Samenvatting Deontologie

Deontologie
Juridische aspecten van deontologie
1. Het beroepsgeheim
 De wetgever is vrij slrodig om gegaan met de definiëring -> niet alleen van
toepassing op geneesheren, maar ook op alle andere personen die uit hoofde
van hun beroep of staat kennis dragen van geheimen.
 3 sectoren die onder artikel 458 SW vallen:
 De medische sector (arts, verpleegkundige)
 De traditioneel juridische beroepen (advocaten, rechters)
 De sociale beroepen (psychologen, ms assistenten)
 ‘personen die een functie of een missie met een vertrouwelijk karakter
uitoefenen en die door de wet, de traditie of de gewoonte als noodzakelijke
bewaarders van de hun toevertrouwde geheimen worden beschouwd’
 Onderscheid:
 Vrijwillige bewaarder/confident: door de patiënt in vertrouwen
genoemn zonder dat hij die vertrouwelijke informatie nodig heeft om
te kunnen werken.
 Noodzakelijke bewaarder = drager van het beroepsgeheim:
zwijgplicht verbonden aan de vertrouwensrelatie.
o De vertrouwensrelatie moet een essentiële voorwaarde zijn
voor de uitoefening van de functie, de cliënt moet zich
noodzakelijkerwijze tot jou als hulpverlener wenden (=
essentieel voor het verschil)
 Via de rechtspraak: voor de beroepen of functies waarvoor de
wetgever nog geen duidelijkheid bracht, moet iedereen individuele
hulpverlener zichzelf de vraag stellen of hij een vertrouwenspositie
inneemt die noodzakelijk is voor de job.

1.2 Staat
- De vrijwilliger in een organisatie of stagiair kan ook gebonden zijn door het
beroepsgeheim  basisvoorwaarde = een georganiseerd verband.
= alleen verantwoord ingeval dat de vrijwilliger in gelijkaardige omstandigheden
werkt als hulpverlener zodat het moeilijk te onderscheiden valt van een
professioneel.
1.3 Toevertrouwde geheimen
- De zwijgverplichting betreft enkel de toevertrouwde geheimen waar men kennis
van heeft uit hoofde van zijn beroep of staat.
- Er is geen verplichting tot geheimhouding wanneer je buiten de relatie met het
beroep of staat om in kennis wordt gesteld van een geheim -> grenzen van een
mandaat of een professionele taak afbakenen.
- De geheimhoudingsplicht geldt daarenboven enkel wanneer de
beroepsbeoefenaar geraadpleegd wordt omwille van de specifieke diensten of
hulpverlening die hij aanbiedt = vertrouwsfiguur.
- bepaalde gegevens zijn van nature geheim omdat ze de privésfeer van de
hulpvrager ontbloten (inclusief hetgeen betrokkene prijsgeeft over zijn relaties
met anderen)

, - Andere gegevens zijn geheim omdat de hulpvrager uitdrukkelijk gevraagd heeft
de toevertrouwde gegevens geheim te houden.
- Er is geen bepaalde termijn vastgelegd hoelang een gegeven geheim moet
gehouden worden. In principe kan dit zelfs tot na het overlijden van de cliënt/
hulpvrager.

1.4 openbare orde
- door de wetgever
- In sommige gevallen kan de zwijgplicht wel doorbroken worden. Dit is het geval
waarin de wet, het decreet of de ordonnantie het hen verplicht of toelaat.
- Bv CLB decreet
- De toestemming om het beroepsgeheim in sommige omstandigheden op te
heffen soms toch mogelijk moet zijn
- Indien er toestemming gegeven wordt, dient die schriftelijk te worden
vastgelegd, en moet duidelijk zijn wat de grenzen van de toestemming zijn.
Wettelijke grenzen en uitzonderingen op het beroepsgeheim
1. Ouderlijke gezag
- 18 jaar = meerderjarig
- Ouders zijn drager van het ouderlijk gezag en hebben een beslissende rol te
vervullen over een aantal fundamentele keuzes die de opvoeding van de
minderjarige aangaat.
- Ouders zijn geen derden of anderen.
- Het betrekken van ouders bij de hulpverlening is strafrechtelijk geen schending
van het beroepsgeheim.
- De ouders zijn de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige en op hen
rust dan ook een vermoeden van aansprakelijkheid voor fouten die de
minderjarige begaat
- Het recht op informatie van ouders over het reilen en zeilen van de jongere is
evenwel niet langer absoluut. Vanaf dat de jongere “het oordeel des
onderscheids” bereikt heeft (tussen de 12 en 14 jaar) zien we dat geleidelijk de
wil van de jongere meer en meer bepalend is voor de keuzes die hij/zij wenst te
maken:
 uitdunnend karakter van het ouderlijk gezag
- Zelf beslissen over medische ingreep
- Bij een belangenconflict tussen het kind en de ouders primeert steeds het recht
van het kind.

Samengevat:
“Een hulpverlener kan bij wijze van uitzondering op het principe van het beroepsgeheim de
ouders informatie verstrekken voor zover:
 de minderjarige niet over voldoende onderscheidingsvermogen beschikt;
 met het oog op het nemen van bepaalde opvoedingsbeslissingen
 in het belang van de minderjarige



2. art. 458 Sw: getuigenis in rechte

, - Houders van een beroepsgeheim hebben de keuze tussen spreekrecht en
zwijgrecht ten aanzien van een onderzoeksrechter, strafrechtbanken, burgerlijke
rechtbanken en administratieve rechtbanken en verder ook ten aanzien van een
parlementaire onderzoekscommissie.
- Deze keuze heeft men niet bij ondervraging voor de politie! Vragen die door de
politie gesteld worden moeten beschouwd worden als vragen om inlichting.
Hierop ingaan zou een schending van het beroepsgeheim betekenen
- Het beroepsgeheim geeft je geen vrijgeleide om niet in te gaan op een rechterlijk
bevel om te verschijnen als getuige voor de rechter. In strafzaken ligt de plicht om
te getuigen vervat in artikel 80 van het Wetboek strafvordering.
- Je hebt op het ogenblik van ondervraging door de rechter een spreekrecht en kan
nadien niet veroordeeld worden wegens schending van het beroepsgeheim. Maar
je hebt nog wel zwijgrecht -> afzonderlijk inroepen of hij al dan niet het
beroepsgeheim inroept.
- Je kunt je niet willekeurig verschuilen achter je beroepsgeheim. De rechter mag
onderzoeken of datgene wat je als getuige voor jezelf wenst te houden effectief
onder het begrip geheim valt.
- Het beroepsgeheim geldt evenmin wanneer de hulpverlener zelf strafrechtelijk of
tuchtrechtelijk wordt vervolgd na een klacht door de cliënt

3. Art 458 bis: het aangifterecht

De misdrijven waar het hier over gaat betreffen:
 Aanranding van de eerbaarheid en verkrachting (art.372-377)
 Doodslag (392 tot 394)
 Opzettelijk doden en opzettelijk toebrengen van lichamelijke letsels (396 tot 405ter)
 Genitale verminking bij personen van het vrouwelijk geslacht (409)
 Het verlaten of in een behoeftige toestand achterlaten van kinderen of onbekwamen
(423)
 Het onthouden van voedsel of verzorging aan minderjarigen en onbekwamen (425-
426)
- Wanneer de integriteit van de minderjarige bedreigd wordt en in conflict komt
met het beroepsgeheim, dan wordt de hulpverlener een uitweg geboden om
deze misdrijven in bepaalde gevallen ter kennis te brengen van de Procureur des
Konings.
- Het blijft evenwel een mogelijkheid, wat een keuze aan de hulpverlener biedt.
- “Het spreekrecht bestaat enkel indien de feitelijke situatie voldoende ernstig is en
wezenlijke risico’s inhoudt voor de fysieke of psychische integriteit van de
minderjarige en indien de hulpverlener niet in staat is om zelf of met hulp van
anderen de minderjarige te helpen”
- Het aangifterecht kent toepassing wanneer de hulpverlener de integriteit van de
minderjarige of de kwetsbare persoon niet zelf of met de hulp van anderen kan
beschermen

4. Artikel 458ter: strafwetboek
- In het strikte kader van het casus-overleg kan informatie waarvan de mededeling
normaliter een schending van het beroepsgeheim zou uitmaken (“geheimen”),