Samenvatting
Samenvatting basisbegrippen van de pedagogiek
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Uitgebreide samenvatting van de volledige lessenreeks basisbegrippen van de pedagogiek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
PEDAGOGIEKINLEIDING
• Pedagogiek = die wetenschappen die dienstbaar willen zijn ten aanzien van pedagogische processen
o Orthopedagogiek, onderwijspedagogiek…
• Hoe deze ‘dienstbaarheid’ vorm krijgt, kan sterk verschillend zijn en hangt af:
o De gekozen invalshoek (verschillende ‘subpedagogieken’)
o De wetenschapsopvatting
• Van een normatieve pedagogiek naar een wetenschappelijke pedagogiek
• Statisch of orthografisch onderzoek
• Vroeger veel levensbeschouwelijke pedagogiek
→ nu in waarde afgenomen
Alledaagse normatieve pedagogiek
• Vuistregels voor dagelijkse omgang met kinderen
• Ook aandacht voor kinderen die min of meer afwijkend gedrag vertonen
• Combinatie van ‘gezond verstand’ en overgeleverde ‘opvoedingswijsheid’
• Basis voor heel wat adviesliteratuur
BV ‘5 tips voor omgaan met kinderen met ADHD’
• Common sense-adviezen fluctueren naar tijd en cultuur
BV ‘wie niet horen wilt, moet voelen’
• Pedagogiek die je op familiefeestjes terugvindt
→ iedereen is ‘expert’ in opvoeden
Pedagogiek in meervoud
• Geschiedenis vd wetenschappelijke pedagogiek kenmerkt zich door:
o Discussie over hoe opvoeding best kan worden beschreven
o Hoe ze het best bestudeerd kan worden
o En welke rol zij vervult voor de opvoedingspraktijk
• Grote diversiteit aan pedagogisch-inhoudelijke en wetenschapstheoretische ideeën
• Botsen vaak op klassieke pedagogische driestromenland
o Geesteswetenschappelijke pedagogiek
→ dienstbaarheid
→ hoe kunnen we zoveel mogelijk inspiratie leveren toepasbaar in onderwijs, gezin
o Empirisch-analytische pedagogiek
→ waarheid
→ natuurwetenschappelijk
→ wetenschappelijk onderbouwd
o Kritisch-emancipatorische pedagogiek
→ rechtvaardigheid
→ wat gebeurt er binnen de samenleving
BV wat kunnen we doen zodat onderwijs voor iedereen emancipatorisch is?
Geesteswetenschappelijke pedagogiek
• De opvoeding ontleent haar zin en waarde niet aan iets buiten pedagogisch, maar is in zichzelf zinvol
en waardevol
• De opvoedingspraktijk is betekenisvol (als tekst)
De pedagogiek brengt deze betekenissen aan het licht
→ probeert pedagogische situaties als tekst te begrijpen
• Hermeneutiek als onderzoeksmethode
, • Friedrich Schleiermacher
o Grote focus op relatie tss theorie en praktijk
o Opvoedingspraktijk gaat opvoedingstheorie vooraf
o Opvoeding moet mens enerzijds inleiden in de onvolkomenheid van de samenleving, maar
anderzijds het streven naar onvolkomenheid cultiveren
• Wilhelm Dilthey als belangrijk denker voor de geesteswetenschappen
o Zoektocht naar een eigen methode voor de geesteswetenschappen
o Klemtoon op het ‘begrijpen’ of het ‘verstaan’
• Belangrijke figuren zijn Nohl, Spranger, Litt
o In eerste instantie hoofdzakelijk in Duitsland
o Vervolgens ook sterk in Nederland
• Theodore Litt:
o Motto: “men kan in het leiding geven, dat zich bewust is van zijn verantwoordelijkheid, nooit
het recht vergeten dat is toegestaan aan het uit zichzelf ontwikkelende leven. Evenmin kan
men, in het respectvolle en geduldige laten groeien, nooit de plicht vergeten die het
fundament is van het opvoedend handelen. Dat is de finale pedagogische wijsheid.”
o Enerzijds kan opvoeding niet zonder leiding geven (volwassene)
→ volwassene ‘stuurt’ kind
o Anderzijds is het belangrijk om ruimte te creëren in pedagogische relatie voor kinderen,
vrijheid geven
→ kind laten groeien
Kritische pedagogiek
• Kritiek op geesteswetenschappelijke pedagogiek
• De begrippen ‘pedagogische relatie’ en ‘pedagogische autonomie’ komen onder vuur te liggen
• Aandacht voor macroniveau, voor nveau van de maatschappelijke structuren
o Geesteswetenschappen te veel bezig op microniveau ( relatie tss kind & ouder) en te weinig
op breder niveau (kinderen & jongeren)
• Klemtoon op maatschappijkritiek
• Communicatie en socialisatie vervangen het begrip ‘pedagogische relatie’
• Emancipatie vervangt Bildung (emancipatorische pedagogiek)
• BV “we don’t need no education”
o Alle kinderen en jongeren in zelfde model gestuurd in klassiek, hiërarchisch onderwijssysteem
→ ‘eenheidsworst’
➔ verzet nodig!
• MAAR scherpe debat tss denkscholen is verstomd
o Dominantie positivistische wetenschapsbenadering in de pedagogiek
▪ Wetenschappelijke pedagogiek gepresenteerd als verzameling empirische
onderzoeksgebieden
▪ Klemtoon op wetenschapstheoretische beweringen en niet op pedagogisch-
inhoudelijke overwegingen
▪ Vervagende grens tss pedagogiek en ontwikkelingspsychologie
o Toegenomen pragmatiek in onderzoeksmethodes
o Het ongrijpbare van de pedagogiek
➔ rizoom: alles is met elkaar vertakt
→ niet meer heel duidelijk
→ waar vindt alles zijn oorsprong?
,PEDAGOGIEK?
DEEL 1: BASISTHEMA’S EN BEGRIPPEN IN PEDAGOGIEK
H1: DE MENS, HET KIND, DE CULTUUR EN DE OPVOEDING
Wat is een kind volgens Martinus Langeveld?
• 2 kenmerken:
o Kind is hulpeloos en dus afh van volwassenen
o Kinderen willen ‘zelf iem zijn’ en dat vraagt vrijheid en speelruimte
• ‘het eigen vormprincipe vh kind’
• Kinderen werken zelf mee aan hun opvoeding en vorming
→ kinderen gaan ouders mee sturen in opvoeding
• Vooral aandacht voor relatie opvoeder-opvoedeling
• Soort interactie afh v gedrag en reacties v kind
Beelden van kinderen
• Het te temmen kind
o Meest gekende en meest gangbare
→ pedagogisering, normalisering, disciplinering
o Top-down
o Democratie als te realiseren project VS voortdurende dynamiek van democratie
o Opvoeding als reconstruerende VS opvoeding als creatieve en construerende activiteit
o Kind: wild, woest, weinig ervaring, impulsief
o Opvoeden: kinderen ‘temmen’ en disciplineren
• Het goddelijke kind
o Bottom-up
o Kinderen brengen goedheid in de wereld
o Sentimentalisering / romantisering van het kind (zijn)
o Laisser-faire
o Meer romantische benaming
o Kind: naïef, natuurlijke goedheid, sentimenteel, schattig, lief
o Zich als volwassene oriënteren naar de goedheid vh kind
Wat is een kind volgens Dietrich Benner?
, • Kind is niet zozeer hulpeloos, maar wel vormbaar
→ kinderen zijn niet kneedbaar, niet als een onbeschreven blad, wel opvoedbaar
→ kinderen kunnen leren, wij geloven dit BV leren fietsen
➔ Bildsamkeit
• Niet alleen aandacht voor pedagogische relatie, maar ook voor intergenerationele
overdracht/cultuuroverdracht
→ de relatie tss generaties
→ generaties voeden volgende generaties op
• In vraag stellen van premodeme aanname dat de bestemming vd mens op voorhand vast ligt
• Opvoeding, onderwijs en vorming maken individuele maatschappelijke bestemming mogelijk
→ vrijheid en gelijkheid
Grondbegrippen vd pedagogiek
• Aanleg en milieu vormen niet de grondbegrippen vd pedagogiek
o Kritiek op aanleg: er ligt niet op voorhand vast wat er uit de mens wordt
o Kritiek op milieu: negeert de eigen activiteit vd mens zelf
• Mensen zijn niet een optelsom van aanleg en milieu, MAAR altijd de uitkomst van individueel en
sociaal handelen
• Grondbegrippen
o Het kunnen leren
o Het uitdagen tot eigen activiteit
• Het kunnen leren ➔ Bildsamkeit
o ≠ eigenschap v plasticiteit v opvoedelingen die hen tot passieve ontvangers ve bepalende
invloed v buitenaf zou maken
→ een soort kneedbaarheid of opvoedbaarheid
o = pedagogische praktijk als intergenerationele praktijk
→ kinderen worden aangesproken op hun vermogen tot leren
o 3 kenmerken vh menselijk handelen:
▪ Productieve handelingsvrijheid
▪ Historiciteit
▪ Taal
• Oproepen tot eigen activiteit
o Opvoeding en vorming overkomen kinderen niet
Ze geven er zelf vorm aan
o 2 grondbegrippen zijn NIET ‘los verkrijgbaar’
o Paradox v pedagogisch denken en handelen
▪ Kinderen worden uitgedaagd tot wat zij nog niet kunnen en worden erkend als iem die
ze nog niet zijn, maar pas worden door eigen activiteit
▪ ‘contrafactische anticipatie’ = vooruitlopen op wat nog niet het geval is
→ BV ondanks het feit dat het kind nog niet kan fietsen, zullen we toch het kind
uitdagen om te fietsen, omdat we geloven dat hij het kan
▪ Pedagogische praxis is de enige die haar eigen einde beoogt
→ opvoeden v kinderen heeft een eindpunt
o Mondigheid als finaliteit van opvoeding
▪ Vandaag heeft ‘mondigheid’ meer een negatieve connotatie ➔ ‘tegenspreken’
→ termen nu: persoon, persoonlijkheid, verantwoordelijkheid
o Bildsamkeit als blijvend menselijk kenmerk
• In pedagogische relatie: ene heeft verantwoordelijkheid van leren vd ander
• “Het principe vd opvoedbaarheid en dat vd vrijheid zijn nodig en tegelijk tegengesteld.”
Pedagogische antropologische inzichten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper camilledecoster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80630 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen