven
= mensen die de taal niet kennen kunnen ze wel lezen
Indirecte inspiratie door hiërogliefen/Semitisch schrift
Feniciërs: West-Semitische volkeren waarmee Grieken handeldreven aan Middellandse zee
= “zij met de rode handen”: verwijzing verfsporen: Tyrische purper obv zeeslakken
12e-9eEvC
,Fenicische mediëring Egypte-Griekenland?
Archeologische vondst: Flinder en Hilda Petrie, 1905
= Proto-Sinaïtische inscripties in turkoois-mijnen op Sinai-schiereilanden
Semitische slaven werkzaam in Egyptische context
Leek eerst op hiërogliefen maar werd in andere contexten gebruikt
Op acrofonisch principe ontcijferen
=> tekens representeren enkel eerste letter vd klankwaarde v referent in het Semitisch
Plots konden verschillende inscripties geloofwaardig ontcijferd worden!
Hypothese: zou gebruikt zijn door lokale werkers om hun eigen Semitische namen te noteren
Aantrekkelijke theorie maar niet alle inscripties konden worden ontcijferd
Toch grote democratisering: iedereen die taal sprak kon teken binnen dit systeem herkennen,
identificeren, uitspreken, beginklank isoleren langere woorden maken
West-Semitisch schrift ≠ alfabetisch schrift = consonantisch schrift
= tekens die enkel in combinatie met klinkers knn worden uitgesproken
Logografie werd verdrongen, fonetische syllabogrammen namen overhand
abugidaschriften
Grieken: isoleerden ALLE fonemen, ook klinkers
Vroegste vondsten: 8eEvC: Nestor-vaas
Eerst nog van rechts naar links
Romeinen nemen Grieks schrift over
De Lage landen
Romeins schrift: eerst zonder spaties
Pas in de loop van 1e millennium opgekomen om leesbaarheid te bevorderen
Opkomst vanaf middeleeuwen in Lage landen: Latijnse teksten opstellen
Door kerstening: massale bekering tot christendom
Vanaf 12eE ook Germaanse volkstaal
Scandinavische landen eerst ook Runenschrift: afgeleid v Latijns alfabet
Allografie: 1 letter voor weergave v verschillende klanken: u/v
Latijn Middelnederlands
Lengte v klinker op verschillende manier weergeven: a/aa/ae/ai
Tweeklanken/diftongen werden gevormd: ou/au/oe
Andere tradities
Ontdekking schrift is eigenlijk ontdekking rebus-principe
Lexicografisch schrift: gebruikt om taal/spraak weer te geven
Maya-schrift
Spaanse conquistadores vonden bij ontdekking v Nieuwe Wereld een nieuw schrift: Maya’s
Op stevig soort papier gemaakt v schors v vijgenbomen
Vaak religieus + geavanceerde astronomische inzichten
1562: vernietiging v alle Maya-boeken door bisschop Diego de Landa
Boeken bevatten volgens hem enkel afgoderij
4 boeken blijven over: Dresden codex
Nota’s v Diego zullen belangrijk zijn voor ontcijfering v Maya-schrift
Schrift in gebruik vanaf 3eE, hoogtepunt ca. 900
Lijkt hard op Mesopotamische schrift: combineert logogrammen en syllabogrammen
Bijzonder complex: in hoge mate kunstig gestileerd, veel componenten
Extra combinatie-criterium: meeste lettergrepen eindigen op consonant
Weergegeven door syllabogram dat consonant in eerste positie had
Vocale deel 2e lettergreep moet overeenk met vocale deel 1e lettergreep ≠ uitgesproken
Verhoogt complexiteit v schrift: moeilijk te ontcijferen
Ook veel homofonie: uitspraak kan via alternatieve gliefcombinaties worden gecombineerd
, Yuri Knorozov: beargumenteert wetenschappelijk de syllabografische aard vh schrift
Gepubliceerd tijdens koude oorlog: duurt lang voordat het breed erkend werd
Chinees schrift
Han-schriftsysteem: 50.000 schrifttekens
≠ moeilijk te verwerven dan Romeins alfabet
Hoofdteken = radicaal
Vroegste ontwikkeling Han-schrift: Shan-dynastie: 1200vC
Beschreven orakelbeenderen v grote zoogdieren
Werden gebruikt in sjamanistische waarzeggerscultuur
Adhv barstpatronen een betekenis koppelen op bepaalde vragen
Aan de basis v Han-tekens: wou vormen naabootsen
= > koppeling schrift-uitspraak ontstond later obv tekens als conventioneel referent
Pinyin, 1958: Westers spellingssysteem fonetische weergave v Chinese woorden: Beijing-dialect
Invloedrijk: basis v digitale communicatie v Aziatische logografische talen; oa Japans
Op toetsenborden fonetisch schrijven waarbij het onmiddellijk omgezet wordt naar logogram
Is veel moeite; verklaart waarom stemopnames veel gebruikelijker zijn
Chinees schrift houdt al lang stand, ondanks pogingen tot verwestering
Probleem: uitspraakverschillen
Logografisch schrift is handig om regionale uitspraakverschillen te overstijgen
Tekencodering
Computergeheugens slaan info op adhv lange reeks schakelaars: knn elk 1 bit opslaan
Bit: binaire of booleaanse variabele: 0 of 1
String: hoeveelheid tekst die opgeslagen wordt door heel veel bits
Tekencodering/tekst encoding: het ontcijferen van strings tot leesbare tekst
ASCII
American Standard Code for Information Interchange
Eerste versie in 1963
Tekensysteem, bouwt voort op bestaande standaarden
128 tekens: relatief weinig
Adhv 7 opeenvolgende bits gecodeerd (27=128)
95 vd 128 zijn afdrukbaar: letters vh Engels alfabet, cijfers, interpunctie, speciale zoals @
De rest: controletekens: dienden om nu verouderde apparatuur te sturen
Tekens voor witruimte (nieuwe lijn, tab, spatie) worden als afzonderlijke tekens gezien
Eerst doorgebroken in US, daarna standaard in rest vd wereld vd elektronische communicatie
Probleem: diakritische tekens (à, è, …) knn niet uitgedrukt worden, Chinese tekens zeker niet
Nationale varianten met onderling belangrijke tekens en zelf dingen toevoegden
Chaos dus opkomst inclusieve tekencodering was nodig
Unicode: een moderne Toren van Babel
Streefdoel: alle gekende schrifttekens aan unieke codes koppelen
Eerste versie in 1991
Hedendaagse EN historische schriftsoorten doen mee
Ook fictieve talen (Klingon) en IPA (fonetisch alfabet)
Ook niet-talige symbolen (munt, copyright…) = gliefen
Alle tekens zijn vastgelegd in standaard: ISO 10646: Universal Character Set (UCS)
Voorziet uniek getal/numerieke code (code points) + omschrijvende naam voor elk schriftteken
Worden visueel voorgesteld adhv gliefen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper myrtedm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 60434 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen