Samenvatting
Samenvatting fonetiek en psycholinguïstiek
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Uitgebreide samenvatting van de volledige lessenreeks fonetiek en psycholinguïstiek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
FONETIEK EN PSYCHOLINGUISTIEKCOMMUNICATIE
Je kan niet niet communiceren
Psycholinguistiek
• “inwendig”
• “mentale” stappen om tot spraak te komen
Fonetiek
• “uitwendig”
• “motorische of zintuiglijke” fasen
• Spraak zelf
Communicatie:
• Spreken, schrijven, lichaamstaal, gebarentaal, mimiek…
• Zender ontvangt boodschap ook zelf en stuurt zz bij ➔ soort feedbacksysteem
o Hoe groter GV, hoe luider je praat ➔ automatische reactie WANT feedback!
• Ontvanger kan communicatie ook aflezen (lichaamstaal, mimiek)
• Gestueel = gebarentaal
• BV wenkbrauwen fronsen ➔ niet-intentioneel & weinig symbolisch
• BV schrift ➔ veel symbolische betekenis
Mc Gurk effect: wanneer er een andere klank gehoord wordt dan gezien (zien mond bewegen), worden de 2
verschillende klanken gecombineerd in de hersenen en nemen we een combinatie waar
o Visueel: ga ga + Auditief: ba ba ➔ Perceptie: da da / tha tha
Boodschap:
1
, • Conventioneel & arbitrair: lukraak gekozen symbolen/klanken, maar ingeburgerd dus iedereen die
Nederlands spreekt verstaat het
• Niet altijd intentioneel: non-verbaal ➔ kunnen veel uit lichaamstaal aflezen: gezicht, houding…
Taalsymbolen:
• Meestal geen link/koppeling tussen ding en gesproken woord ➔ lukraak
• Onomatopee: koppeling tussen gesproken woord en ding (zelfde)
o BV: klanknabootsing IA = ezel
• Kenmerken!!!:
Vorm, inhoud en gebruik
• Inhoudelijke dimensie: “taal gaat altijd ergens over”
• Vormelijke dimensie: om de inhoud aan te wijzen worden tekens/symbolen gebruikt
➔ welke klanken/symbolen?
• Utilitaire dimensie: taal om te communiceren
o Taal = handelen
o Taaldaden
▪ Voorwaarde: aangepast aan doel, omstandigheden (luisteraar, voorkennis…)
2
, o Taal als instrument in de sociale omgang = pragmatische vaardigheden
▪ Taalpragmatische problemen BV adhd: van de hak op de tak springen
Taal
• Taalvorm:
o Fonologie = klankleer: onderdeel vd taalwetenschap dat de kleinste samenstellende onderdelen
vd menselijke taal beschrijft en bestudeert
▪ bij gesproken talen: klinkers & medeklinkers
▪ bij gebarentalen: handvormen, bewegingen… die een gebaar uitmaken
o Morfologie: interne structuur van woorden
→ vorming van verschillende vormen van hetzelfde woord
o Syntaxis: opbouw van zinnen
• Semantiek: betekenis van woorden en zinnen ➔ TAALINHOUD
• Pragmatiek: gebruik van taal & communicatie ➔ TAALGEBRUIK
• Metalinguïstisch bewustzijn: nadenken over taal
Spreken en verstaan: psycholinguïstisch model
• Bedoeling: communicatieve intentie
• Formuleren: omzetten in zin: woorden selecteren, in juiste volgorde ➔ inwendig spraakplan!
→ spieren geprogrammeerd om die klanken te produceren ➔ spraakgeluid!
• Ontvanger luistert EN kijkt!
• Ontvanger begrijpt boodschap niet meteen: krijgt akoestisch signaal binnen
→ moet spraakklanken herkennen ➔ fonetische reeks
→ woorden detecteren, zinsontleding ➔ begrijpen!!
• Als zin deels ontleed, kan je zelf de onduidelijke spraakklanken invullen en begrijpen
• Legt functionele architectuur bloot vd taalgebruiker
• Modules:
o Successief voorgesteld → er kan iets foutlopenBV begrijpen bij autisme
o Werken parallel
o Corresponderen niet noodzakelijk met een hersenzone (hersenactiviteit ≠ zones)
• Neuropsychologisch & neurolinguïstisch OZ ➔ psycholinguïstische experimenten
•
3
, SPRAAKKLANKEN
Terrein van fonetiek
Geen onderscheid tussen klinkers en medeklinkers in fonetiek (wel in spelling)
Foneem: kleinste betekenis onderscheidend element
• Minimaal paar woorden
• Geen betekenisvragend element
• Kat k a p ➔ 1 foneem veranderen = ander woord
• Allofonen: varianten van eenzelfde foneem
o Individuele varianten
o Groepsvarianten
o Combinatorische varianten: door combinatie van andere klanken
BV koek & kaak: k verschilt akoestisch licht oiv klinkers
o Betekent zelfde, maar is akoestisch verschillend
BV R o t met huig R of met tongpunt R
Sonorante spraakklanken: spraakgeluid op basis van resonerend stemgeluid
• Stemhebbend
• Resonantie: luchtdrukvariaties komen terecht in resonantieruimte
Obstruente spraakklanken:
• Turbulentie uitgeademde lucht
• Vernauwing/afsluiting mondkeelkanaal
• Lucht buiten geperst
o Geruis
o Langzaam: fricatief BV f, s ➔ schurend geluid
o Plots: plosief BV b, p, t
o Stemhebbend/stemloos ➔ Voice Onset Time VOT (oscillogram)
▪ Onmiddellijk na vernauwing stemgeluid: stemhebbend
▪ > 20 ms: stemloos
▪ Heel korte ‘pauze’ tussen vernauwing en stemgeluid: gehoor is in staat dit te detecteren
Co-articulatie & assimilatie:
• Neiging om de articulatiebewegingen voor een bepaalde klank aan te passen zodat ze beter aansluiten bij
articulatiebewegingen van naburige klanken
• Klanken worden beïnvloed door andere klanken die vooraf of erna komen → kleine variaties
• Mechanisch
o Traagheid van de articulatieorganen
o “kunnen niet meer op tijd aankomen”
• Zenuwstelsel
o Bewegingsinstructies voor spieren
o Co-articulatie is al ingebouwd ➔ vooraf geprogrammeerd
o Neuromotorisch ingecalculeerd
o Talen met weinig klinkers: veel co-articulatie → klinkers vervormen, maar wel kunnen
onderscheiden
o Talen met veel klinkers: weinig co-articulatie
• Minimale perceptuele distinctiviteit: luisteraar in staat om verschillende klinkers van elkaar te
onderscheiden
• Co-articulatie:
o Identiteit van spraakklank wijzigt niet
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper camilledecoster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen